Toplumumuzun en sık rastlanan kronik hastalıklarının ilk beşinden biri olan kansızlık-anemi aslında birazda bizlerin var ettiği bir durumdur.Oysa gunluk gıdalarla demir alımını yeterli tutmak mumkundur .Dunyada her 5 cocuktan 2 si ( % 40’ ı)kansızdır ancak pek COĞU bu durumlarını ne yazık ki bilmemektedir. Gelişmiş ulkelerde 0-5 yaş arası cocuklarda kansızlığa rastlanma sıklığı % 4-20 iken, az gelişmiş ulkelerde aynı yaş grubunda bu oran % 80’lere kadar cıkmaktadır. Ulkemizde bu oran % 50 (her iki cocuktan biri) gibi oldukca yuksek bir değerdedir.Onemsenmediğinde cocuklarda sık hastalık ve gelişme geriliği sebebi olan ANEMİ-KANSIZLIK Kanda bulunan alyuvarların veya alyuvarların icinde bulunan hemoglobinin azalmasına verilen isimdir.Cocuklarda kansızlığın bircok nedeni olmakla beraber, en sık gorulen neden demir eksikliğine bağlı kansızlıktır. Demir eksikliğine yol acan nedenler ise; yeterli ve dengeli beslenememe yuzunden yetersiz demir alınımı, hızlı buyume nedeni ile demir ihtiyacının artması ve ceşitli nedenlerle oluşan kan kaybıdır.
Demir eksikliğine bağlı kansızlık her yaş grubunda gorulmekle beraber en sık 6 ay ile 2 yaş arasında gorulur.Ozellikle annelerimizin kan değeri duşuk ve demir depoları yetersiz olduğu icin doğuma 1-2 ay kala bebeğe gecmesi gereken demir miktarı yetersiz olur.Bundan dolayı demir depoları eksik olan bebeğin 4. aya doğru ihtiyacı artış gosterir ve bu ayda cocuklara kiloya 1-2 mg dozda demir damlaları takviye ederiz.Bu damlaların cocukta ateş var ise ateşli iken verilmesini onermemekteyiz.Kansızlık hafif ise belirti gorulmeyebilir. Ancak kan analizleri sonucu kansızlık saptanabilir.Bazen anemi hastaları PİKA ile başvururlar.Pika gıda olmayan maddelerin yenmesidir.Mesela cocuk kil,kum,kul,toprak,kağıt yemeye başlar;bu bir davranış bozukluğudur ama en cok demir eksikliği ile beraberdir ve demir tedavisinden sonra duzelir gecer.
Bunlar dışında şu belirtiler olabilir:
Baş donmesi, kulak cınlaması,
Ağız kenarında catlaklar,
Tırnakların kaşık şeklini alması, catlaklar oluşması,
Dilde kızarma, catlak ve kabarcık oluşumu,
Yutarken zorlanma, ağrılı yutma,
Demir eksikliği olan cocukların yurumesi, oturması, konuşması gecikir. Bu cocuklarda davranış bozukluğu ortaya cıkar ve oğrenme gucleşir. Bağışıklık sistemi zayıflar ve hastalığa yakalanma ihtimali artar.
Cocukluk yaş grubunda demir eksikliğini belirtileri ozgun değildir. Belirgin kansızlık ortaya cıkana kadar tanımlaması guctur. Oylesine yavaş gelişme eğilimindedir ki sıklıkla bunları fark etmek zordur. Demir eksikliği anemisi yaş gruplarına gore farklı belirti ve bulgular verebilir.
Bebeklerde kansızlık ve demir eksikliği belirtileri; iştahsız, huzursuz, neşesiz, halsizdir, hareketleri yavaştır, uyku bozuklukları olabilir. Bu bebeklerde fizik muayenede goz kapaklarının ici, avuc ici, ayak tabanı, tırnak yatakları soluktur. Ancak butun bu belirtiler silik kalabilir.Kansızlık belirgin ise, solukluk, halsizlik, huzursuzluk, iştahsızlık, cabuk yorulma, oturma emekleme ve yurumede gecikme, katılma nobetleri,carpıntı, nefes darlığı gorulebilir.Ozellikle sac dokulmesi yaşayan veya sacları gec cıkan kişilerde demir eksikliği sıkca vardır;ve buna demir haric cinko ve biotin eksikliğide eşlik eder.Gene yapılan bazı yurtdışı calışmalarında 2 yıldan daha uzun sure demir eksikliği yaşayan cocuklarda algıda azalma,anlama gucluğu ve zor oğrenme gibi bulgularda tespit edilmiştir. Hastalığın teşhisi Kan analizleri sonucu konulur.
[h=3]kandaki hemoglobin miktarının erişkin erkeklerde 13 g/dL, kadınlarda 12 g/dL değerlerinin altına duşmesidir. 6 ay ile 6 yaş arası cocuklarda 11 g/dL nin, 6-14 yaşlarda 12 g/dL’nin altı kansızlık olarak kabul edilir.[/h]Kan analizleri sonucu anemi saptanan hasta, demir eksikliği dışındada kansızlık yapan nedenler acısından değerlendirilir, gerekirse nedene yonelik testler yapılır. Demir iceren damla ya da şuruplar kullanılır. İlaclar oğunler arasında verilir. Beslenmede demir yonunden zengin gıdalara (et, balık, tavuk, kuru uzum, uzum pekmezi, tahin, yumurta, kuru baklagiller, kuru yemişler) ağırlıklı olarak verilir.Ispanak zannedildiği kadar demirden zengin değildir. Demir EKSİKLİĞİNE İYİ GELEN GIDALAR;
Hayvansal gıdalardan kırmızı sakatat en zengin demir kaynağıdır. Diğer yararlı gıdalar ise; kırmızı et, tavuk, yumurta, kabuklu deniz mahsulleri ve balıktır (en zengini somon). Bitkilerden ise buğday, mısır ve yulaf, taneli olduğunda demirden daha zengin durumdadır. Diğer pek cok vitamin ve mineral gibi demirde ozellikle tahıl tanelerinin dış kısmında bulunur; orneğin buğday oğutulurken icerdiği demirin %75’i kepeğinde kalır, yani buğday unu tane buğdaya gore ancak %25 demir icerir. Ispanağın, demir iceriği acısından zengin olarak bilinmesine karşın bu bilgi tam doğru değildir, zira icerdiği bazı maddeler nedeniyle ıspanak, kara lahana gibi bircok sebzenin yapısında bulunan demirin vucuda sanıldığı kadar bir faydası olmamaktadır. Kuru uzum, kuru kayısı, kuru erik, badem, fıstık, ceviz gibi kuruyemişler ile cekirdekler demir yonunden cok zengin olmamakla beraber yeterli duzeyde demir icerirler. Bir corba kaşığı pekmezde yaklaşık 3 mg demir bulunur. Gunde bir bardak portakal suyunun icilmesi bitkilerden alınan demirin emilimini bir kat artırırken, cay ve kahve tuketimi demir emilimini %75 oranında azaltmaktadır.Birde demir iceren gıdaların ve ilacların kalsiyum iceren sut urunleri ile beraber verilmemesi arada bir saat bulunması demirin emilmesi icin iyi olur.
Fazla inek sutu kansızlık yapabildiğinden gunde yarım litreden fazla tuketilmemelidir.Demir iceren İlacların bazı yan etkileri vardır-Dişler gecici olarak siyaha boyanabilir, ilaclar dil kokune doğru verilirse boyanma cok az olacaktır.Kakada koyu renk oluşabilir.Bulantı, kusma, ishal ya da karın ağrısı gorulebilir. Yakınmalar surekli olursa doz azaltılır ya da ilac grubu değiştirilir.Hastanın kan hemoglobin duzeyi yaşına gore normal duzeye gelinceye kadar demir ilaclarına devam edilir. Kan duzeyi normale ulaştıktan sonra vucudun demir depolarının dolması amacıyla da yarı dozda 1-2 ay daha ilac alımı surdurulur.Cocukların buyume donemi tamamlanana kadar her yıl bir kere 18 yaşına kadar kan tahlili ve demir olcumu yaptırması ,kişinin daha sağlıklı buyumesi icin iyi olacaktır.

[h=2]Bursa Cocuk Doktorları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]