Bunama zihin işlevlerinde kaybı niteleyen bir kelimedir. Alzheimer hastalığı bunama yapan hastalıklar icinde en sık izlenen bozukluktur. Alzheimer ile ilgili en onemli risk faktoru yaştır ve yaşlanma kacınılmaz bir durumdur. Gunumuzde tum dunyada (ozellikle gelişmiş ulkelerde ) en hızlı artan yaş grubunu 65 yaş ve ustu kişiler oluşturmaktadır. Alzheimer hastalığının gorulme sıklığı yaş ile artmaktadır ve gunumuzde ; 65 yaş ustu 100 kişiden 8‘inde Alzheimer hastalığı gorulmektedir. 21. yuzyılda doğal, sosyal veya ekonomik felaketlerle karşılaşılmazsa hastalığın gorulme sıklığı daha da artacaktır.
Gunumuzde, Turkiye’de 300 bin civarında Alzheimer hastası olduğu duşunulmektedir ve genc nufusun giderek yaşlanacağını duşunursek Turkiye’de 30-40 yıl sonra bu hastalığın en onemli sağlık sorunu olacağı aşikardır.
Hastalık neden olmaktadır?
Alzheimer hastalığı henuz nedeni tam aydınlatılamayan şekilde beyin hucrelerinin programlanandan daha erken olmesi nedeniyle olmaktadır (yaşla beraber her kişide beyin hucre olumu olmaktadır ama Alzheimer hastalığında bu surec cok hızlı ve erken olmaktadır). Hucre olumuyle birlikte beyin buzuşmeye başlar ve kuculur.
Alzheimer hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir. Cok nadir (yaklaşık 100 hastanın 5‘inde) olmakla birlikte ailesel gecişli formları da mevcuttur ama bunlara nadir rastlanmaktadır. Hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de hastalığa yakalanma riskini arttıran durumlar gunumuzde tanımlanmıştır.
Bunlar

1. Yaş (değiştirilemez faktor)
2. Gecmişte uzun sureli ve sık yaşanan depresyon (değiştirilebilir faktor)
3. Damar hastalıkları (Kalp krizi, tansiyon yuksekliği, kolestrol yuksekliği…) değiştirilebilir faktorler
4. Gecmişte ciddi kafa yaralanmaları
5. Duşuk eğitim duzeyi
6. APOE4 taşıyıcılığı.
Hastalıkta ortalama sure 8 yıldır. Buna karşın bazı hastalarda hastalık cok yavaş ilerlerken bazılarında da kısmen daha hızlı ilerlemektedir. Hastalık erken, orta ve ileri evre olarak 3 evreye ayrılabilir.
HASTALIĞIN BULGULARI :
UNUTKANLIK!
Hastalığın olmazsa olmaz ozelliği unutkanlıktır. Yaşlılıktaki her turlu unutkanlık değerlendirmeyi hak eder. Onemli olan selim yaşlılık unutkanlığı ile hastalık belirtisi olan unutkanlıkların birbirinden ayrılmasıdır. Bu ayrım hastanın muayenesi, hasta yakınlarının verdiği bilgi, beyin işlevlerini değerlendiren noropsikolojik değerlendirme ve gerekirse diğer yardımcı tetkiklerin (Beyin MR, Beyin BT, kan testleri….) bir araya getirilerek yorumlanmasıyla yapılmaktadır.
Alzheimer hastalığında başlangıcta hafif bir unutkanlık vardır. Orneğin hasta randevularını, yemeğin altını sondurmeyi, bakkaldan alacaklarını unutmaya başlamıştır. Eskiden alışveriş listesi yapmayan bir kişi bu durumu bertaraf etmek icin liste tutmaya başlayabilir veya ceşitli notlar almaya başlayabilir. Zamanla unutkanlık giderek artar ve hasta yeni olayları hic kaydedemeye başlar. Orneğin 5 dakika once sorduğu soruyu tekrar tekrar sorabilir, torunlarının isimlerini unutabilir, koyduğu eşyaların yerini hatırlamaz. Buna karşın hasta gecmişini ozellikle de gencliğini ve 30-40 yaş donemini şaşırtıcı bir ayrıntıyla anlatabilir. Sıklıkla hasta yakınları “ne unutkanlığı, 40 yıl oncesini cin gibi hatırlıyor“ diyerek yanlış bilgi verebilir ama onemli olan yakın doneme ait unutkanlığın olmasıdır.
Hastalık başlangıcta sinsi bir unutkanlıkla başlayabileceğinden yaşlılıkta izlenen unutkanlıklar mutlaka bir hekim tarafından değerlendirilmeli ve gerekirse takibe alınmalıdır. Bu arada yaşlılıkta gorulen depresyonunda Alzheimer Hastalığını taklit edecek kadar ciddi unutkanlığa neden olduğu unutulmamalıdır.
Genclerde gorulen unutkanlığın altından ise sıklıkla modern yaşam tarzının getirdiği ruhsal sıkıntılar ve hastalıklar (depresyon, anksiyete, uyum bozukluğu gibi) cıkmaktadır. Bazı vitamin eksiklikleri (B12 ve folik asit) ve guatr bezi bozuklukları da genclerde unutkanlığa neden olabilir ve araştırılması gerekli olabilir. Gunumuzde ozellikle calışan kişilerde unutkanlık şikayetine sık rastlanmaktadır.
YOL BULAMAMA
Eğer unutkanlığı olan bir yaşlı iyi bildiği yolları bulamıyorsa, daha onceden dolaştığı yerlere artık gidemiyorsa, evin yolunu bulamayıp kayboluyorsa ya da evin yolunu aramaktan dolayı eve gec geliyorsa, evin icinde odaları karıştırıyorsa, bunlar Alzheimer hastalığı ile ilişkili bulgular olabilir.
DİĞER BULGULAR
Hastalar daha onceden olmayan bir şekilde iclerine kapanabilir, isteksiz, şevksiz gorulebilirler. Hastalar uğraş ve hobilerini terk edebilir. Orneğin bir hasta arkadaşları ile bric oynamayı bırakabilir. Karmaşık alet kullanımı zorlaşır. Para hesabında gucluk olabilir. Bankamatikten para cekmek hastalar icin cok zor bir şey haline gelebilir. Bunlar ile beraber bir takım psikiyatrik bulgular da olabilir. Hastalar olmayan şeylerden bahsedebilir, onları gorduğunu, işittiğini soyleyebilir.
Her ne kadar hastalıkta bir cok bulgu olsa da en onemli bulgu giderek artan bir unutkanlıktır.
Gunumuzde Alzheimer Hastalığını tamamen ortadan kaldıracak , durduracak bir tedavi henuz yoktur. Ancak erken teşhis konulan hastalarda kullanılan ilaclar ile hastalık yavaşlatılabilmektedir. Bu nedenle erken donemde teşhis onemlidir.

[h=2]Bursa Noroloji uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]