Anadolu topraklarında doğan Strabon, olduğu gune kadar Roma İmparatorluğu ’nu karış karış gezerek coğrafi calışmalar yapmıştır. Onun calışmalarını diğerlerinden ayıran ise incelediği topraklarda yaşayan milletleri ve bu milletlerin coğrafya ile olan ilişkisini de incelemiş olmasıdır. Yazdığı bazı şeyler ise uzman olmayanlar icin bile ilgi cekici. Gelin Strabon kimdir, coğrafyaya katkıları ve eserleri nelerdir gibi merak edilen soruları tum detaylarıyla inceleyelim.
Strabon kimdir? Bizim topraklarımızda doğan bir dahi: Strabon, bugun Amasya ili sınırları icerisinde bulunan Roma İmparatorluğu topraklarında doğmuştur. Kendisinin Roma aristokratları ile kan bağı olduğu ve zengin bir ailede dunyaya geldiği duşunulmektedir. Klasik Yunan eğitimi gormesi ve Aristodemos ’tan hitabet dersleri alması onun sıradan halktan bir insan olmadığının en buyuk kanıtıdır.
Kendisi bir tarihci, coğrafyacı ve filozoftur ancak gunumuze kadar kalan calışmaları coğrafya temelli olduğu icin Strabon tarihin ilk coğrafyacısıdır demek mumkun. İmpratorluğun başkentinde, Yunanistan ’da, Mısır ’da, İskenderiye'de uzun zaman geciren Strabon, ilk yıllarında Aristotelesci goruşlere sahipken daha sonra imparator Augustus ’un da akıl hocalarından olan Athenodoros ’un etkisinde kalmış ve Stoa okulu goruşlerine yakınlaşmıştır.
Strabon milattan once 64 yılında Amasya ’da doğmuş ve milattan sonra 24 yılında yine bu şehirde hayatını kaybetmiş olmasına rağmen genclik yıllarından itibaren bir an olsun boş durmamış ve Roma İmparatorluğu topraklarını karış karış gezmiştir. Yazdığı sayısız eserden gunumuze kalan kucuk bir kısmı bile donemini aydınlatan tarihi ve coğrafi detaylarla doludur.
Strabon eserleri ve onemi: Strabon tarafından yazıldığı bilinen ilk eser, 43 ciltten oluşan Historika Hypomnemata yani Tarihi Hatıralar isimli yapıttır. Bu eser, milattan once 203 - 120 yılları arasında yaşamış tarihci Polybius tarafından başlatılan tarih yazıcılığının bir devamıdır. Yalnızca 19 cildinin gunumuze kaldığı eser, milattan once 146 yılında Korint ve Kartaca ’nın yıkılışı ile başlar ve Sezar ’ın olduğu Aktium Savaşı ’na kadar olan geniş bir donemi kapsar.
Strabon ’un şuphesiz en onemli eseri ise şans eseri buyuk bir bolumu gunumuze kadar kalan Geographumena adlı yapıtıdır. Geographika olarak da bilinen 17 ciltlik bu eserde Strabon; Eratosthenes, Hipparkhos, Epheros, Polybios ve Poseidonios gibi tarihcilerden acık bir şekilde esinlenmiştir.
Geographumena isimli yapıt yalnızca bir coğrafya calışması değildir, aynı zamanda o coğrafyalarda yaşayan halkların tarihi de incelenmiş ve coğrafya ile medeniyet ilişkisinden bahsedilmiştir. Bu ozellikleri nedeniyle sonraki yıllarda Batlamyus tarafından kaleme alınan ve cok daha detaylı coğrafi bilgilere sahip olan Geographike Aphegesis adlı eserden ayrılmaktadır.
Strabon ’un coğrafyaya katkıları nelerdir?
Strabon milattan once 64 yılında doğmuş, milattan once 44 yılında Romaya gitmiş ve milattan once 31 yılına kadar bu şehirde kalmıştır. Milattan once 29 yılında butun Yunanistan ’ı gezmiş, milattan once 28 yılında Mısır ’a gitmiş ve İskenderiye ’de uzun sure kalmıştır. Tum bu yolculukları sırasında gectiği bolgelerde de inceleme yapmıştır.
Aslında Strabon ’un yaşadığı ve incelemeler yaptığı tarihlere baktığımız zaman benzer calışmalar yapan kişilere gore yakın tarihli olduğunu soylemek mumkun. Bu nedenle bu ismin neden ilk coğrafyacı olduğu biraz kafa karıştırıcı olabilir ama şoyle duşunun; coğrafya bir bilim ve bilimsel metotlar kullanılarak incelenmediği surece ‘Buradan bir nehir geciyor. ’ demekten fazlası anlamına gelmez.
Strabon, bugun bildiğimiz anlamda ilk coğrafya calışmalarına imza attığı icin tarihin ilk coğrafyacısıdır. Hatta coğrafyanın tarih ile ilişkisini incelediği icin sosyal bilimlerin bile atası olduğunu soylemek mumkun. Tum bunların yanı sıra antik donemde bir ilk olarak Strabon, volkanik hareketleri incelemiş ve tum bunları bir neden - sonuc ilişkisi uzerinden acıklamıştır. Bu acıdan kendisinin bir yerbilimci olduğunu soylemek de mumkun.
Strabon ’a gore Kadıkoy ’de timsah dolu bir nehir vardı:
Strabon ’un bu konuda iki cumlesi vardır;
“Denizden biraz iceride, icinde kucuk timsahların yaşadığı bir pınar vardı." “Kalkedon ’un biraz icerisindeki kucuk pınarda timsahlar vardı.” Kalkedon, bugun Kadıkoy olarak bildiğimiz İstanbul ’un ilcesinin eski adıdır. Strabon acık bir şekilde Kadıkoy ’de ici timsah dolu bir nehir olduğunu soyler. İyi de nerede? Bu cumleleri araştıran uzmanlar, Kurbağalıdere olarak bilinen Kuşdili Deresi ’ni işaret ediyorlar.
Bugun İstanbul ’un Kadıkoy ilcesinde bulunan Kuşdili Deresi ’nin yatağı aluvyonlarla dolu. Ancak bundan binlerce yıl once burada akan bir nehir vardı. Roma İmparatorluğu ’nun Anadolu ’yu işgal ettiği yıllarda bazı esir ve kolelerin timsahlara kurban edilmesi tarihi gerceğini duşunursek Strabon ’un işaret ettiği nehrin bugun Kurbağalıdere olarak bilinen Kuşdili Deresi olma ihtimali bir hayli yuksek.
Strabon hangi cağda yaşadı, nerede oldu?
Milattan once 64 yılında Amasya ’da doğan Strabon, Roma İmpratorluğu ’nu karış karış gezip yaptığı coğrafi calışmaları olumsuz eserlere donuşturdukten sonra doğduğu toprağa donmuş ve milattan once 24 yılında hayatını kaybetmiştir. Strabon ’un yaşadığı cağ; antik tarih olarak kabul ettiğimiz İlk Cağ ’ın Demir Devri ’ndeki Roma Donemi ’dir.
Geographumena eserinden Strabon sozleri: Eski tarihcilerin soylediklerine de kulak vermek gerekir. Orneğin, “Lydia Tarihi”ni yazmış olan Ksanthos benim daha evvelce bir yerde işaret ettiğim gibi bu ulkenin sık sık karşılaştığı acayip değişiklikleri anlatır. Gercekten burasını Arimlerin efsanesinin gectiği ve Typhōn ’un acı cektiği yer olarak kabul etmişler ve buraya Katakekaumenē ulkesi demişlerdir. Beş yuz stadion uzunluğu, dort yuz stadion genişliği olan Mysia ve Maionia denen ve Katakekaumenē olarak adlandırılan ulkeye gelinir. Burada hic ağac yoktur; sadece kalite olarak unlu şarapların hicbirisinden aşağı olmayan Katakekaumenē şarabının elde edildiği bağlar vardır.
Tarihin ilk coğrafyacısı olarak bilinen Strabon kimdir, coğrafyaya katkıları ve eserleri nelerdir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Birkac bin yıllık surecte bile yaşadığımız dunyada gorulen değişiklikler hayret verici. Konu hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.