AMELİYAT OLACAK HASTALARA ONERİLER Hekimlere gitmeden hastalıklar ve tıp hakkında bilgi elde etmek icin buyuk alimler Ebu Bekir ErRazi (MS 865-925) “Tıbb-ul Fukara” ve İbni Cezzar (MS 902-979) “Tıbb-ul-Fukara vel-Mesakin” isimli eserlerini yazmışlardır. Yazımı bu hekim ve kitaplara ithaf ediyorum. Bir şikayetiniz oldu, hekime gittiniz. Muayene ve tetkikler sonucunda bir teşhis konuldu ve ameliyat olmanız onerildi. Kafanıza bir suru sorular doluşacaktır. Ya da zihniniz hastalıkla meşgulken yakınlarınızın soruları sizi bunaltabilir, yakınlarınızın onerileri havada ucuşabilir. Bu sıkıntılı durumu nasıl cozmeli ve isabetli bir karar vermeli? Bu konuda size yardımcı olmak icin bazı onerilerim olacak. TEŞHİSTEN SONRA Bu teşhis doğru mudur? Size konulan teşhiste şupheniz varsa guvendiğiniz bir başka hekime muayene olunuz. Ama bazı hastalıklarda hekimlerin tercih ve takdir hakları gereği farklı tedavileri onerebileceğini biliniz. Ayrıca cok fazla hekime muayene olmak hem kafa karışıklığına hem de gereksiz masrafa yol acabilir. Ameliyat olmam şart mıdır? Başka tedavi secenekleri var mıdır? Bazı hastalıkların ameliyatı şarttır, başka secenek yoktur. Bazılarında ise ameliyatsız tedaviler ya da farklı ameliyat secenekleri olabilir. Bunları hekiminizle konuşmak ve size uygun olanı tercih etmek isabetli olur. Ameliyat olursam ne kazanacağım, olmazsam ne kaybedeceğim? Her ameliyat hayatı tehdit eden bir hastalık icin yapılmaz. Bazen hastalığın şikayetlerine razı iseniz ve hastalık ilerde de hayatî tehlike oluşturmayacaksa ameliyat olmayabilirsiniz; yine tercih hakkı sizindir. Bu durumda, hayat kalitenizi artıracaksa ameliyat isabetli olur. Hayatı tehdit eden hastalıklarda ameliyatı kabul etmemek bir secenek olsa bile bu durumda başka bir hekime gitmek gerekir. Ne zaman ameliyat olmam gerekir? Acil hastalıklar dışında zamanı sizin ayarlamanız beklenir. Ruhsal, sosyal ve mesleki şartlarınızı ayarlayarak ameliyatın zamanını belirleyebilirsiniz.
HASTANE SECİMİ Nasıl bit hastanede ameliyat olmam iyi olur? Yine acil durumlarda cerrah ve hastane secimi icin zaman ve imkanlar kısıtlıdır. İlk başvurulan hastanede, ilk hastanenin gondereceği bir başka hastanede veya hastalığınızın elverdiği şartlarda siz bir hastane tercihi yapabilirsiniz. Planlı ameliyatlarda ise secenekler ve secme zamanınız coktur. Hastalığınıza ve kişisel şartlarınıza gore hastane ve cerrah secebilirsiniz. Kucuk ve riski duşuk ameliyatlar icin buyuk hastaneleri tercih etmek gerekmez. Eve yakın ama o ameliyatın rahatlıkla yapılabileceği kucuk hastaneleri tercih etmek yeterlidir. Buyuk, riskli, başka uzmanlık alanlarına da ihtiyac olabilecek ameliyatlar icin tam teşekkullu hastaneler tercih edilmelidir. Her ameliyat tam teşekkullu hastanede mi yapılmalı? Tam teşekkullu hastane kavramı ideal bir hastaneyi tanımlamakla birlikte gercekte boyle bir hastane bulmak mumkun değildir. Her hastanenin, buna universite hastaneleri de dÂhil, tıbbın butun tetkik ve tedavi imkÂnlarına sahip olması zordur. Her hastanede surekli veya gecici bazı eksiklikler olabilir. Ancak bu durum o hastanenin yetersiz olduğu anlamına gelmez. Burada hastaların dikkat etmesi gereken nokta, kendi hastalığının teşhis ve tedavi surecinde gereken imkÂnların o hastanede bulunup bulunmamasıdır. Eğer hastalığın tedavisi icin gereken donanım hastanede varsa o hastane o hasta icin tam teşekkulludur. Ozel dal hastaneleri tercih edilebilir mi? Bazı hastalıklarda ve dallarda uzmanlaşmış hastaneler o hastalıkların yoğun olarak tedavi edildiği yerlerdir; kalp damar hastalıkları hastaneleri, kadın doğum hastaneleri gibi. Bu tur ozelleşmiş hastanelerde hasta yoğunluğu sebebiyle sağlık personeli ve tıbbi cihaz imkÂnları daha ustun olabilir. O ameliyat konusunda tecrubeli ekip bulmak daha kolay olur. Ameliyat icin uzak bir yere, başka şehre veya ulkeye gitmek gerekir mi? Yaşadığınız şehirde ve yakınınızda bir hastanede tedavi olmanızı oneririm. Cunku ameliyat sonrası kontrol veya bir aksilik durumunda hastaneye ve hekime ulaşmanız kolay olur. Eğer ulaşım sorununuz yoksa ya da hekime ihtiyac duymanız halinde başka yolla bu sorunu halledebilecekseniz daha uzak hastane de tercih edilebilirsiniz. Bir universite hastanesi mi, hizmet hastanesi mi, ozel hastane mi tercih edilmeli? Eğitim hastaneleri ile hizmet hastaneleri arasındaki fark, asistan ve oğrenci eğitiminin varlığıdır. Eğitim hastanelerinde işin doğası gereği hastaların teşhis ve tedavi sureclerinde tıp oğrencileri ile asistanlar gorev alırlar. Bu durumda ameliyatın yetersiz olacağı kanaati oluşmamalı, cunku her hastanın o ameliyattan sorumlu bir uzmanı vardır ve ameliyat gerektiği şekilde yapılır. Bazı hastalar, farklı kişilerin de muayene tedavi surecine katılmasından memnun olurlar. Bazı hastalar ise sadece bir hekimle muhatap olmak isterler. Bu hastalar icin de sadece uzmanların calıştığı hizmet hastaneleri (devlet hastaneleri ve ozel hastaneler) uygundur. Ozel hastaneler ile kamu hastaneleri arasındaki en onemli fark, işlerin daha hızlı yapılması, hekim hasta ilişkilerinin daha sıcak olması ve hasta beklentilerinin on planda tutulup karşılanmasıdır. Yoksa tıbbî uygulamalar her yerde benzerdir. CERRAH SECİMİ Ameliyat icin cerrah tercihi yapılır mı? Oncelikle canınızı emanet edeceğiniz cerraha guvenmelisiniz ve o cerrahı tercih etmelisiniz. Ameliyat olacağınız hastalık, o cerrahi dalın sıradan bir hastalığı ise bunu o alanın her uzmanı rahatlıkla yapabilecektir. Ama az yapılan bir ameliyat veya ozellik arz eden bir ameliyat ise bu konuda cerrahla daha acık konuşmak gerekir. Yine de bazı ameliyatlar az yapılsa da zor değildir, uzman cerrahlar bu tur ameliyatları rahatlıkla yaparlar. Diğerleri ise ya bir ekip işidir, ya da her cerrah bu tur ameliyatları yapmaz; hastalarını bu ameliyatların yapıldığı başka merkeze gonderir. Cerrahlara “bu tur ameliyatlardan hic yaptınız mı” sorusu bazen rahatsız edici olabilir. Burada onemli olan cerrahın bu ameliyatı yapabileceğini beyan etmesidir. Uzman veya oğretim uyesi arasında tercih yapılmalı mı? Coğu ameliyat o alanın uzmanı tarafından kolaylıkla yapılır. Ozelliği olmayan, sık yapılan ameliyatlar icin uzman tercih etmek makul olabilir. Ozellikli ameliyatlar zaten oğretim uyelerinin de bulunduğu bir hastaneye ve cerrahi ekibe gonderilir. Ama kişinin beklentisi yuksek ise sıradan ameliyatlar icin de oğretim uyesi tercih edilebilir. Ameliyat icin yontem tercihi yapabilir miyim? Cerraha hastalığınızın tedavisi ile ilgili bir tetkik, işlem veya yontem dayatmayınız. Teşhis ve tedavide hatta ameliyatlarda herkesin alışık olduğu, doğru bildiği, tecrubelerine guvendiği bir uygulaması vardır. Cerrahı bu alışık olduğu yolun dışına cıkmaya zorlamak, komplikasyon ve başarısızlığa sebep olabilir. Sectiğim cerrahı başka bir hastaneye davet edebilir miyim? Cerrahı, calıştığı hastaneden farklı bir hastanede ameliyata zorlamak da bazen probleme yol acabilir. Cunku cerrahlar alıştıkları ortam, alet, cihaz ve sağlık ekibi ile uyumlu calışması gerekir. Bunları değiştirmek isabetli olmayabilir. Ayrıca cerrahınıza kolay ulaşabilmeniz gerekir. Bu yakınlık fiziki ve maddi yakınlık icin de gecerlidir. Cerrahın farklı hastanede olması, ameliyat kaynaklı aksilik durumunda zorda kalmanıza yol acar. Parasal bir engeliniz varsa yine cerrahınıza ulaşmak zor olabilir ve tedavinizin takibinizin eksik olmasına yol acar. Eğer cerrahınız farklı bir hastane tercihinizi kabul ediyorsa mesele yoktur. Tek bir cerraha mı yoksa bir ekibe mi ameliyat olmak uygundur? Tek cerrah veya bir ekip tarafından ameliyat yapılması hastanelerin uygulamasına ve cerrah kadrosuna gore farklılık gosterir. Sıradan ve kucuk ameliyatlar genellikle tek cerrah tarafından yapılır. Ozellikli ameliyatlarda yada eğitim hastanelerinde ameliyatlar genellikle bir ekip tarafından yapılır. Tek cerraha ameliyat olursanız muhatabınız sabit ve tekdir, ama ekip tarafından ameliyat edildiyseniz muhatabınız birkac cerrah olabilir. Bazı hekimler bazı hastalık ve ameliyat konularında ozellikle uzmanlaşmışlardır, bu durum o ameliyatı olacak hastalar icin avantajlıdır.
AMELİYAT ONCESİ HAZIRLIKLAR Cerrahlar neden farklı tetkikleri gerekli ve yeterli goruyor? Standart tetkik listesi yok mu? Bu durum hekimlerin farklı ekollere bağlı olmasından, tecrubesinden ve bulunduğu hastanedeki uygulamalardan kaynaklanabilir. Ama her hekim ameliyat icin gereken tetkiklerini zaten yaptırır yoksa tedavisi başarılı olamaz. Tetkik surecinde bir yakınım benimle olmalı mı? Hastalığınız suresince size vekÂlet edecek bir yakınınızın olmasında yarar var. Siz heyecandan, hastalığın stresinden anlatılanları yeterince anlamayabilirsiniz, makul duşunemeyebilirsiniz. Ustelik hukuki veya maddi bir anlaşmazlık durumunda bu yakınınız daha onemli hale gelir. Ameliyat icin yazılı rıza istendiğinde ne bilmem gerekir? Ameliyatla ilgili aklınıza gelen soruları cerrahınıza sorunuz ve yeterince bilgi sahibi olunuz. Yapılacak ameliyatın ne olduğunu, ameliyatın yararı ve zararını, ameliyat olmamanın zararının ne olduğunu oğrenin. Bu ameliyat icin onay verdiğinizi gosteren belgeleri okuyup anlayın, anlamadığınız yerleri cerrahınıza sorun. Ameliyatta olabilecek ek mudahaleleri oğrenin. AMELİYAT Ameliyatta beklenmeyen bir durum, aksilik olabilir mi? Her ameliyatın bir başarı / başarısızlık oranı, zarar verme ihtimali vardır. Bunlar ameliyat oncesi oğrenilmelidir. Her işte olduğu gibi ameliyat esnasında da beklenmeyen ve istenmeyen aksilikler cıkabilir. Onemli olan cerrahın ve hastanenin bu durumlarla başedebilme yeteneğidir. Bu durumda bir cihaz gereği, başka bir cerrah ihtiyacı, yoğun bakım imkanı onemli hale gelir. Cerrah ve hastane bu aksiliklere hazırsa endişe etmemek gerekir. Ayrıca ameliyat oncesi bu aksilikleri tahmin edip gereken tedbirlerin alınması gerekir.
ANESTEZİ VE ANESTEZİST SECİMİ Anestezi yontemini ve hekimi ben secebilir miyim? Bazı ameliyatlarda farklı anestezi yontemi kullanılabilir. Bu durumda anestezi yontemi tercih edilebilir. Ama anestezi uzmanından bu yontemler arasındaki farkları, ustunlukleri ve kısıtlamalarını oğrenmek gerekir. Ameliyat oncesi anestezist ile goruşmek onemlidir. Ama her hastanede anestezi uzmanı secmek anestezist sayısı ve calışma duzeneği gereği mumkun olmayabilir. AMELİYAT SONRASI Her ameliyatta patolojik inceleme yapılır mı? Eğer ameliyatta bir doku / organ cıkarılmışsa patolojik inceleme yapılacaktır. Bu incelemenin sonucunu yazılı olarak muhakkak alınız. Sonucu cerrahınızla goruşunuz. Bazen bu sonuca gore ek tedaviler gundeme gelebilir. Taburculuk sonrası bilmem gerekenler nelerdir? Ameliyat sonrası hayatınızda olabilecek değişiklikleri oğreniniz. Yemekler, yara bakımı, istirahat, işe donme, ek tedaviler, ilaclar ve kullanım sureleri, kısıtlamalar gibi. Bazı ameliyatlardan sonra farklı uzmanların tedavileri devam eder; kanser ameliyatı sonrası onkolojik tedavi, guatr ameliyatı sonrası endokrin tedavisi, kalp ameliyatı sonrası kardiolojik tedavi gibi. Bu durumları cerrahınızdan oğreniniz. Ayrıca olabilecek acil durumları ve bu durumda ne yapacağınızı da oğreniniz. Ameliyat sonrasında bir aksilik olduğunda veya cerrahımla anlaşmazlık / guvensizlik yaşadığımda ne yapmalıyım? Bu durumda oncelikle ilk cerrahınızla tedaviyi tamamlamanız yararınızadır. Ama hekim değiştirmek istiyorsanız cerrahınızın onerisini almanız iyi olur veya sizin guvendiğiniz ve tedaviyi tamamlamayı ustlenen bir cerrahla goruşebilirsiniz. Hukuki bir anlaşmazlık oluşursa ne yapmam gerekir? Hekim hasta ilişkisi guvene dayalıdır, hatta bir teslimiyet gerektirir. Ama yine de bazen hukukî problemler olabilir. Tedavide istenmeyen aksiliklerin cıkması, hekimin hastasını yeterince bilgilendirmemesi, guncel tedaviyi yapmaması, hastasına ilgisiz kalması vd sebeplerle hastanın zarar gorduğu durumlarda ortaya cıkan anlaşmazlık mahkemeye duşebilir. Bu mahkeme surecleri hasta ve yakınlarını yorduğu kadar hekimi de yorar. O yuzden ameliyat oncesi tedavi surecinde yaşanabilecekleri hekimle konuşmalı ve tedavi rızasını iceren belgeleri dikkatle okumak gereklidir. Unutmayın ki hicbir hekim hastasının kendi tedavisi yuzunden zarar gormesini istemez, zararı engellemek icin gerekeni yapar.

[h=2]İstanbul Genel Cerrahi uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]