Arı alerjisi nedir?
Arı sokmasıyla arı venomuna karşı vucudun aşırı reaksiyon vermesine denir. Bazen alerjik şok gibi olumle sonuclanabilen sonuclara neden olabilir.

Arı alerjisi nasıl gelişir?
Arıların zehirleri yani venomları alerjiye neden olmaktadır. Yaban arıları turleri arasında capraz reaksiyona neden olabilecek alerjenler vardır. Arıların zehirlerine karşı alerji gelişen kişilerde arı sokması ile arı alerjileri belirtileri gelişmektedir. Tip 1 alerjik reaksiyon gelişmektedir.

Arı alerjisi belirtileri nelerdir?
Arı soktuktan sonra 24-48 saat icinde belirtiler giderek artar. 7 gun devam edebilir. Bazen 72 saat sonra belirtiler ortaya cıkabilir.

Arının soktuğu yerde hafif kızarıklık şişlik ve ağrı gorulebildiği gibi bazen buyuk şişlikler, yorgunluk, kusma gibi belirtilere neden olabilir. Arı sokmasından sonra fazla şişme gorulmesi hayatı tehtit eden ciddi şokla giden alerjik reaksiyonların (Anaflaksi) gorulmeyeceğinin gostergesidir. Bu kişilerde anaflaksi gelişme sıklığı %3-5 oranındadır.

Arı sokmasından hemen sonra gorulen reaksiyonlarda; sokulan yerde hafif şişlik olabilir veya cok fazla olabilir. Toksik reaksiyonlar ve ciddi alerjik şok gelişebilir.

Arı sokmasından gunler veya aylar sonra nadir olsa da serum hastalığı, Gullen-Barre sendromu, glomerulonefrit, miyokardit ve vaskulit gorulebilmektedir.

Arının soktuğu yerde şişlik olması en sık gorulen belirtidir. Ancak bu şişlik alerji nedeniyle olmaz. Venoma bağlı reaksiyondur.

Bazen arı sokması sonrası 8-10 cm capından daha buyuk olabilir. Arı sokması sonrası kişilerin sadece yuz kişinin ucunde olur. Şişlik boyutu 48 saate kadar artabilir. Duzelmesi ise 10 gunu bulabilir. Bazen tum kolu veya bacakta şişlik olabilir. Reaksiyon ağır ise bitkinlik ve bulantı gorulebilir.

Serum Hastalığı nedir?
Bazen immunolojik olarak serum hastalığı denen hastalık gorulur. Bu hastalıkta arı sokmasından 7 gun sonra eklem ağrısı ve kurdeşen dediğimiz cildin kaşıntılı allerjik hastalığı gorulur. Serum hastalığı gecirenlere de aşı yapılmalıdır.

Toksik reaksiyon
Aynı anda elliden fazla arı sokarsa gelişir. Bircok arının zehiri birden vucuda girmesi sonucu arı zehiri icinde bulunan maddelere bağlı baş ağrısı, bulantı, kusma, ateş, havale, tansiyon duşmesi, kalp I yetmezliği, şok ve olum gorulebilir. Bu toksik reaksiyonun alerjiyle alakası yoktur. Toksik reaksiyon sonrası alerji de gelişebilir. Bu nedenle toksik reaksiyon gelişen kişilere arılara karşı deri testi I yapılmalıdır. Deri testi pozitifse daha sonraki arı sokmalarında alerjik şok gelişme riski vardır.

Ciddi reaksiyonlar
Arı sokması sonrası gelişen ciddi reaksiyonlar Tip 1 alerjiye bağlı gelişen reaksiyonlardır.
Tip 1 alerjik reaksiyon olarak kaşıntı kızarıklık, kurdeşen ve anjioodem gelişebilir. Arının soktuğu yer dışında bir yerde kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen ve anjioodem gelişmişse alerjik şokun habercisi bir bulgu olarak duşunulebilir. Bu nedenle kaşıntı, kızarıklık ve kurdeşen gelişen kişilerde daha sonraki arı sokmasında alerjik şok riski vardır.

Arı sokmasına bağlı alerjik şok genelde ilk 30 dakika icinde bazen 1 saat icinde olur. Cok nadiren 72 saat e kadar gecikebilir.
Alerjik şok gelişen cocuklara acil tedavi yapılmalıdır. İlk vrilemsi gereken ilac epinefrindir. Alerjik şok teşhisi ve tedavisi icin alerjik şok bolumunu okuyabilirsiniz.

Aşağıdaki videoda Uzm.Dr. Anıl Yeşildal, anne sutunu arttırmak icin yapılması gerekenleri anlatıyor.

Arı alerjisinin teşhisi nasıl konulur?
Oncelikle arı sokması olup olmadığı sorgulanmalıdır. Arı soktuğu oğrenilmişse arının turu oğrenilmeldiir. Sokulan yerde iğne varsa bu bal arısıdır. Arı resimleri de arının turunun belirlenmesinde yardımcı olabilir. Arı sokmasında en onemli nokta gelişen reaksiyonun boyutunun saptanmasıyla başlar. Reaksiyonlar alerjiyi duşundurup duşundurmediği değerlendirilmelidir. Sadece arı sokulan bolgede şişlik mi var, yoksa kaşıntılı kızarıklığın olduğu kurdeşen mi var, arının soktuğu yer dışında da kaşıntılı kızarıklık var mı?, tansiyon duşukluğu, nabız artması, halsizlik, bulantı, karın ağrısı, nefes sıkışıklığı gibi bulgular sorgulanır. Reaksiyonun boyutu 8-10 cm den buyuk olup olmadığına bakılır.

Hangi durummlarda cocuk alerji uzmanı gormelidir?
Eğer 8-10 cm de buyuk şişlik gelişmişse, ellliden fazla arı sokmuşsa, nefes sıkışıklığı, tansiyon duşukluğu gelişmişse, kurdeşen gelişmişse cocuk alerji uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

Arı alerjisi testi nasıl yapılır?
Kandan arı venomuna alerji ve ciltten alerji testi yapılması onerilir. Deri testi deri prick ve intradermal olarak uygulanmaktadır.

Arı sokmasında bilinmesi gerekenler nelerdir?
Arı somasına bağlı alerjik şok gelişen cocukların yanında epinefrin bulunmalıdır. Aileye ve cocuğa epinefrin oto-enjektorunun nasıl kullanacağı konusunda eğitim verilmelidir. Ayrıca arı alerjisi olan kişilerin arı alerjisi olduğunu gosteren kolye takması veya bilezik takması onemlidir. Arı alerjisi gelişen kişilerin ACE inhibitoru gibi tansiyon ilacları, anjiotensin II resoptor blokeri, MAO inhiibitorleri ve trisiklik antidepresan kullanımından kacınılmalıdır. Cunku bu ilaclar alerjik şok tedavisinde kullanılan ilacların etki etmesini engellemektedir.

Arı sokmasına bağlı gelişen reaksiyon venom alerjisi olarak duşunulmuşse kandan ve deriden arı venom alerji testi yapılmalıdır. Yapılan test sonucuna gore hangi arıya alerji varsa o arıya karşı aşı tedavisi dediğimiz immunoterapi yapılmalıdır.

Daha once alerjik şok gelişmeyen kişilerin arı venomuna karşı deri testi pozitifse bir sonraki arı sokmasında %10’a varan oranlarda alerjik şok riski vardır.

Alerjik şok gelişmiş kişilerde yapılan alerji testi pozitifse bu kişilerde alerjik şok gelişme riski %40-70’dir.

Arı sokması nasıl tedavi edilir?
Arı sokmasından hemen sonra gorulen şişlik icin soğuk kompres yapılmalıdır. Ağrı kesici verilebilir. Bir kac saat icinde duzelir.

Şişlik cok buyukse soğuk kompres, ekstremitelerin yuksekte tutulması, ağrı kesici ilaclar, ağızda antihistamminikler ve bazen kortikosteroidler kullanılır. Boyle cok geniş şişlik olan kişilerde daha sonar tekrar arı sokarsa alerjik şok gelişme riski %5-10’dur. Boyle cok geniş şişlik olmuşsa mutlaka bir cocuk alerji uzmanı cocuğu değerlendirmelidir.

Kaşıntı, kızarıklık, kurdeşen ve anjioodem gelişmişse ve sadece deri bulguları varsa ve tansiyon nabız değişikliği yoksa antihistaminikler ve gerekli durumlarda kortikosteroidler verilebilir. Bu şekilde reaksiyon gelişen cocukların daha sonra tekrar arı sokmasıyla alerjik şok gelişebileceği icin cocuğun yanında adrenalin oto-enjektoru bulunmasında fayda vardır.

Alerjik şok belirtileri gelişirse hemen epinefrin oto-enjektoru kullanılmalıdır. Bunun icin alerjik şok bolumunde epinefrin otoenjektor kullanımı yazımızı okumalısınız ve videomuzu mutlaka izlemelisiniz.

Arı iğnesi deride kalmışsa sıkılmadan cıkarılmalıdır. Sokulan yere soğuk kompres uygulanmalıdır. Sokulan yer kol veya bacaksa sokulan yerin vucuda yakın olan kısmına turnike uygulanmalıdır. Daha once alerjik şok gelişmişse ve arı sokmuşsa alerjik şok belirtileri gelişmeden epinefrin yapılmalı ve en yakın hastaneye gitmek icin ambulans cağrılmalıdır. Epinefrin oto-enjektoru bulundurmak mumkun olmamışsa adrenalin ampul 1 mg ve enjektor her zaman bulundurulmalı ve hangi dozda kullanılacağı konusunda eğitim verilmelidir. Alerjik şok belirtileri ilk epinefrine rağmen devam ediyorsa 5-10 dakika sonra ikincisi yapılabilir.

Alerjik şok gelişince daha sonra tekrarlar mı?
24 saat icinde tekrarlayabilir. Bu nedenle gozlem altında tutulur.

Arı Sokmasında Aşı Tedavisi
Venoma karşı aşı tedavisi aşının en etkili sonuc verdiği alandır. Kanda arılara karşı alerji varsa ve deri testinde arı alerjisi pozitif cıkarsa ve alerjik şok daha once gelişmişse aşı tedavisi yapılmalıdır. Hafif alerji gelişen cocuklara aşı tedavisi onerilmez. 16 yaşından buyuklerde arının soktuğu yerde ciddi şişlik veya arının soktuğu yerden başka yerlerde de şişme olursa yapılmalıdır.

Aşı etkili midir?
Arı alerjisine karşı yapılan aşının etkinliği cok fazladır. %75-100 oranında etkilidir.

Aşı tedavisi ne kadar surer?
Yaklaşık 5 yıl devam edilir. İlk 4 ay haftada bir daha sonra ayda bir yapılır.

Arı sokmasından nasıl korunurum?
Arı ile karşılaşmayı azaltacak onlemler alınmalıdır. Bahce işlerinden mumkun olduğu kadar uzak durulmalıdır. Arı olma ihtimali olan bolgelerde uzun kollu kıyafetler giyilmeli ve kısa pantolonlar giyilmemelidir. Parlak, acık renkli, cicekli giysilerden kacınılmalıdır. Beyaz, yeşil ve kahverengi renkler arıları daha az ceker.

Acıkta cop, gıda, şekerli gıda ve icecekler bulundurulmamalıdır.

Cok sulu meyvalar, cop kutuları ve yığınları yaban arılarını ceker. Tatlılar, salam, sosis gibi soğuk etler, bira ve diğer besinler yaban arılarını ceker. Acıkta meşrubat icine yaban arıları girer. Piknikte dikkatl olunmalıdır.

Parfumler, kokulu deodarantlar, losyonlar, sac kremleri ve guneş kremleri kullanımı arıları ceker. Kacınılmalıdır.

Terlemek de yaban arıları ve bal arılarını cekebilir. Bu nedenle acık aanlarda cok terlemeye neden olan sporlar yapılmaması faydalıdır. Arı bireye yaklaşınca ani hareketten kacınılmalı sakin olunmalsı da onemlidir.

[h=2]İstanbul Cocuk Doktorları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]