Alzheimer kalkanıAlzheimer sureci de sonucu da besbelli olan ve her saniyesinin -yavaş cekim- akıllara kazındığı, bitmek bilmeyen bir sanat filmi. Nuri Bilge Ceylan'a da Zeki Demirkurbuz'a da ayıp etmiş olmak istemem ama cektikleri filmlerdeki hic bir sahne bu hastalığa şahit olan insanları hastalarının tek bir el hareketi kadar bile etkileyemez eminim.
Hastalıktan biraz bahsedelim ki tanımayan kalmasın. Kimse karşılaşınca dunyası yıkılmış gibi davranmasın. Cunku bu kafatasını icindeki beyin bazen direnemiyor. Ben kendisine fazlasıyla hak veriyorum.
Alzheimer yaşlılarda gorulen demansın en yaygın formu. Demans denilen hastalık da hafıza, oğrenme, hatırlama, oryantasyon, dil fonksiyonları, algılama, karar verme, plan yapma ve en onemlisi kişilik gibi zihinsel fonksiyonların tepetaklak olması, hafızanın da giderek bozulması ile karakterize bir hastalık. Tum demans olgularının %50-80'ini alzheimer hastalığı oluşturuyor ve hastalığın gorulme oranı artan yaşla beraber her beş yılda bir 2 katına cıkıyor. Temel olarak geri dondurulemeyen bir surec olması nedeniyle hastalığı onlemeye yonelik tedbirler buyuk onem taşıyor.
Hipertansiyonunuz var mı?
Kan yağlarınız yuksek mi? (kolestrol, trigliserid, ldl)
İnsulin direnciniz var mı?
Diyabetiniz var mı ?
Sigara kullanıyor musunuz?
Gununuzun buyuk bolumunu oturarak mı geciriyorsunuz?
Yukarıdaki sorulardan bir veya birkacına evet cevabı veriyorsanız devamı biraz daha dikkatli okumanız da fayda var demektir.
1.Oksidatif stresle başa cık!
Oksidatif stres, antioksidan savunma sisteminin metabolizmada oluşan zararlı bileşenlerle başa cıkamaması durumu. (Oksidatif stres=Vucudun paslanması) Bu sebeple oksidatif stresle başa cıkabilmek icin antioksidan savunma sistemimizi guclendirmek zorundayız. C vitamini, E vitamini ve karotenoidlerden zengin beslenerek savunma sistemine yardımcı olabiliriz.
C vitamini
Ozellikle turuncgiller, kivi, nar gibi meyvelerde; maydanoz, dereotu, brokoli, ıspanak gibi yeşil yapraklı sebzelerde bol bulunur. C vitamini sıcaklıkla cok cabuk bozunduğu icin ciğ olarak tuketilmesi onerilir.
E vitamini
Ozellikle buğday, mısır, darı gibi tahıllarda, aycicek yağı, mısırozu yağı, pamuk yağı gibi yağlarda, ceviz badem ve yer fıstığı gibi kuruyemişlerde ve yeşil sebzelerde cok bulunur. Sıcaklığa dayanıklı olmasına rağmen kızartma ve oğutme işlemlerinde e vitamini kaybı olur. Bu nedenle kızartma işlemi tercih edilmemeli, tahıllar beyazlatılmadan gecmeden (kepekli) kullanılmalıdır.
Karotenoid
Havuc, ıspanak ve brokoli gibi yeşil yapraklı sebzeler ile kayısı ve şeftali gibi meyvelerde fazlasıyla bulunur.
2.Homosistein seviyeni kontrol altında tut!
Homosistein kanda olculen bir aminoasit. Yuksekliği kalp hastalıkları, beyin hastalıkları, sinir hastalıkları riskini arttırır. Ozellikle demans, parkinson, alzheimer gibi hastalıklarda yuksek seviyede bulunduğu saptanmıştır. Gerekli oranlarda B6, B12 ve folik asit mevcudiyetinde bu madde zararsız hale getirilir.
Haftada 2 kez balık tuketin.
Ciğ sebze-meyve tuketiminizi arttırın.
Tereyağını hayatınızdan cıkarın, yerini zeytinyağı alsın.
Pirinc, basit şeker, beyaz un gibi glisemik indeksi yuksek besinlerden uzak durun.
3.Kolestrolunu kontrol altında tut!
Katı yağları hayatınızdan cıkarın. Televizyonda bir profesorun ballandıra ballandıra tereyağı yediğini gorduğunuzde lutfen canınız cekmesin, cok sağlıklı olduğunu soyleyeceğini anladığınızda da kulaklaarınızı tıkayın. Zeytinyağı vazgecilmeziniz olsun. Bedeniniz huzura kavuşssun. Egeli dostalr edinip zeytinyağı sevgisi aşılatın kendinize.
Ceviz, gunde 2 tane yenmesi gereken sağlıklı bir atıştırmalık olarak aklınızın bir koşesinde dursun.
4.Sigarayı bırak!
Bugune kadar duyduğunuz, okuduğunuz her melanetin sigarayla iyi-kotu bir ilişkisi olduğunu biliyorsunuz, sevdiklerinizi bırakmak istemediğinizi de ben biliyorum. Hadi, cok gec olmadan.
5.Kan şekerini kontrol altında tut!
İlac icmek kan şekeri kontrolu icin asla yeterli değil. Kan şekerinizi kontrol etmek sizin elinizde. Ne yiyeceğinizi, ne kadar yiyeceğinizi bilirseniz hepimizin ici rahat olacak.
Uzun sure ac kalmayın.
Glisemik indeksi yuksek besinlerden kacının.
Az az, sık sık, sağlıklı bir şeyler klişesini uygulayın.
Sonra da gelsin regule kan şekerleri. .
6.İnsulin direncini yen!
İnsulin direnci diyabetli olmanız icin savaşan bir duşman askeri ve savunmanız iyi olmak zorunda. Savaşırken kilo vermek zor olsa da galibiyet icin fazla kilolarınızdan kurtulmak zorundasınız.
7.O koltuktan kalk!
Oturarak sağlıklı yaşanmayacağını hepimiz biliyoruz ve doğrusunu uygulamamak icin direniyoruz. Sen direnme! Sağlığımızın en buyuk duşmanlarından biri sedanter yaşam. Hareket halinde yapabileceğiniz ne varsa hareket halinde yapın. Mecbur kalmadıkca oturmayın. Dinlenmek icin oturmanın dışında, tembellikle oturduğunuz her saniye aleyhinize işliyor. Acık havada yuruyuş ilac gibi gelecek. Bırakın kanatlarınız cıksın.
8.Hepsini icine alan bir beslenme şekli 'Akdeniz Diyeti'
Akdeniz diyeti spesifik bir diyet değil. Akdenize kıyısı olan ulkelerde yaşayan insanların geleneksel beslenme alışkanlıklarını ifade eden doğal bir beslenme bicimi. Akdeniz diyeti akdeniz bolgesinde yaygın olarak kullanılan meyve, sebzenin, kurubaklagillerin ve kompleks karbonhidratların tuketiminin yuksek olduğu, orta duzeyde balık tuketiminin olduğu ve yemeklerle birlikte duşuk-orta duzeyde kırmızı şarabın tuketildiği bir diyet şeklini ifade etmektedir. Bu beslenme duzeni dunya capında daha sağlıklı beslenme icin bir model olarak tanıtılmış ve kronik dejeneratif hastalıkların onlenmesinde yararlı antioksidan vitaminlerin, coklu doymamış yağ asitlerinin ve diğer besin oğelerinin optimal duzeyde alınmasını sağlayarak daha iyi bir sağlık durumu ve hayat kalitesi ile ilişkili bulunmuştur.
Akdeniz Diyetinin kognitif fonksiyonlardaki azalmayla Alzheimer Hastalığı riskinde ve hastalık nedeniyle oluşan olumlerde azalma sağladığı gosterilmiştir.
Akdeniz Diyeti ve Alzheimer Hastalığı arasındaki olası ilişki ilk kez 2006 yılında araştırılmış ve 2258 demansı olmayan bireyin 4 yıllık takıbiyle calışmaya katılan bireylerin 262sinin 4. yılın sonunda AH tanısı aldığı ortaya konmuştur. Akdeniz Diyetine uyumu duşuk olanlarda AH riski yuksek, Akdeniz diyetine yuksek uyumlu olanlarda AH riski %40 daha az bulunmuştur.
65 yaş uzerindeki 3790 bireyin katıldığı 3 yıl sureli izlem calışmasında akdeniz diyetine uyumu yuksek olanlarda zihinsel fonksiyonlardaki azalmanın yavaşladığı saptanmıştır.
Alzheimer hastalığı uzerine alkolun etkisini gosteren deneysel bir calışma olmamakla birlikte duşuk-orta duzey alkol alımının zihinsel bozukluğu olan hastaların sonuclarını iyileştirdiği ancak yuksek duzey alkol alımının beyin icin zarar verici olduğunu gosteren calışmalar mevcuttur.
Diyet ve fiziksel aktivite ile Alzheimer Hastalığı riskini birlikte araştıran bir calışmada ise akdeniz diyetine yuksek uyum ve yuksek fiziksel aktivite duzeyinin Alzheimer Hastalığını %35 oranında azalttığı belirlenmiştir.
İnsulin direnci ve hiperinsulineminin Alzheimer Hastalığı riskini arttırdığı ve hafızadaki azalmayı tetiklediği tespit edilmiştir. Akdeniz diyetine uyumun yuksek olmasının karbonhidrat metabolizmasını iyileştirdiği, plazma glukoz, serum insulin seviyeleri ve insulin direncini anlamlı olarak azalttığı gosterilmiştir. Akdeniz diyetinin de zeytinyağı, sebze-meyve, şarap, C, E vitaminleri ve karotenoidler gibi onemli antioksidanları yuksek oranda icermesi ile Alzheimer Hastalığına karşı koruyucu olabileceği duşunulmektedir.
Yani sağlıklı bir beyin icin once bilincsizce yediklerimize dikkat ediyormuşuz. Beyninize sağlık!
Diyetisyen
Tuba KILINC

[h=2]İzmir Diyetisyen uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]