Derin bir nefes aldığımız zaman akciğerimize dolan hava yani oksijen, kanımızda bulunan kırmızı kan hucreleri yani alyuvarlar sayesinde vucudumuzun diğer tum noktalarına aktarılır. İşte HCT tam olarak bu alyuvarların oranını ve dolayısıyla oksijen aktarımını gosterir. İdeal oranlarda olmayan HCT değeri riskli olabilir. Gelin HCT nedir, duşukluğu ve yuksekliği ne anlama gelir gibi merak edilen soruları tum detaylarıyla inceleyelim.
İcindekiler Hematokrit HCT nedir? İdeal HCT değeri kac olmalı? HCT duşukluğu neden olur, ne anlama gelir? HCT duşukluğu belirtileri HCT duşukluğune ne iyi gelir? HCT yuksekliği neden olur, ne anlama gelir? HCT yuksekliği belirtileri HCT yuksekliğine ne iyi gelir?
Temelden başlayalım, hematokrit HCT nedir? Ağzımızdan ya da burnumuzdan aldığımız nefes ile akciğerimize giren havanın icindeki hayati oneme sahip oksijen, kanımızda en yuksek sayıda bulunan hucre olan alyuvarlar yani kırmızı kan hucreleri tarafından diğer organlara ve vucudumuzun geri kalanına aktarılır. Bu kırmızı kan hucrelerine eritrosit ve RBC de denilmektedir. Alyuvarlar aynı zamanda atık karbondioksiti taşıyarak dışarı atılmasını da sağlarlar.
İşte vucudumuzun temel oksijen ihtiyacını karşılaşmaktaki en onemli goreve sahip kırmızı kan hucrelerinin oranı hematokrit ya da kısaca HCT değeri olarak gosterilir. HCT, alyuvar oranının dolaşımdaki kana oranını ifade eden bir değerdir. Orneğin 100 ml kanda 35 ml kırmızı kan hucresi varsa HCT değeri yuzde 35 olarak gosterilir.
İdeal HCT değeri kac olmalı? Yenidoğan bebeklerde yuzde 55 ile yuzde 68 arasında Yetişkin erkeklerde yuzde 42 ile yuzde 54 arasında Yetişkin kadınlarda yuzde 38 ile yuzde 46 arasında Kişiden kişiye ve sahip olunan hastalıklara ya da ozel durumlara gore değişse de yenidoğan bebeklerde, erkeklerde ve kadınlarda ideal HCT değeri bu şekildedir. Yenidoğan bebeklerde yuksek olan HCT değeri zaman icinde normal değerlere inecektir. Coğu zaman HCT değeri erkeklerde daha yuksek olarak olculur ancak bu durumun farklı nedenlere bağlı istisnaları gorulebilir.
HCT duşukluğu neden olur, ne anlama gelir? Kan kanseri Anemi turleri Dalak buyumesi Tiroid bozuklukları Bobrek fonksiyonlarını etkileyen hastalıklar Gebelik Hemoliz Damar yaralanmaları Demir eksikliği Bakır eksikliği Folik asit eksikliği B6 eksikliği B12 eksikliği Eğer yapılan kan tahlili sonuclarında HCT değeriniz ideal aralığın altında bir değere sahipse bu durum HCT duşukluğu olarak adlandırılır. Bunun anlamı, vucudunuzun her yerine yeterli miktarda oksijen taşınmıyor demektir. Pek cok farklı nedene bağlı olarak ortaya cıksa da temelde vucudun kırmızı kan hucresi uretemediği ya da kaybettiği durumlarda gorulmektedir.
HCT duşukluğu belirtileri: Surekli halsiz, bitkin, yorgun hissetme Ciltte solgunluk Sac dokulmesi Nefes darlığı Baş ağrısı Baş donmesi Kalp atışlarında duzensizlik Huzursuz ruh hali Uykusuzluk Kişiden kişiye ve sahip olunan hastalığa gore değişiklik gosterse de HCT duşukluğu yaşayan bir kişide bu belirtilerden biri ya da birkac tanesi bir arada gorulebilir.
HCT duşukluğune ne iyi gelir? Kırmızı et Balık Yumurta Sut ve sut urunler Yeşil yapraklı sebzeler Folik asit yonunden zengin gıdalar Demir yonunden zengin gıdalar B12 yonunden zengin gıdalar Duzenli egzersiz Duzenli uyku HCT duşukluğu durumunun nedeni bir hastalık değil de gecici bir durum ya da yaşam tarzınız ise bu besinleri tuketerek sağlığınızı olumlu yonde etkileyebilirsiniz. Durumunuza gore hekiminiz gıda takviyesi verebilir ya da kan nakli yapılmasını uygun gorebilir.
HCT yuksekliği neden olur, ne anlama gelir? Yuksek rakımlı bir bolgede yaşamak. Kalp hastalıkları Damar hastalıkları Sigara icmek Bobrek fonksiyonlarını etkileyen hastalıklar Uyku apnesi Cok susuz kalmak Ağır egzersiz yapmak Karbonmonoksit zehirlenmesi Kortizon ilacları Doping kullanımı Eğer yapılan kan tahlili sonuclarında HCT değeriniz ideal aralığın ustunde bir değere sahipse bu durum HCT yuksekliği olarak adlandırılır. Bunun anlamı, vucudunuzun oksijen - karbondioksit dengesini sağlayamadığı icin normalden daha fazla kırmızı kan hucresi uretmesidir. Yani HCT yuksekliği durumunda vucut yeterince oksijen alamamaktadır.
HCT yuksekliği belirtileri: Eklem ağrıları Goğus ağrısı Avuc iclerinde hassaslık Karın ağrısı Baş ağrısı Baş donmesi Uykusuzluk Kulak cınlaması Normal dışı kaşınmalar Kişiden kişiye ve sahip olunan hastalığa gore değişiklik gosterse de HCT yuksekliği yaşayan bir kişide bu belirtilerden biri ya da birkac tanesi bir arada gorulebilir.
HCT yuksekliğine ne iyi gelir? Demir iceren besinlerden uzak durun Kan uretimini arttıran besinlerden uzak durun Alkol, kahve, cay gibi idrar sokturucu icecekleri sınırlandırın Kan verin Bol bol su icin Duzenli egzersiz yapın Maalesef HCT yuksekliği, HCT duşukluğune gore cok daha tehlikeli bir durumdur. Cunku yuksekliği durumunda kanın damarda pıhtılaşma riski ve dolayısıyla kalp hastalıkları ile birlikte felc riski artar. Bu durum ne kadar uzun sure yaşanırsa risk oranı da o kadar artar.
HCT yuksekliği durumunda bol bol su icmek ve duzenli egzersiz yapmak son derece onemlidir. Kan bağışı yaparak hem kendi hayatınızı hem de diğer insanların hayatını kurtarabilirsiniz. Kan merkezlerinin kabul etmeyeceği bir durumunuz varsa hekiminizin tavsiyesi ile kanınız alınıp atılabilir.
Ne zaman doktora gitmeli? Vucudunuzdaki kırmızı kan hucrelerinin oranını ifade eden HCT yuksekliği ve duşukluğu durumu yapılan kan tahlili sonucu ortaya cıkmaktadır. Yani tansiyon olcer gibi kendi kendinize anlayamazsınız. Ancak vucudunuzu iyi tanımalı ve yukarıda anlattığımız belirtilerin sizde olup olmadığını gozlemlemelisiniz.
En yakın sağlık kuruluşuna giderek uzman bir hekime muayene olurken belirtilerinizi anlatırsanız kan tahlili yapılacaktır. Sonuclar coğu durumda ertesi gun ya da en gec birkac gun icinde cıkar. Kan testi sonuclarını değerlendiren hekiminiz duruma gore hayat tarzı değişikliği tavsiye edebilir ya da ilac verebilir. Sonuclarınız başka bir hastalığı işaret ediyorsa yeni testler istenerek hastalığa ozel bir tedavi izlenebilir.
Vucudumuzdaki oksijeni taşıyan kırmızı kan hucrelerinin oranını ifade eden hematokrit, kısaca HCT nedir, duşukluğu ve yuksekliği ne anlama gelir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaclıdır. Tum sağlık konularında olduğu gibi en doğru ve size ozel bilgiyi uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.