Bu yazıda isim benzerliği dışında aslında cok farklı iki hastalık olmasına rağmen sıklıkla karıştırılan iki hastalıktan bahsedeceğiz. Bunlardan ilki, anus ( makat )’ de catlak olan Anal Fissur, diğeri ise genelde anus kenarında sıklıkla icinden akıntının da olduğu bir dış ağzı olan Perianal Fistul’dir.
Anal Fissur:
Anal fissur nedir, neden oluşur: Anal kanalın ic yuzunde değişik nedenlerle oluşan ve sıklıkla kanama ve ağrı ile belirti veren catlak şeklindeki yaraya anal fissur denir. Makat cıkışında buyuk abdestimizi tutmayı sağlayan adaleler ve bunların oluşturduğu bir basınc vardır. Catlak oluştuğunda bu bolgenin sinir uclarından cok zengin olmasından dolayı fazla miktarda acıma- yanma hissedilir ki bu durum o bolgedeki adalelerin istemsizde olsa daha faz kasılmasına neden olarak olayın bir kısır donguyle kronikleşmesine neden olabilir. Kabızlık, aşırı ıkınma, bir defada sert ve hacimli buyuk abdest yapma, ishal, herhangi bir nedenle o bolgeye travma, barsağın iltihabi hastalıkları yanında nadiren kanser, sifiliz, verem gibi hastalıklar da anal fissure neden olabilirler.
ŞikÂyetlerNelerdir: Hastalar genelde tuvalet yaparken ve hatta tuvaletten sonra da devam eden ağrı ve beraberinde dışkının uzerine bulaşmış taze kanama ile muracaat ederler. Sıklıkla eşlik eden kabızlık da vardır
Tanı nasıl konur: Tanı genelliklehastanın tipik şikÂyetlerini takiben o bolgenin gozle muayenesi ile konur. Hastalık ağrılı olduğu icin bu donemde parmakla muayene veya ışıklı aletlerle kalın barsağın incelemesi cok yapılmaz.Ancak hastanın şikÂyetlerinden veya muayene bulgularından, nedenle ilgili şupheler varsa koloskopi veya sigmoidoskopi ile barsağın değerlendirilmesi gerekebilir
Tedavi icin neler yapılır: Bu donemde ( akut donem) diyetin duzeltilmesi, bol sıvı alınması, ağrı kesiciler, dışkı yumuşatıcılar, o bolgeye uygulanan uyuşturucu merhemler, sıcak su oturma banyoları gibi tedbirlerle hastaların buyuk kısmında olay kronikleşmeden duzelir. Bazen tum bu tedbirlere rağmen yukarda bahsedilen kısır dongu kırılamaz ve olay kronikleşebilir. Genelde 6-8 hafta gecmesine rağmen hasta rahatlamamış, şikÂyetler devam ediyorsa Kronik Anal Fissur’den bahsedilebilir.
Kronik Anal FissurdeTedavi: Kronikanal fissur tedavisinde temelde iki yontem vardır. Bunlardan birincisi konservatif yontemlerdir. Bu yontemlerin temel prensibi makat bolgesindeki adaleleri gevşetmek, ağrıyı azaltmak, o bolgede basıncı duşurup iyileşmeyi sağlamak prensibine dayanmaktadır. Bu amacla Topikal kas gevşetici ilaclar ( krem ya da pomad şeklinde),Nitrogliserinli kremler, Kalsiyum kanal blokorleri( Ağız yoluyla ya da krem şeklide) veya Botoxenjeksiyonu uygulanabilir. Bu tarz konservatif yontemlerle iyileşmeyeceği duşunulen, iyileşmeyen veya iyileştiği halde tekrarlayan olgularda cerrahi işlem uygulanabilir. Uygulanan cerrahi işlemin de felsefesi aynı olup, anal kanalı saran adalenin bir kısmı kesilerek anal kanal basıncı duşurulup iyileşme sağlanır. Cok nadir olarak bu şekilde tedavi edilmiş hastalarda da iyileşmeme veya nuks gelişebilir ki bu durumda ya uygulanan tedavi yetersizdir veya altta yatan başka bir hastalık vardır. Cerrahi tedaviden sonra hastalar genelde aynı gun eve gonderilir. Ertesi gun normal hayata donebilirler. Bu ameliyattan sonra kadınlarda daha cok olmak uzere % 1-2 hasta da gaz kacırma olabilir.
ANAL- PERİANAL FİSTULLER:
Fistul Nedir:Fistul kelimesi iki ayrı yer arasındaki boru şeklindeki bir bağlantıyı ifade eder. Burada olay kalın barsağın son kısmı (anus) ile o bolgeye yakın cilt arasındadır.
Fistulin Nedenleri: Fistulun nedeni tam olarak bilinmemektedir ancak bircok faktor fistul oluşmasında etkili gorulmuştur. Genelde 20’li yaşlardan sonra ve erkeklerde daha sık gorulurler. Makat bolgesinin nemini sağlayan 4-6 adet tukruk bezi benzeri bezler vardır, bunların salgı deliğinin tıkanması salgının birikmesine ve apseye (perianal apse) sebep olur. apsenin kendiliğinden boşalması veya bir hekim tarafından boşaltılması sonrası fistul gelişebilir. Bugun fistul gelişimine neden olan en olası sebep bu apselerdir. Bunların yanında oturak bolgesindeki iltihaplı sivilceler, makatta sık sık oluşan kronik apseler, ışın tedavisi, bu bolge ameliyatlarınınsonrası, barsağın iltihabı hastalıkları, bu bolge kanserleri, travma, şişmanlık vb. nedenlerle fistul oluşabilir. Fistul gelişen hastaların cok buyuk kısmında gecmiştemakat bolgesinde gecirilmiş bir apse hikÂyesi mevcuttur.Bu yuzden ozellikle makat bolgesinde gelişen apselerin uygun tedavi edilmesi, eğer boşaltılması gerekirse de daha sonra gelişebilecek fistul kanalı duşunulerek uygun yerden boşaltılması gerekir. Yoksa gercekten cok komplike ve tedavi edilmesi zor fistullerle karşılaşabiliriz.
Belirtiler: Hastalargenelde makat kenarında irinli kanlı akıntı, bu akıntının olduğu yerde ciltten hafif kabarık, bazan kanayabilen bir cıkıntı ile hekime muracaat ederler. Bazen fistul kanalının ağzının kapanmasıyla o bolgede apse, şişlikle de muracaat edebilirler.
Tanı: BelirtilenşikÂyetlerle genel cerrahi uzmanına muracaat eden hastada muayene ile genelde kolayca tanı konur. Bazenfistulin ic ağzının yerinin tam olarak ortaya konması, fistul kanalının izlediği yolun tuvaleti tutmayı sağlayan adalelerle ilişkisin ortaya konması, fistulin hangi tip olduğunun belirlenmesi, bazen de fistulin olası nedenlerini ortaya koymak icin makat icinin veya tum bağırsağın ışıklı bir aletle değerlendirilmesi ( Rektoskopi, kolonoskopivs), makat icinin USG ( ultrason) ile değerlendirilmesi, fistul kanalının ilaclı filminin cekilmesi ( fistulografi) veya bu bolgenin Magnetik Rezonans incelemesi gerekebilir.
Fistul Ceşitleri: Anatomik olarakcok daha detaylı sınıflandırmalar yapılmasına rağmen perianal fistuller temelde makat kaslarıyla olan ilişkisine gore basit ve karmaşık olarak sınıflandırılır. Fistullerin % 80-90’ı basit tiptedir ve bu grup fistullerin cerrahi tedavisinde başarı şansı % 100 e yakındır. Dikkatli bir tedaviyle bu tur hastalarda dışkı tutamama ihtimali yok denecek kadar azdır. Karmaşık tip fistullerde kendi arasında değişik alt tiplere ayrılırlar. Bunların oluşumnedeni genelde tekrarlayan apseler, altta yatan diğer hastalıklar, basit fistullerin eksik ve yanlış tedavisi gibi sebeplerdir. Bu tur fistullerde tedavi daha zordur. Tekrarlama ihtimalleri daha yuksektir. Ote yandan uygun teknikle ameliyat edilmediklerinde ciddi oranda gaz kacırma veya buyuk abdest tutamama gibi sorunlarla karşılaşılabilir.
Tedavi: Tedavide temel amac boru şeklindeki fistulun kanal haline getirilerek iyileştirilmesi veya kanalın tamamen cıkarılmasıdır. Basit fistullerde bunu sağlamak hemen her zaman mumkundur. Komplike ( karmaşık ) fistullerde değişik tedavi yontemleri ( kanalın cıkarılması, seton denilen kesici bantların uygulanması, makat icinden flepli onarımlar, doku yapıştırıcılar ile deliklerin kapatılması vb gibi) mevcuttur. Komplike fistullerde genelde bu tekniklerin bir kısmı kombine edilerek tedavide başarı sağlanabilir. Ozellikle komplike fistuller, tedavi edilmezse zaman icerisinde tekrarlayan apseler dolayısıyla yeni deliklerin acılmasına ve tedavinin daha da zorlaşmasına sebep olabildiği gibi 15-20 yıl akıntıya maruz kalan bolge cildindede kanserleşmeye sebep olabilirler.
Fistul, makat hastalıkları konusunda birikimli cerrah tarafından % 100’e yakın başarıyla tedavi edilebilen bir hastalıktır. Bu sebeple tedavi ertelenmemelidir.

[h=2]Ankara Genel Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]