Anksiyete bozuklukları ve yaygın anksiyete bozukluğu (yab)Kaygılarımız,rutin olarak yapmamız ve ozellikle başarmamız gereken işlerde ihtiyacını hissettiğimiz,bizi guduleyen,başarı icin gereken duygularımızdır.Kaygı,belirli duzeyde yararlı,başarmamız gereken işlerde guduleyici rol oynarken aşırı duzeyde engelleyici nitelikte olmaktadır.Hic olmaması da amac ve başarılarımıza ulaşmamızda enerji duşukluğu ve motivasyon eksikliğine neden olabilir.Hangi duzeyde yararlı olmaktan cıkıp zararlı bir hale geliyor ya da zararlı olmaya başladığında bunu fark edebiliyor muyuz?Cevremizde surekli endişeli halde sorular soran,iş yerinde panik havası icinde oradan oraya koşan,yaptığı işi tekrar tekrar kontrol edip tatmin olamayan,okulda parmak kaldırmaya cekinen,misafir geldiğinde saklanacak yer arayan,sınavda karın ağrısı tutan,insanlar icinde nefes alamayacak duruma gelen bizler neden bu belirtileri yaşadığımızın farkında mıyız?Bununla ilgili bir cozum yolu aramaya gidiyor muyuz,bu soruların cevaplandığı noktada farkındalığımızın bir ust aşamasına cıkarak sorgulamayı ilerletebiliriz.Nasılsa başkalarında da var bu gibi belirtiler,yani normal diyebiliriz.Peki bu can sıkıcı ve yorucu belirtilerimizin olmadığı bir yaşam daha verimli olmaz mı bizim icin ve tabi ki cevremizdeki insanlar icin de oyle.
Kaygılarımızdan sıyrılmak ve onları sadece işe yarayacakları zamanlarda(işlevsel bir bicimde) yeterli miktarda muhafaza etmek mumkun mu?
Kaygı gunluk yaşantımızın bir parcası,bir guduleyici,olması gereken bir olgu iken bunun bir bozukluk halini alması bircok etkenin gorulmesini gerektirir.Her turlu kaygı icin bir anksiyetik bozukluk demek yanlış olacağı icin anksiyete bozukluklarını genel anlamda tanımak gerekir.Anksiyete bozuklukları icerisinde bircok hastalığı iceren bir tanı grubudur.Alt sınıflarına baktığımızda yaygın anksiyete bozukluğu,akut stres bozukluğu,travma sonrası stres bozukluğu,panik bozukluk,sosyal fobi(sosyal anksiyete bozukluğu),ozgul fobi,agorafobi,obsesif-kompulsif bozukluk,tıbbi durumlara bağlı anksiyete bozuklukları,madde kullanımının yol actığı anksiyete bozuklukları ile karşılaşırız.
Yaygın anksiyete bozukluğu gunluk rutinimizde, aşırı,surekli,gercekci olmayan endişe hali ve kuruntulu beklenti icinde olma şeklinde tanımlanabilir.Bircok bedensel ve psikolojik belirtileri de iceren bir anksiyete bozukluğu tanısıdır.Aşırı gerginlik ve endişe durumuna konsantre olmakta gucluk,kontrolunu kaybetme korkusu,sıcak basmaları,yutkunma gucluğu,karın-baş ağrıları,aşırı uyanıklılık hali,carpıntı,terleme belirtileri eşlik edebilir.Surekli endişeli bir beklenti icinde olma durumu bu bozukluğu en iyi tanımlayan belirtidir.Kişinin gunluk yaşamında olumsuz etki uyandırması,iş yaşamı ve mesleki gelişimini etkilemesi ve aile problemlerini tetiklemesi kişinin yardım alması icin tetikleyici rol ustlenir.Cocukluk ve genc yetişkinlik doneminde kendini gosteren,stresli yaşam olayları yab ın gelişmesi,şiddetlenmesinde onemli rol oynar.Genetik faktorler de yaygın anksiyete bozukluğunun gelişmesinde onemli bir etmendir.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu(Cocukluğun aşırı anksiyete duyma bozukluğunu da kapsar)
DSM-IV TANI KRİTERLERİNE GORE;
En az 6 ay sureyle,hemen her gun,bircok olay ya da etkinlik hakkında(İşte ya da okulda başarı gibi) aşırı kaygılanma ve kuruntulara kapılma

Kişinin,kendini kuruntulara kapılmaktan alıkoyamaması
Kaygı ve kuruntu,aşağıdaki semptomların ucune (yada daha fazlasına) eşlik eder.Not:Cocuklarda sadece bir maddenin bulunması yeterlidir.
huzursuzluk,aşırı heyecan cekme ya da tasalanma
kolay yorulma
Duşuncelerini odaklayamama ya da zihnin durmuş gibi olması
irritabilite
kas gerginliği
uyku bozukluğu (uykuya dalmakta ya da surdurmekte gucluk cekme ya da huzursuz ve dinlendirmeyen uyku)
Kaygı ve kuruntu odağı bir Eksen I bozukluğunun ozellikleriyle sınırlı değildir.
Kaygı,kuruntu ya da fizik yakınmalar klinik acıdan belirgin bir strese ya da toplumsal,mesleki alanlarda ya da onemli diğer işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur.
Bu bozukluk bir maddenin (orn.kotuye kullanılabilen bir ilac,tadavi icin kullanılan bir ilac) ya da genel tıbbi bir durumun (orn.hipertiroidizm) doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir ve sadece bir Duygudurum Bozukluğu,Psikotik bir Bozukluk ya da Yaygın bir Gelişimsel Bozukluk sırasında ortaya cıkmamaktadır.
Kadınlarda erkeklere oranla daha fazla gozlenen bozukluk,genetik,biyolojik,norolojik ve kişisel stres yaşantılarıyla ilintili olabilir.
Cocuklarda aile icinde yaşanan problemler,yaşıtlarıyla uyumsuzluk,sağlık problemleri,genel performansının duşmesi,okulda başarının duşmesi ile karakterizedir.Yorgunluk ve uykuya dalmakta veya surdurmekte gucluk,nefes alma ile ilgili sorunlar,aceleci olma durumu,huzursuzluk hali,konsantrasyon gucluğu gibi belirtilere rastlanıyorsa vakit kaybetmeden bir uzmana başvurulmasında yarar vardır.
Bu bozukluğun tedavisinde onemli olan bircok yaklaşımın bir arada sergilenerek uygulanmasıdır.Farmakoterapiye eşlik eden bir psikoterapi yontemi ve destekleyen diğer yaklaşımlar sayesinde daha verimli bir surec ve olumlu bir sonuc ile karşılaşılma olasılığı yuksektir.Bu problemi yaşayan bireylerde bilişsel carpıtmalara yoğun olarak rastlanılması nedeniyle ozellikle bilişsel-davranışcı yaklaşımların psikoterapi surecine dahil edilmesi yarar sağlayacaktır.Duşunce tarzını danışanın fark etmesi ve yeniden duzenlenmesi sırasında ev icin verilen odev ve sorumluluklar terapiye bağlılığı artıracaktır.
Yaygın anksiyete bozukluğuna eşlik edebilecek depresyon,madde bağımlılığı,uyum problemleri gibi eşlik eden bozukluklar da terapi sırasında goz onunde bulundurularak terapiye dahil edilmeli ve eş zamanlı surdurulmelidir.
Benzer belirtiler sergileyen,cevresinden bu yonde eleştiriler alan ve davranış ile zihinsel sureclerinde bu gibi şuphelere duşen her bireyin vakit kaybetmeden işin uzmanına başvurması ve gerekli terapiden faydalanmasında yarar vardır.
Psikolog Ozlem AKKEL

[h=2]İstanbul Psikoloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]