Anal Fissur (Makatta Catlak)
Makatta catlakların tanımı ve oluşma mekanizmaları: Anal fissur makatta oluşan catlaklara verilen isimdir. Catlak anusun ic yuzeyini kaplayan mukoza denilen, pembe kırmızı renkli, ince ve nemli dokuda meydana gelir. Makattaki catlaklar genellikle on ve arka orta hattadır.
Catlaklar coğunlukla kabızlık sonucu ya da buyuk boyutta dışkı yapma sonucu oluşur. İshal de tahrişe bağlı olarak catlak nedenidir. Daha nadir olmakla birlikte makattan cinsel ilişki sonucunda da catlaklar oluşabilir. Makatta anal fissur olması spazma yol acar, bu spazm da anal fissurun iyileşmesini onler.
Hastaların şikayetleri:Cok tipik olarak dışkılama sırasında ve hemen sonrasında kısa bir sureden bir kac saate kadar suren ağrı olur ve dışkılama sonrası makattan kanama olabilir. Kronik olgularda makatta catlağın olduğu yere yakın olan cilt bolgesinde doku şişliği (sentinel pili denilir) olur. Mukoza denilen ıslak ve nemli dokunun acıkta olması nedeniyle makat cevresinde ıslaklık, kaşıntı ve rahatsızlık gorulebilir.
Muayene ve Tanı: Makatın gozle muayenesiyle tanı koymak mumkundur. Parmakla muayene (rektal tuşe) akut olgularda cok ağrılı olabilir ve hastanın bayılmasına bile yol acabilir. Kuşkulu olgularda anoskopi, rektoskopi, fleksibl sigmoidoskopi ya da kolonoskopi yapılabilir.
İlac tedavisi ve diğer tedaviler: Catlağı iyileştirmek uzere krem ve fitiller kullanılabilir ancak bunlar altta yatan mekanizmayı değiştirmedikce gecici fayda sağlarlar, tam bir iyileşme olmaz. Kabızlık ya da ishal mutlaka tedavi edilmelidir, uygun beslenme onerileriyle ve ek olarak verilen laksatiflerle (dışkı yumuşatıcıları) bu tedavi yapılabilir. Hasta omur boyu beslenme onerilerine dikkat etmelidir.
Altta yatan anal spazm mekanizmasını tedavi etmek icin son yıllarda bazı ilaclar geliştirilmiştir, bu ilaclar ya pomad şeklinde makata surulur (GTN veya diltizem) ya da botulinum toksininde olduğu gibi hekim tarafından iğneyle uygulanır. Bu ilaclar anal spazmı cozerken ciddi baş donmesi ve baş ağrısı gibi yakınmalara yol acabilirler.
Oturma banyosu: Akut olgularda gunde beş kez on dakika sıcak suya oturmak ağrının azalmasını sağlar ve iyileşmeyi hızlandırır. Dışkılama sonrası mutlaka tekrar oturma banyosu yapılmalıdır, bu da hem temizliği kolaylaştırır, hem de ağrıyı azaltır.

Cerrahi Tedavi: 4-6 haftada iyileşmeyen anal fissurlere kronik anal fissur denilir ve daha sonra tıbbi tedavilerle iyileşme oranı iyice azalır. Bu durumlarda cerrahi tedavi gerekebilir. Cerrahi tedavide makatta basıncı artıran kasların kucuk bir kısmı kesilerek spazm ortadan kaldırılır.Bu ameliyata sfinkterotomi denilir (lateral internal sfinkterotomi). Sfinkterotomi, spazm giderici ilaclara gore daha etkilidir. Bu ameliyatla makattaki spazm ortadan kaldırılır ve anal fissur de kendiliğinden iyileşir. Ameliyat sırasında yukarıda tanımlanan “sentinel pili” de cıkartılır. Sonucları cok yuz guldurucu bir ameliyattır, hemen ameliyat sonrasında ve ozellikle de ameliyattan sonraki bir iki gun icinde ağrı ortadan kalkar. %95 hastada tam iyileşme sağlanır. Bu ameliyattan sonra gorulen gaz ya da dışkı kacırma riski cok duşuktur (%1-2) ve bunların coğunluğunda da gecicidir, 10-15 gun icinde ortadan kalkar. Ancak bu ameliyat yaşlılarda olduğu gibi, anal basıncı zaten duşuk olan hastalarda yapılırsa bu risk artabilir. Ayrıca bu ameliyattan sonra duşuk oranda kanama ve enfeksiyon da gorulebilir.
Mukozal ilerletme flebi (mucosal advancement flap): Anal basıncı duşuk olan, anal spazmı olmayan hastalarda sfinkterotomi yapılması gaz ya da dışkı kacırmaya yol acabileceğinden, bu tur hastalarda catlağın cıkartılması ya da yerinde bırakılarak uzerinin mukoza ya da ciltle ortulmesi gibi (mukozal ilerletme flebi) plastik ameliyatlar yapılabilir. Bu ameliyatlarda da enfeksiyon nedenleriyle dikişlerin acılması ve doku nekrozu gibi komplikasyonlar gorulebilmektedir.
Cerrahi tedaviden sonra anal fissurun tekrarlaması: Ameliyat olduktan sonra anal spazm ortadan kalktığından tekrarlama olasılığı duşuktur (%1-6). Ancak sıklıkla kabız kalınırsa tekrarlama riski artar. Daha onceden ameliyat olmuş olgularda sfinkterotominin yeterli olup olmadığı parmakla muayene ile anlaşılabileceği gibi, endoanal ultrasonografi ya da anal manometre gibi ileri tetkikler de kullanılabilir. Sfinkterotomi yeterli değilse tekrar sfinkterotomi yapılabilir. Yeterli ise bu kez diğer taraftan sfinketerotomi de yapılabilir. İkinci kez ameliyat olacak hastalarda tekrar sfinkterotomi yapılması inkontinans (gaz ve/veya dışkı kacırma) riskini artıracağından, mukozal ilerletme flebi ameliyatlar deneyimli ellerde daha sıklıkla tercih edilebilir.
Makatta catlakların onlenmesi icin yapılması gerekenler:
Yeni doğanda sık gorulduğunden bu yaş grubunda ishal ve kabızlığın onlenmesi gerekir. Gebelikte yine risk artar ve gebelikte kabızlık mutlaka onlenmelidir. Ayrıca Crohn hastalığı, sfiliz (frengi) ve tuberkuloz (verem) hastalıklarında anal fissur daha sık gorulur ve bu hastalarda yerleşim yeri normaldekinden farklı olabilir ve tedaviden sonra da sıklıkla tekrarlar.

Diyet: Bol su icmeli, sebze ve posalı yiyecekler yemelidir.
Dışkılama alışkanlığı: Dışkılama hissi geldiğinde bir an once tuvalete gidilmeli ve tuvalette uzun sure oturmadan ve fazla zorlanmadan tuvalet ihtiyacı giderilmelidir.
Sportif aktiviteler: Yuruyuş ve diğer egzersizler kabızlığı onlemeye yardımcıdır.
Dışkı yumuşatıcıları: Bu tur ilaclar gerektiğinde kullanılabilir.
www.gulumaltaca.com



[h=2]İstanbul Genel Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]