Ameliyatsız tekrarlayan bademcik iltihabı tedavisiBademcik nedir ?
Boğazımızın her iki yanında bulunan lenfoid dokudan oluşan organlardır. Lenfatik sistemdeki diğer organlar gibi, bademcikler de bağışıklık sisteminin bir bolumunu oluştururlar ve enfeksiyona karşı vucudu koruma gorevinde rol alırlar. Ozellikle cocukluk cağında burun ve ağız yolu ile vucuda giren bakteriler, virusler gibi hastalandırıcı maddeleri yakalayıp, onları bağışıklık sistemi tarafından tanınıp savaşması surecine katılırlar. Bu organlar cocuklarda, erişkine gore cok daha buyuk ve aktiftir. 5 yaşından itibaren kemik iliği bademciğin gorevini ustlendikce bademciklerin korunmadaki rolu azalmaktadır.
Tonsillit (Bademcik Enfeksiyonu) Nedir ?
Tonsillit boğazdaki tonsil denilen lenfoid dokunun iltihabıdır. Cocukluk cağında bu enfeksiyona daha cok beta mikrobu (A Grubu Beta Hemolitik Stereptokok %30-40) veya virusler (%15-40) sebep olur. Bazı bademcik enfeksiyonlarında ise etken saptanamamaktadır.
Tonsillit (Bademcik Enfeksiyonu) Nasıl Oluşur ?
Bademcik akut enfeksiyonları havadan solunum yolu sekresyonlarının damlacık yoluyla yayılması, enfeksiyonlu kişinin boğaz ve burnuna direkt temas, nadiren de gıdalar yoluyla yayılır. Bazen mikroplar bademcik dokusunun derinlerine yerleşip enfeksiyon kaynağını oluşturabilirler (kronik tonsillit).
Neden hep Tonsillite ( Bademcik Enfeksiyonuna ) yakalanıyorum ?
Hastalığın gelişmesi icin vucuda giren mikrop virulansının (hastalık oluşturabilme gucu) insan bağışıklık sisteminden ustun olması gereklidir. Yani vucudunuza Ne kadar fazla mikrop girerse ve ne kadar bağışıklığınız zayıfsa hasta olma şansınız o oranda yuksek demektir. Hastalık daha cok cocukluk cağında 2 yaş uzeri cocuklarda gorulur. İki yaş oncesi anneden gecen antikorlar (bağışıklık), erişkinlerde ise gelişen immun sistem sayesinde daha nadir gorulur. Kronik tonsilliti olan hastalarda her bağışıklığının duşmesi durumunda (soğuk algınlığı, soğuk su icme, yoğun stres, aşırı yorgunluk) zaten vucutta var olan mikroplar hastalığı yenilemektedirler.
Tonsillitte ( Bademcik Enfeksiyonunda ) Ne Gibi Şikayetler Gozlenir ?
Hastalık genellikle hızlı başlar. Boğaz ağrısı, ateş, terleme, titreme, yutma gucluğu, baş ağrısı, gucsuzluk, eklem ağrıları gibi şikayetler hızlı bir şekilde ortaya cıkar. Bademcik enfeksiyonları beta mikrobu ile oluyorsa ateş, boğazda kızarıklık, bademcikler uzerinde eksudasyon ve kriptlerin (beyaz plaklar) oluşması, boyun bolgesinde şişlik, kanda beyaz kure yuksekliği on plandadır. Burun akıntısı, ses kısıklığı ve oksuruk ise hastalığın daha cok viral kaynaklı olduğunu gosterir.
Tonsillit ( Bademcik Enfeksiyonu ) Tanısı Nasıl Konur ?
Bademcik enfeksiyonlarında enfeksiyon etkeninin bulunması onemlidir. Bunun icin boğaz kulturu veya hızlı antijen tarama testi yapılması onerilmektedir. Bademcik enfeksiyonları genelde kendi kendini sınırlayan bir hastalıktır, ancak bazen enfeksiyon cevre dokulara yayılabilir ve enfeksiyon genişleyebilir. Yeterli tedavi edilmeyen bazı hastalarda eklemleri ve bobrekleri etkileyen kotu sonuclar ortaya cıkabilir. Bu sebepten bademcik enfeksiyonunda boğaz kulturu sonucu bakteriyel bir enfeksiyon olduğu saptanırsa ilk 7-10 gun icinde antibiyotik tedavisi uygulanmalıdır.
Tonsillit ( Bademcik Enfeksiyonu ) Tedavisi Nedir ?
Hastalığın tedavisinde amac enfeksiyon etkeninin ortadan kaldırılması ve beraberinde destek tedavisidir. Beta mikrobunun yaptığı bademcik enfeksiyonunda 10 gunluk, uygun dozlarda penisilin ya da ağızdan alınacak aminopenisilin ilk secilecek antibiyotiktir. Hastanın bol sıvı icmesi ve istirahat etmesi gerekir. Boğaz ağrısını gidermek ve ateşi duşurmek icin ağrı kesici ateş duşurucu ilaclar verilebilir. Boğaz ağrısını arttırmamak icin ılık ve yumuşak gıdalar alınması onerilir.
Genellikle hastalar hastaneye yatmalarına gerek kalmadan ayaktan tedavi ile iyileşirler. Akut romatizmal ateş geciren hastalar dışında hastalıktan korunmak icin aylık penisilin yaptırmanın bir faydası olmadığı yapılan bircok araştırmada gosterilmiştir. Beta mikrobu sağlıklı bireylerin boğazında da hastalık yapmadan bulunabilir. Bu kişilere taşıyıcı denir ve tedavi gerektirmez. Ancak bu kişilerin cevresinde yakın zamanda akut eklem romatizması yada glomerulonefrit (bobrek hastalığı) gecirmiş birileri varsa taşıyıcıların tedavisi gerekir. Beta mikrobunun yaptığı bademcik enfeksiyonları bazı hastalıklarla karışabilir. Kızıl, difteri, enfeksiyoz mononukleoz ve bazı virus enfeksiyonlarında da bademciklerde enfeksiyon gorunumu vardır. Tanı koyarken bu hastalıklar akılda tutulmalıdır.
Kronik Tonsillit ( Kronik Bademcik Enfeksiyonu ) Nedir ?
Bademcik enfeksiyonları uygun antibiyotiğe rağmen 6 ayda tam bir iyileşme gosteremiyorsa artık kronikleşmiş demektir. Bu durumda hastalarda ağız kokusu, boyunda iyileşmeyen şişlikler (lenfadenopati) ve sık tekrarlayan boğaz ağrıları gorulebilir. Bademcik ameliyatının eskiden 3 yaşın altındaki cocuklarda yapılmaması onerilirdi. Gunumuzde gerekli ise 3 yaş altı cocuklarda da yapılmaktadır. Hastalar bir yılda 3 veya daha fazla bademcik enfeksiyonu geciriyorsa, bademcik enfeksiyonu sonrası peritonsiller apse gelişmişse, bademcikler solunumu ve beslenmeyi engelleyecek kadar buyukse, bademcikler hastada uykuda nefes durmasına neden oluyorsa, gecmeyen ağız kokularına sebep oluyorsa yada tek taraflı bademcik buyumesi (kanser şuphesi) varsa bademcik ameliyatı onerilir.
Bademcik ameliyatının yan etkisi veya riski var mıdır ?
Tonsillektominin (bademcik ameliyatı) başta kanama olmak uzere birtakım komplikasyon riski vardır. Aynı zamanda genel anestezinin (narkoz) kendine has riskleri mevcuttur. Ama tonsillektomiyi gerektiren hastalığın zararları ve komplikasyon riskleri cok daha fazla olduğundan ameliyatın risklerini goze almak zorunda kalınıyor.
Sık gorulebilen yan etkiler:
Kanama: Ameliyat esnasında veya ameliyattan sonraki ilk iki hafta icinde olabilir. Gec ortaya cıkan kanmalar, tekrar hastaneye yatırılarak mudahale edilmesini ve ameliyat etmeyi gerektirebilir. Kan kaybı sebebiyle kan transfuzyonu (damardan kan verilmesi) gerekebilir. Kanama riski operasyondan sonra ilk iki hafta icinde %2-4 olarak bildirilmiştir. Kanamalar lokal anestezi altında soğuk uygulama bası ve adrenalinli tamponlarla durdurulabileceği gibi hastanın yeniden genel anestezi almasını ve 2. Bir ameliyatı gerektirebilir.
Narkozdan uyanma sırasında, hem huzursuzluk hem de uyku hali olması mumkundur.
Ameliyattan hemen sonra başlayan ve yaklaşık 1-2 hafta boyunca suren boğaz ağrısı ve yutma gucluğu,
Hafif ses değişikliği ve burundan konuşma (bademcik cok buyuk ise veya hasta ağrıdan dolayı sakınarak konuşuyorsa),
Tat almada hafif değişiklik,
Cene ekleminde basınc hissi,
Hafif ağız kokusu.
Nadir gorulebilen yan etkiler:
Dişlerin zarar gormesi, hatta kaybı; ozellikle onceden hasar gormuş dişlerde, ağzı acan aletin basısı sonucu ortaya cıkar.
Kanama(erken ve gec kanamalar): Ameliyat esnasında veya ameliyattan sonraki ilk iki hafta icinde olabilir. Gec ortaya cıkan kanamalar, tekrar hastaneye yatırılarak mudahale edilmesini ve ameliyat etmeyi gerektirebilir. Kan kaybı sebebiyle kan transfuzyonu (damardan kan verilmesi) gerekebilir.
Cok nadir gorulebilen yan etkiler:
Enfeksiyonlar; boyun lenf bezlerinin iltihabı, apseleri veya iltihabın kana karışması (kan zehirlenmesi, sepsis)
Burundan konuşmanın kalıcı olması (ozellikle gizli damak yarığı varsa)
Kalıcı cene eklemi problemleri,
Şiddetli kanamalar; anormal seyreden bir damar varlığında veya bilinmeyen pıhtılaşma bozukluğunda gorulebilir, gerektiğinde kanı durdurmak icin boynun dış kısmından ameliyat yapılabilir
Kan nakli, gec kanamalarda yalnız cok ender durumlarda gerekli olur
Sinirlerin hasarına bağlı kalıcı tat alma bozukluğu, yutkunma gucluğu veya dilde hareket bozukluğu (ağız acacağının baskısı, aşırı nedbe oluşumu veya konulan dikişlerin cekmesi sonucu ortaya cıkabilir)
Tum cerrahi girişimlerde gorulebilen damar icinde kan pıhtılaşması (tromboz / emboli), yara iltihabı veya kalp dolaşım sistemi reaksiyonları gibi genel tehlikeler, bademcik ameliyatında son derece enderdir.
Kronik Tonsillite ameliyatsız cozum bulabilirmiyim ?
Evet. Bademcikler duzensiz yuzeyli puruzlu organlardır. Uzerlerinde cok sayıda Crypts adında cukurlar ve boşluklar bulunur. Dokulen mukoza hucreleri, yemek parcaları ve bademcik iltihabi kalıntıları tukurukle yutulurken bazı kişilerde bademciklerdeki cukurlarda birikir ve mikropların yaşamı icin uygun ortam sağlar. Bu birikintileri ‘’Hydrovacuumaspiration’’ (HVA) yontemiyle temizleyerek ve bağışıklık sistemine destekleyici tedavi vererek kronik tonsillitler tedavi edilmektedir.
HVA yontemiyle bademcik yıkanması kimlere yapılır ?
Kulak Burun Boğaz hekimi tarafından kronik tonsillit, rekuren tonsillit, tonsillolitiyazis (bademcik taşı) tanılarının herhangi biri konulan veya yukarıda kronik tonsilliti tanımlayan acıklamaya uygun oykusu var hastalara onerilmektedir.
HVA yontemiyle bademcik yıkanması kimlere yapılmamalıdır ?
Aktif enfeksiyon esnasında şiddetli ağrısı olduğundan, beş yaşından kucuk cocuklara uyum sağlayamadığından, hamile bayanlarda oğurme ve kusmadan zorlanabileceğinden bademcik yıkanması kontrendikedir. Ayrıca uyku apnesine sebep olan tonsil hipertrofilerinde (bademcik buyumesi) etkinliğini gosteren calışma yoktur.
Hydro vacuum aspiration (HVA) yontemiyle bademcik yıkanması ne kadar etkilidir ?
Doğru tanı konulmuş hastalara eksiksiz uygulanan tedavi sonucunda hastaların %85,6 tekrarlayan tonsillit ataklarından kurtulduğu gosterilmiştir.
HVA yontemiyle bademcik yıkanmasının yan etkisi veya riski varmıdır ?
Bazı hastalarımızda işlem esnasında oğurme refleksi nedeniyle zorluk yaşanabilmektedir. Boğazınızı uyuşturmak icin kullanılan lidokaine veya yıkama işleminde kullanılan klorheksidine alerjiniz varsa aşırı reaksiyon gelişme riski vardır. İşlem sonrasında da gecici hafif ağrı olabilmektedir. Bunun dışında herhangi bir risk veya yan etki beklenmemektedir.
HVA yontemiyle bademcik yıkanması nasıl yapılır ?
Bu yontem ozel tasarlanmış cihaz ile negatif basınc uygulanarak bademcikteki patolojik birikintilerin cekilmesinden ve aynı anda antibiyotikli solusyonlarla basınclı yıkamadan oluşmaktadır. Yıkama işlemi esnasında oğurme refleksi olacağından hasta ac olmalıdır. Hastaya işlem oncesi detaylı bilgi verilir ve onamı alınır. Hasta KBB sandalyesine oturtulur ve eğer lokal anestetik (uyuşturucu) ilaclara alerjisi yoksa boğazına ilac sıkılarak uyuşturulur. Hastanın eline istediğinde tukurebilmesi icin bobrek kuvet verilir. İşlem esnasında hastanın uyumu cok onemlidir ve tedavi başarısıyla doğrudan ilişkilidir. Doktor gerekli ekipmanı hazırladıktan sonra hasta ağzını geniş acar ve derin nefes alıp 5 saniye nefesini tutmaya calışır. Hekim ozel tasarlanmış cihazın gevşetme duğmesini basılı tutarak bademciğe yerleştirir ve duğmeyi bırakır. 1, 2, 3, 4, 5 diye sesli sayar ve gevşetme duğmesine basarak bademcikten ayırır. Bu esnada hastanın ani hareketlerden kacınması cok onemlidir. durulmasını istediği anda hasta musait elini kaldırarak işaret eder ve hekim hemen aleti hastanın bademciğinden ayıracaktır. Aynı şekilde bademciğin diğer kısımlarına ve ikinci taraf bademciğe 3-4 defadan uygulanır.
İşlemin Tahmini Suresi
Tahmini işlem suresi 20 dakikadır. İşlem 2-3 gunde bir tekrarlanır ve tedavi toplam 10 seanstan oluşur. Her ne kadar zor bir işlemmiş gibi gozukse de tekrarlayan tonsillit ataklarına yakalanıp bir parca ekmek yemekten aciz kalmadan veya genel anestezi altında ameliyat olmadan daha zor olmadığı kesin.
İşlemin Alternatifleri
Sık tekrarlayan bademcik iltihapları her iltihap tekrarladığında antibiyotikle tedavi edilebilir. Ancak bu kadar sık antibiyotik kullanılmasının vucutta ceşitli olumsuz etkilerinin olacağının akılda tutulması gerekir. Tercih edebileceğiniz diğer tedavi seceneği ise genel anestezi altında (narkoz) Tonsillektomi ameliyatıdır ( bademciklerin alınması ). Bademcik apsesinin tedavisi icin ameliyattan başka bir yontem yoktur.
HVA yontemiyle bademcik yıkanması sonrası nelere dikkat etmeliyim ?
İşlem sonrası en az yarım saat yemek yenmemeli, su icilmemeli. Tedavi suresi icinde geniş spektrumlu antibiyotik kullanılmalı. Bir kur tedavi yapıldıktan sonra 3-4 gectiğinde mutlaka hekiminize kontrole gelmeniz onerilir. Cunku bazı durumlarda ikinci kur tedavi yapılması da gerekebilir. Tedavi sonrasında hastalık tekrarlarsa veya boğazla ilgili herhangi bir problem yaşanırsa kendi hekiminize başvurup konulan tanıyı ve yapılan tedaviyi tekrar gozden gecirmek gerekir. Bu durumda hekim immun yetmezlik, anatomik bozukluklar, laringofaringeal reflu gibi bazı ozel durumlar acısından da inceleyecektir ve tonsillektomi (bademcik ameliyatı) tekrar gundeme gelecektir.

[h=2]İstanbul Kulak Burun Boğaz uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]