Hiperaktif cocukların tedavisinde verilen yeni ilaclar ve uygulamaları hakkın da bilgi edinmek isteyen arkadaşlarım, aradığınız bilgiler burada.



Hiperaktif cocukların tedavisinde kullanılan ilaclar konusunda ailelerde ‘alışkanlık yapar’ korkusu var. Oysa tam tersine ilaclar alışkanlık yapmıyor ustelik hiperaktivite tedavisinde mucize sonuclar veriyor. Eskiden ozel sınıflara koyulan hiperaktif cocuklar yeni ilaclar sayesinde normal sınıflarda eğitim gorebiliyor.

Toronto Universitesi Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Bolumu Oğretim Uyesi Prof. Dr. Atilla Turgay hiperaktif cocukların ve ailelerinin yaşadığı sorunlarla ve cozum yollarıyla ilgili sorularımızı yanıtladı:

* Bir cocuğun yaramaz mı yoksa hiperaktif mi olduğuna aileler nasıl karar vermeli? Aslında bazı koşullarda her cocuk yaramaz aşırı hareketli olabilir her cocuk duşunmeden hareket edebilir ve her cocukta dikkat eksikliği olabilir. Ancak bunlara tanı konulabilmesi icin belirtilerin hem evde hem okulda hem de cocuğun genel yaşantısında amaclarını yerine getirmesini engelleyici olcude olmasını gerekiyor. Belirtilerin uzun surmesi onemli; zaman zaman gelip gidici olmamalı. Duruma bağlı olmaması onemli. “Sınıfın en yaramaz en dersine ilgisiz en başarısız iki uc oğrencisini secer misiniz?” dendiğinde oğretmenler bu cocukları cok rahat secebilirler. Biz bu tanıyı koyarken; herkese gore değil de o yaş ve cinsin yuzde 5 ile yuzde 10′u arasında kıyaslama yapıyoruz ve en fazla dikkatsiz en duşunmeden hareket edebilen cocuklara bu tanıyı verebiliyoruz.

* Okula başlamadan fark edilmesi mumkun mu? Genellikle anne babalar cocuğun doktoru gibi davranabiliyorlar. Ama spekulasyonla değil gozlemle ve uzman hekimin kontrolu ile teşhis konulmalı.

* Aileler nasıl zorluklarla karşılaşıyor? Hiperaktif cocukların ailelerinde; cocuğun icinde bulunduğu zor durumlar anne ve babayı da cok etkiliyor sonuclar işsiz kalmaya kadar gidebiliyor. Bu ailelerde depresyon cok goruluyor. Bir sure sonra gucenme başlıyor; boyle bir cocuğa sahip olduğu icin uzuluyorlar. Cocuğun kendilerini yıpratmasının fazla olduğu durumlarda da karamsarlık ve engellenme duygusu yerini ofaaae bırakabiliyor. Bu cocuklar ofaaai cok kışkırtırlar yanlış şeyler yaparak artırırlar. Boyle olunca da ailelerde cocuğa vurma durumu cok yukselir.

* Ailelerin gundelik yaşamları nasıl etkileniyor? Bu ailelerde en onemli şey yorgunluk ve aşırı anne babalık durumu. Cocuğun aşırı hareketliliğine uymak zorundalar. Evi cocuğa gore ayarlamaları gerekiyor. Tehlikeleri goz onune almayan bu cocukların aileleri cok daha dikkatli olmak zorunda. Bu cocuklarda ayrıca uyku bozuklukları var; yatmıyorlar! Anneler ‘Bu cocuk beni benden kocamdan arkadaşlarımdan obur cocuğumdan caldı’ diye anlatıyorlar sorunlarını. Ama tedaviyle bir-iki hafta icinde duzeldiğini gorebiliyoruz. Cocuklarını daha bir sever duruma geliyorlar.



* Kardeşler nasıl etkileniyor?Kardeşi hiperaktif olan cocuklar once anne babalarını yitiriyorlar. Anne kardeşin peşinde koşuşturmaktan diğer cocuğu unutuyor.

* İlac tedavisinin yan etkileri oluyor mu? Maalesef ailelerin bir kısmında ilacların zararlı olduğuna yonelik korkular var. Halk birbirini ilac alımı konusunda korkutuyor. Oysa bu ilaclar alışkanlık yapmaz. Aksine bu ilaclar alışkanlığın gelişimini onluyor. Bu cocukların tedavisi uygun ilacla yapılırsa ileriki yaşamlarında alkol ve uyuşturucu madde kullanımında da azalma oluyor.

* Tedavi edilmediklerinde sosyal yaşamda ne gibi olumsuzluklar yaşıyorlar? Tedavi edilmeyen hiperaktif cocuklarda alkol ve uyuşturucu kullanma riski genel toplumun uc katı. Genclikte baktığınız zaman ciddi sorunları oluyor. Okuldan atılma okulu bırakma bu cocuklarda cok sık goruluyor. Bunun yanında genc kızlarda cok erken yaşta cinsel ilişki ve gebe kalma durumuna rastlıyoruz. Hiperaktiflerde 18 yaşında erken gebe kalma oranı yaşıtlarından 10-15 kat daha fazla. Evden kacma sokak cocuğu olma oranı cok fazla. Turkiye’de sokak cocukları arasında dikkat eksikliği ve hiperaktif olan cocukların oranı dikkat cekici duzeyde. Vurup kıran genclere baktığımızda; dikkat eksikliği olup da tanı konmayanların oranının yuzde 50′den fazla olduğunu goruyoruz. Her dikkat eksikliği olan cocuk boyle olumsuz sonuc verecek değil. Ama ozellikle erken yaşlarda saldırganlığı olmayanların tedavisinde başarı şansı daha yuksek.

* Yuzde kac oranında tedavide başarılı sonuc alınabiliyor? Eskiden yuzde 50 duzelme olunca yetinirdik. Son zamanlarda yeni ilacların cıkışıyla artık biz hastaların yuzde 95′inin tek bir ilacla bile belirgin duzeldiğini goruyoruz. Bunların yuzde 50’sinde normalleşmeden soz ediyoruz. Normal cocuklardan ayırt edemeyebiliyorsunuz. Tıp bu konuda cok gelişti. İlacla tedavi daha guvenilir oldu. Bunun yanında davranışcı yaklaşım ve ana-baba eğitimi gibi etkenler de başarıyı artırıyor.