Anoreksiya Nervosa, yeme bozuklukları icinde yer alan psikiyatrik bir bozukluktur.Ergenlikte başlaması veya hızla ilerleyip erken tanınması yonunden biz cocuk psikiyatristleri acısından son derece onem verdiğimiz bir konudur.
Anoreksiya Nervosa’nın nedeni acıkca gosterilemese de, oz benlik, vucut imaj duşunceleri, cevre baskısı ve genetik faktorlerin herbirinin ayrı ayrı bu hastalığın gelişmesinde rolu olduğu bilinmektedir.Anoreksiya nervosa yuksek oranda kadınlarda gorulmekle birlikte en sık ergen kızlarda ortaya cıkmaktadır.
Orta ve yuksek sosyoekonomik duzey ailelerde gorulen bu hastalık olumle sonuclanabilen psikiyatrik bir bozukluk olması acısından onemlidir.
Anorektik hastalarda yiyeceklerle ilgili takıntılı duşunceler ve kompulsif yeme davranışları sıklıkla sebat ederek tum gun yediklerini ve kilosunu kontrol etme ihtiyacı duyarlar.
Erkek anorektik hastalarda başka ek psikiyatrik bozukluk gorulme sıklığı kadınlardan daha fazladır; kadın hastalar da daha mukemmelliyetci yapıda ve vucutlarından memnuniyetsizdir.
Anorektik cocuk ve ergenlerde buyume gelişme geriliği olasılığı fazladır. Sıkı diyet ve ciddi kilo kayıpları potansiyel olarak fatal duzeyde beslenme yetersizliğine neden olabilmektedir. Hastalığın diğer onemli komplikasyonları; kalp ritm bozukluğu, sindirim sistemi rahatsızlıkları, kemik yoğunluğunda azalma, kansızlık, hormonal ve elektrolit dengesizlikleri olarak sayılabilir.Anorektik hastaların semptomlarını inkar etmeleri nedeniyle tanı genellikle aile cevresinden alınan hikayeyle konmaktadır ve aile tedavide de onemli rol oynamaktadır.
İlac tedavisi uygulanmasının yanında bu hastalarda hastaya kilo kazandırtmaktan daha cok; tedavi bireysel, grup ve aile psikoterapileriyle diyetisyen konsultasyonu birlikte yurutulmesiyle mumkun olmaktadır.
Bu hastalığın gidişatı değişken olmakla birlikte bir kısım hastalar erken tanı ile iyileşmektedirler. Diğer coğu kilo alıp verme şeklinde dalgalanma gosteren bir hayatı veya giderek artan kilo verme uğraşları şeklinde ilerleyici gidişat gosterir. Bu yuzden tedavisi uzun surmekte, hemen mudahale ve relapsların onlenmesi icin uzun donem takip gerekmektedir.
ANOREKSİYA NERVOSA TANISI NASIL KONUR?
Bu hastalığın tanısını koymak guc ve gec olabilir cunku bu hastalar hastalıklarını gizleme ve inkar mekanizmalarını cok sık kullanırlar. Anorektik hastaların profesyonel yardım istemeleri olağan değildir bu yuzden bu hastalarda kronik beslenme yetersizliğine bağlı tıbbi komplikasyonlar gelişmekte, diğer doktorlar ve aile tarafından da tıbbi rahatsızlıkların tedavisi uzerinde duruldukca hastanın psikiyatriste uğraması daha da gecikmektedir.
İlk olarak tanıda hastaların ciddi kilo kaybı bulgusu vardır. Birey yaş ve boyuna gore olağan sayılan kilonun %85 altındadır veya BKİ( beden kitle indeksi= kilo/boy2) 17.5 veya altındadır. Cocukluk ve erken ergenlikte bu kayıplar yaşandığında boy uzamasında gecikme yaşanmaktadır. İkinci olarak bu bireyler kilo almaktan ya da şişman biri olmaktan aşırı derecede korkarlar. Kilo vermeye devam etseler de bu korku ile kilo verme hırsı devam eder. Ucuncu olarak bu hastalarda vucut ağırlığının ve biciminin değerlendirilmesi ve onemi carpıtılmıştır. Ne kadar kilo verseler veya etraftan zayıf olduklarına dair soylense de vucutlarının tumunu veya bazı bolumlerini cok şişman hissederler. Vucutlarını veya bolumlerini ayna karşısında surekli denetler, olcebilir veya kendilerini surekli tartarlar. Kilo verme etkileyici bir başarı ve kendilik disiplini olarak gorulurken, kilo alma kendilik denetiminde kabul edilemez bir başarısızlık olarak algılanır. Bu hastaların tanısında diğer onemli bir bulgu da en az uc aydır adet gorememedir. Bu durum kilo yitiminin bir sonucudur ve cinsiyet hormonlarının yapımında azalma sonucu adet gormeme veya daha adet gormemiş kızlarda adet gormede gecikme şeklindedir.
Psikiyatrik bozukluk sınıflaması olan DSM-4’e gore, Anoreksiya Nervosa’nın iki alt tipi vardır. Kısıtlı tipinde, hastalar birincil olarak diyet yapma, ac kalma ve aşırı egsersiz gibi davranışlar gosterirler. Tıkanırcasına yeme/cıkartma tipinde ise, hasta duzenli olarak tıkanırcasına yeme ya da cıkartma ile uğraşır. Kendini kusturma, laksatif, diuretik kullanma, lavmanların aşırı kullanımı gibi farklı yollarla yediklerini cıkarmakla uğraşırlar.
ANOREKSİYA NERVOSA BELİRTİ VE BULGULARI
Anoreksiya Nervosa, kişinin tum hayatını etkileyen ciddi davranışsal ve psikolojik etkilere neden olur. Bu hastalık ailenin diğer bireylerini de etkiler.
Hastalarda kilo kaybı sosyal ice cekilme ve depresyona yol acar. Bu kişiler huzursuz, hemen kızan ve başkalarıyla gecinemez hale gelirler.
Ciddi uyku problemleri, gun icerisinde yorgunluk ve halsizlik şikayetleri olur.
Dikkatlerinde azalma ve konsantrasyonlarında duşme meydana gelir. Cok başarılı ve mukemmelliyetci kişilikte olan bu hastalarda yemek ile ilgili diğer uğraşları yuzunden okulda ders başarıları belirgin derecede duşer.
Yiyecek ve yemek yeme ile ilgili takıntılı duşunceler yiyecek secme ve yeme rituelleri konusunda kompulsif şekilde davranmalarına yol acar. Yeni yemek tarifleri toplarken surekli başkalarına yemek yapma ile uğraşabilir, diyet yağsız yemek yapabilir, giderek kıstıkları yemek miktarlarını da yerken lokmaları boler veya uzun zamanda yerler. Tum uğraşları kilo vermektir.
Hastalarda sac dokulmesi, deride pullanma, kabızlık, karın ağrısı, soğuğa dayanamama; kan tetkilerinde kansızlık, hipotansiyon,tum vucutta odem, kemik yoğunluğunda azalma, kalp ritm bozuklukları, bobrek işlevlerinde bozulma gibi fiziki belirtiler ve labaratuvar bulguları saptanabilir.
ANOREKSİYA NERVOSA TEDAVİSİ
Tedavisi ayaktan surdurulebilse de hastanede yatarak tedavi coğunlukla gereklidir. Kilo kaybı, organ yetersizlikleri, beslenme bozukluğu olan hastalarda malnutrisyon nazogastrik beslenme veya damar yoluyla beslenme ile tedavi başlanmaktadır. Yeme duzeni ve zamanları, fiziksel aktiviteleri kısıtlamak, hastanın haricten kullandığı laksatif, diuretiklerin kesilmesi ile haftada istenen hedef kilolara ulaşmak gerekir. Tedavi hedefi psikiyatrik terapilerle kişiye yonelik tedavi şeklinde duzenlenir. Bireysel terapi, aile terapisi, kognitif davranışcı terapi, grup terapileri, analitik psikoterapiler işe yarayabilir. Bu hastalarda multidisiplineer yaklaşım gerekmektedir. Tibbi doktoru, diyetisyeni, klinik hemşiresi, psikiyatristi birlikte koordineli calışır.İlac tedavisinde ceşitli psikotrop ilaclar, birlikte olan psikiyatrik bozukluklara gore kullanılabilir.
Psikiyatrik bozukluklar arasında mortal seyir oranı yuksek olan bir hastalıktır. Ciddi beslenme bozuklukları, intihar, kalp problemleri, elektrolit dengesizlikleri başlıca olum nedenleridir. Erken tanı ve tedaviye başlamak gidişatı onemli olcude etkiler. Hastalık belirtileri ve takıntılı duşunce ve davranışlar uzadıkca tedavi de gucleşir.
HASTALIĞIN ONLENMESİ
Beslenme ve obezitenin onlenmesi ile ilgili kamuya hitap eden bilgilendirme programlarında dikkatli davranılmalı, medyada vucut imajı ve yemek yeme reklamları ve kullanılan kelimeler dikkatlice secilmeli hatta uzman goruşu ve kontrolu sağlanmalıdır. Okullarda, vucut imajının daha onemli olduğu moda okullarında yeme bozuklukları hakkında bilgilendirmeler yapılabilir. Cok ince olmanın iyi birşey olmadığı, insanların kendi gorunumleri ve imajlarını sağlamak uzere destekleyici reklam ve bilgilendirmeler yapılmalı. Bu bilgilendirmeler ozellikle ergenlere yapılarak kendi vucut imajlarını ve kimliklerini oluşturmaları sağlanmalıdır.
Dr. Selcen ESENYEL
Cocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı



[h=2]Kocaeli Cocuk Psikolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]