Ozellikle omurgayı etkileyen kronik, ilerleyici, ağrılı sebebi bilinmeyen romatizmal bir hastalık olan Ankilozan spondilitin nedenleri, belirtileri ve tedavisi hakkında bilinmesi gerekenleri şoyle anlatabilirim. Oncelikle;
Ankilozan Spondilit Nedir?
Ankilozan spondilit (AS), coğunlukla genc yaşlarda ortaya cıkan ve esas olarak omurgayı ve omurganın son kısmı ile leğen kemikleri arasında yer alan sakroiliyak eklemleri etkileyen inflamatuvar (iltihaplı) bir romatizmadır.
Gorulme sıklığı genellikle % 0.1-1.4 arasında değişir. Ulkemizdeki her 1.000 kişiden 5'inde (%0.5 sıklıkta) AS olduğu tahmin edilmektedir
AS'nin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak hastalığın ortaya cıkışında genetiğin onemli rolu olduğuna inanılmaktadır. AS'li coğu hasta HLA-B27 olarak adlandırılan bir gene sahiptir. AS'ye genetik olarak yatkın kişilerde cevresel bir faktorun tetikleyici etkisiyle bağışıklık sisteminin aşırı miktarda calışması ve vucudun kendisine zarar vermesi sonucunda hastalık ortaya cıkabilmektedir.
Hastalığın Belirtileri Nelerdir?
Bu hastalığın en onemli belirtisi inflamatuar karakterde bel ağrısıdır. Bu ağrının ozellikleri şoyledir:
Kırk yaştan once başlaması,
Sinsi başlangıc gostermesi,
Uc ay veya daha uzun surmesi,
Dinlenmeyle, ozellikle gecenin 2. yarısında veya sabaha karşı ortaya cıkması ve hareketle azalması,
Yarım saatten daha uzun suren sabah tutukluğunun/katılığının olması,
Nonsteroid antiinflamatuvar ilaclar (NSAİİ) olarak bilinen kortizon olmayan anti-inflamatuvar ilaclara cok iyi yanıt vermesidir.
Ankilozan Spondilitin Vucutta Etki Mekanizması
AS'de kas-iskelet sistemindeki belirtiler dışında;
Tekrarlayıcı on uveit atakları (gozde kızarıklık ve ağrı),
Ağız icerisinde aftlar (ortası beyaz kenarı kızarık ufak yaralar),
Ceşitli deri bulguları (sedef, eritema nodosum),
İltihaplı bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı veya ulseratif kolit) nedeniyle uzun suren kanlı ishal ve karın ağrısı gelişebilir.
Cok nadiren aort (en buyuk atardamar) kapağında inflamasyon ve aort yetmezliği ve kalpte iletim bozuklukları ortaya cıkabilir.
Merhum Mete Işıkara’nın da hastalığı olarak bildiğimiz bu hastalıkta tedavi yaklaşımı nasıl olmalıdır?
AS, omur boyu devam eden bir hastalıktır. Kesin tedavisi yoktur ama eldeki tedavi secenekleri ve duzenli egzersizlerle coğu hastada iyi bir yaşam kalitesi sağlanır.
İlac Tedavisi
Nonsteroid Antiinflamatuvar İlaclar Nonsteroid antiinflamatuvar ilaclar (NSAİİ) Ceşitli kas iskelet sistemi hastalıklarında kullanılan kortizon olmayan anti-inflamatuvar ilaclardır (indometazin, diklofenak, naproksen, etodolak, meloksikam vb). Halk arasında yaygın olarak ağrı kesici olarak bilinen bu ilaclar yalnız ağrıyı ve tutukluğu gidermekle kalmaz, aynı zamanda romatizmal inflamasyonu (iltihabı) da baskılarlar; hastaların %60-70'inde oldukca etkili olurlar. Bu ilaclara karşı yanıtsızlık olduğu sonucuna varmadan once, en az 2 veya 3 farklı NSAİ ilacı, en az 3-7 gun sureyle ve tolere edilebilen anti-inflamatuvar dozda (yuksek dozda) kullanmak gerekir. Onemli bir başka konu da; yakınmalar devam ettiği surece bu ilacları kullanma gerekliliğidir. Bu sure hastalığın durumuna gore farklılıklar gosterebilmektedir. Ote yandan son yıllarda yapılan sınırlı sayıdaki araştırmanın sonucları, bu ilacların hastalığın ilerleyişini yavaşlatabileceğine işaret etmektedir
Hastalık Modifiye Edici (2. Grup) İlaclar
Periferik eklemlerde artriti(şişlik) olanlarda veya etkin dozda ve yeterli surede NSAİİ tedavisine yanıt vermeyen omurga ve sakroiliyak eklem tutulumlu hastalarda ya da iltihaplı bağırsak hastalığı, sedef romatizması olanlarda; salazopirin ve haftalık duşuk doz metotreksat gibi hastalık modifiye edici ilaclar kullanılabilir.
Biyolojik Tedaviler:
Son zamanlarda tedaviye giren biyolojik ilaclar icinde yer alan TNF blokerleri (adalimumab, etanersept, infliksimab, golimumab ve sekukinumab), AS tedavisinde son derece etkili olan ilaclardır. Biyolojik tedaviler hastalık aktivitesinin baskılanmasında, fonksiyonel durumun ve yaşam kalitesinin iyileştirilmesinde cok etkili ilaclardır. Etkin dozda ve yeterli surede NSAİİ tedavisine yanıt vermeyen AS'li hastalarda kullanılırlar. Periferik artriti olan hastalarda biyolojik tedavi oncesi genellikle salazopirin ve metotreksat gibi ilaclar denenir. Biyolojik ilacların kullanımı sırasında infeksiyonlara, ozellikle tuberkuloza yatkınlık artabilir. Bu nedenle bu ilacların, sadece gereken durumlarda ve dikkatli bir şekilde kullanılmaları gerekir. Biyolojik ilaclarla tedavi oncesi akciğer grafisi cekilmesi ve tuberkulin deri testi yapılması gerekmektedir. Bu şekilde değerlendirilen ve gerektiğinde koruyucu tedavi uygulanan hastalarda tuberkuloz riskinden korunma sağlanmaktadır.
Ankilozan Spondilitte egzersiz tedavinin en onemli parcalarından biridir. Duzenli olarak yapıldığında hareket kısıtlılığının gelişmesini yavaşlatır ve posturun korunmasına yardım eder. NSAİİ'ler ağrıyı ve hareket kısıtlılığını azaltarak, gunluk egzersizlerin daha rahat yapılmasını sağlar.
Bu hastalıkta cerrahinin yerini şoyle acıklayabilirim; ciddi seyirli AS'de, ozellikle kalca ve diz gibi buyuk eklemlerde protez gerekebilir. Omurganın ileri duzeydeki one doğru eğilmelerinde, cerrahi duzeltme gerekebilir ama riskli olması nedeniyle sadece bazı hastalarda uygulanabilmektedir.
Ağrılı bir hastalık genellikle başka hastalıklarla karıştırılmaktadır. Hastaların coğunda ilk başvuru yakınması olan inflamatuvar bel ağrısının tanınması, AS tanısındaki en onemli ipucudur. Bel ağrısı, en sık doktora başvuru nedenlerinden biridir; sıklıkla birkac gun icerisinde duzelebilen mekanik nedenlerden kaynaklanır. Ancak coğu kez gereksiz yere cekilen bel MR'ları hastaların yanlışlıkla “bel fıtığı tanısı almalarına neden olmaktadır. Cunku, bel fıtığı olmayan kişilerde cekilen bel MR'larının onemli bir bolumunde bile bel fıtığı ile uyumlu gorunumler saptanabilmektedir. Bu yuzden yukarıda bahsettiğimiz ozellikte yani; genc yaşta başlayan, 3 aydan uzun suren, sabahları daha kotuleşen, sabahları tutukluk yapan bel ağrısı varsa bir Romatoloji uzmanına muayene olmakta fayda var.
Hastalar yaşam kalitelerini arttırmaları icin, duzenli doktor kontrolune giderek uygun tedavinin alınması, egzersizleri aksatmadan duzenli yapılması ve son olarak sigara icilmemesini oneririz.

[h=2]Samsun Dahiliye uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]