Mikrokırık
Kıkırdak bozukluğu olan bolgeler kucuk delikler acılarak kemik iliğindeki kok hucrelerin hasarlı bolge getirilmesi ve burada kıkırdak yama oluşmasıdır. Tamamen artroskopik olarak yapılabilen bir işlemdir. Hasarlı kıkırdak doku tamamen temizlenerek canlı kemik dokusu ortaya cıkarılır. Daha sonra bu iş icin dizayn edilmiş ozel ekipmanlar kullanılarak birbirlerine 1 er cm aralıklarla 2-2 mm genişliğinde 1 cm derinliğinde delikler acılır. Bu deliklerden kemik iliğindeki kok hucreler gelerek canlı kemik dokusuna tutunur. Bu hucreler bulunduğu bolgenin ozelliği nedeniyle kıkırdak hucrelerine donuşur ve bolgede bir kıkırdak yama oluşturur.

Avantajları; Tamamen artroskobik olarak yapılabilmesi, komplike ekipman gerekmemesi, etkili ve ucuz olmasıdır.

Dezavantajları ; yeni oluşan kıkırdak yapısal olarak normal eklem kıkırdağından daha farklı ve zayıftır. 3cm2 den buyuk alanlarda etkisi azalır.

Başarı oranı % 80 lerin uzerindedir.
Osteokondral greftleme (mozaikplasti)

Artroskopik olarak yapılan bir yontem olup bir osteokondral ( kemik- kıkırdak) grefti kişinin kendi dokularından (otogreft) veya başka birey canlılardan (allogreft) sağlamak mumkundur. Ancak herhangi bir ozel neden yoksa kişilerin kendi dokularından sağlanmaktadır. Bu operasyona mosaikplasti de denilmektedir. Yapılan işlem sağlam eklem bolgelerinden alınan ustu kıkırdak ile kaplı kemik silindirleri hasarlı bolgelere doşemektir. Eğer bir otogreft planlanıyorsa kemik-kıkırdak silindirleri ağırlık taşımayan diğer kemiklerle minimal temasa sahip yuzeylerden gelmelidir. Bu gercek uygulama yuzeyinin kısıtlanmasına neden olur. 2 cm2 altındaki kıkırdak hastalıklarında son derece etkilidir. Cok geniş alanlarda uygun (donor) vericilerden alınan veya genetik değişimden gecirilerek greftin reddedilmesi olasılığı azaltılmış allogreftler kullanılabilir. Bu greftler mozaik biciminde hasarlı bolgelere doşenir. Ağırlık taşıyan ve nispeten kucuk defektlerde etkin bir yontemdir. Başarı oranı % 80 ler civarındadır.
Kıkırdak hucre nakli (chondrocell nakli)

Kıkırdak hucreleri yapısal olarak en ust duzeyde olgunlaşmış hucrelerdir. Bu nedenle kendileri coğalamazlar. İnsanlarda kıkırdak hucresi uretimi 1 yaşında sona erer. Yeni kıkırdak hucresi coğaltılması icin genetik laboratuarlarında genetik bir dizi işlem ve kulturde coğaltma işlemi gerekmektedir.

İki aşamalı bir cerrahi bir işlem gereklidir. İlk aşamada cerrah artraskopik teknikle sağlıklı kıkırdak hucrelerini diz ekleminin ağırlık taşımayan bolgelerden toplar. Toplanan kıkırdak hucreler genetik bir işlem sonrası 15 gun kulture edilerek uretilir. Bu hucreler hazırlandıktan sonra ikinci aşama operasyona gecilir. İkinci operasyonda diz kıkırdağındaki hasarlı bolge uzerine dikilmiş kemik zarı altına bu hucreler enjekte edilirler. Bu hucrelerden orjinal kıkırdak dokusuna cok yakın kıkırdak dokusu gelişir.

Kıkırdak hucre naklinde kişilerin kendi hucreleri kullanıldığı icin tehlike yoktur ve vakaların onemli kısmında (yaklaşık %70-80) iyileşme sağlanır. Bununla birlikte herkeze uygulanamaz. Bu işlemde karar verebilmek icin hasarlı bolgenin olcusu, onceki cerrahilerin sayı ve iceriği, hastanın talep ve beklentileri, hasarlı bolgenin yeri ve birden fazla lezyonun bir arada bulunması onemlidir. Yaşlı ve diğer kireclenme bulguları olan kişilerde uygulanmazken, genc ve yaralanma sonrası kıkırdak problemi olan hastalar iyi adaylardır. Ancak nakil bolgesinin alanı cok geniş olmamalıdır. Genişleyen alanlarda başarı şansı duştuğu icin allogreftler daha avantajlıdır.

Kıkırdak ve Meniskus Allogrefti uygulamaları

Dizin kemik ve kıkırdak hasarlanmalarının geniş olduğu genc hastalarda diz protezine iyi bir alternatiftir. Genellikle dizin ic veya dış kısmının tamamını ilgilendiren meniskus ve kıkırdak bozukluklarında uygulanabilir. Meniskusun tamamının alındığı acık teknik operasyonları veya buyuk parcalı yırtıklar nedeniyle meniskusun tamamının alınması gerektiği artroskopik ameliyatlar sonrası menikuslerin amortisor gorevi ortadan kalkar. Bu durumda ağırlık taşıyan alanlarda eklem kıkırdaklarının direkt teması zaman icinde aşınma ve kireclenmeye neden olur. Bu olayın erken evrelerinde kadavralardan alınan meniskusun nakli bu kısır donguyu kırar ve cok iyi sonuclar vermektedir.
Bu olayın daha ileri devrelerinde veya kırık-travma sonrası yuzey duzensizlik ve kayıplarında dizin hasarlı bolumu tamamen cıkarılarak kadavradan alınan kemik-kıkırdak-meniskusun nakli ile yeni-sağlıklı bir eklem yuzeyi oluşturulur.

Kadavradan nakledilen parcalarda canlı hucreler yok edilmekte ve boylece konulan greftin reddi sorunu ortadan kalkmaktadır. Reddetme oranı % 5 i gecmemektedir. Vucudun canlı hucreleri konulan allogreftin icine goc ederek yaklaşık 6-12 hafta icinde tam bir uyum sağlar.

Bu teknikte uygun olcuye uygun kadavra icin MRG veya tomografik olcum yapılır. Uygun kadavra parcası bulunması sonrası tek seanslı son derece radikal bir operasyondur.

Mezenşimal kok hucre onarımı

En yeni, geliştirilme aşamasında olan teknik mezenşimal kok hucre (MKH ) kullanımıdır. MKH ozelleşmemiş, emriyolojik hucre benzeri değişik dokulara donuşme yeteneğine sahip hucrelerdir. Bu hucreler erişkinlerde kemik iliğinde ve kemikleri eklemler dışında orten bir zar olan periost dokusunda bulunur.

Doktorlar basit bir kemik iliği aspirasyonu veya biyopsi ile alınacak MKH lerinin bir jel icine yerleştirilmesi, sonrada bu jel'in hasarlı kıkırdak bolgellerine transferi sonrası yeni kıkırdak oluşumu gercekleşeceğini ummaktadırlar.

DİZ ARTROSKOPİLERİ SONRASI REHABİLİTASYON VE EGZERSİZ PROGRAMI

Diz artroskopisi sonrası diz hareketlerini arttırıcı ve kuvvetlendirici bir egzersiz programı zorunludur. Genellikle bu programlar fizik tedavi kliniklerinde fizyoterapistler tarafından uygulanan programın bir parcasını oluşturur.

Ozellikle artroskobik meniskus ve diz kapağı dış gevşetmeleri sonrası onerilen bir egzersiz programı bulunmaktadır. Ortopedistiniz veya fizyoterapistinizin onerilerine gore bağ tamirleri, meniskus dikişleri ve kıkırdak operasyonlarında belli aşamalarda ve bazı hareketler kısıtlanarak kullanılabilir.

Rehabilitasyon programı icin fizyoterapistinizle temasa gecilmeli vefizyoterapistinizin verdiği programı gunde en az 2-3 kere yapılmalıdır. Aynı zamanda belli bir donem sonra bir yuruyuş programı da bunlara eklenmelidir. Programın yoğunluğu yavaş yavaş arttırılmalıdır. Eğer diziniz şişer veya ağrı olursa programı durdurup doktorunuza yada fizyoterapistinize danışmalı ve onların onerilerine gore hareket etmelisiniz. Bu durumlarda oncelikle diz hareketlerinee ara vermenizi veya probleminiz cok azsa yoğunluğunuzu duşurmenizi oneriyoruz. Ayrıca bacağınızı yukarıda olmak uzere dinlendirmeniz, buz uygulaması yapmanız ve varsa bir elastik bandaj uygulaması yapmanız da şişliğin inemsine yardımcı olacaktır.

Yurumeyi doktor veya fizyoterapistinizin size onerdiği donemde ve şekilde başlamak uzere tempo ve zamanı yavaş yavaş arttırarak yapmalı, koşmaya da yine doktor veya fizyoterapistinizin tavsiyesine gore başlanmalısınız.

[h=2]Ankara Ortopedi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]