Alt solunum yolu enfeksiyonları nasıl bulaşır?Alt solunum yolu hastalıkları daha sık kimlerde gorulur?
Alt solunum yolu enfeksiyonları her yaş grubunda gorulebilir. İki yaş ve altı cocuklarda viral bronşiyolit alt solunum yolu enfeksiyonları arasında en sık gorulenidir. Kış mevsimi boyunca pediatri servislerindeki yatışların en sık nedenidir. Bronşiyolit, tanım olarak akciğerlerdeki kucuk hava yolları olan bronşiyollerdeki enflamasyondur. Genellikle nedeni akut viral enfeksiyonlardır.
Zaturree (Pnomoni) akciğer dokusunu iltihaplanmasıdır. Bakteriler başta olmak uzere ceşitli mikroorganizmalara bağlı olarak meydana gelir. Cocuklarda;2yaş altı olmak, Duşuk doğum ağırlığı, Erken doğum, Anne sutu ile beslenememe, Yeterli beslenememe, D vitamini eksikliği, Duşuk sosyoekonomik duzey, Kalabalık yaşam koşulları, Sağlık hizmetlerinden yeterince yararlanamama, Altta yatan kronik hastalıkların varlığı, Doğumsal kalp, akciğer hastalıkları, Yetersiz aşılanma, kızamık boğmaca aşılarının uygulanmaması, Başta sigara olmak uzere hava kirliliği, Anne yaşı ve eğitimi
Erişkinde; İleri yaş, Muzmin (kronik) hastalıklar -Akciğer hastalıkları (KOAH, bronşektazi, akciğer kanseri), Kalp hastalıkları, Bobrek hastalıkları, Karaciğer hastalıkları, Şeker hastalıkları, Sinir sistemi hastalıkları, Yutma gucluğu yapan durumlar (kas, sinir yemek borusu hastalıkları), Bağışıklık sistemi hastalıkları (AIDS, kan ve lenf bezi kanserleri), Sigara kullanımı, Alkol alımı, Kusmalar, Gecirilmiş uzun suren ameliyatlar, Grip salgınları
Ayrıca alerjik bireyler ozellikle cocuklar tanı konup gerekli tedbirler alınmaz, duzenli tedavileri uygulanmazsa sık solunum yolu enfeksiyonları gecirirler. Genellikle bu cocuklar direnci duşuk, hassas olarak adlandırılır ve gereksiz yere cok sık antibiyotik kullanırlar. Bu nedenle sık solunum yolu enfeksiyonu varlığında anne babaların ve takip eden hekimlerin cocuğun alerjik olabileceği konusunda bilincli davranması ve erken donemde konunun uzmanı hekime yonlendirme yapılması uygundur.
Alt solunum yolu enfeksiyonları nasıl bulaşır?
Elbette solunum yolu ile bulaşır. Akut bronşit genellikle ust solunum yolu enfeksiyonu ile beraber veya onu takiben ortaya cıkar. Soğuk algınlığı ve grip geciren kişiler, uzun sure kapalı ortamlarda kalanlar ve havalandırması olmayan yerlerde calışanlar daha risklidir ve yine sigara icen kişiler de daha kolay bronşit olur.
Bazı zaturree turlerinde hasta kişilerden sağlam kişilere doğrudan bulaşma riski vardır. Ama, hastalık coğunlukla, hastanın kendi ağız, boğaz veya sindirim kanalında bulunan mikropların akciğere ulaşmasıyla meydana gelmektedir. Normal durumlarda hastalığa neden olmayan bu mikroplar, vucut savunması zayıf duşmuş kişilerde zaturree oluşturur. Dolayısıyla zaturreenin ortaya cıkmasında bulaşmadan cok, kişinin vucut direncini kıran risk faktorleri rol oynar.
Zaturreeye zemin hazırlayan grip ve benzeri viral solunum yolu infeksiyonları ise cok bulaşıcıdır. Hapşırık ve oksurukle yayılabildikleri gibi, ağız ve burun sekresyonlarıyla bulaşmış bardak, mendil, catal-kaşık, kapı kolu gibi eşyalar aracıyla diğer kişilere gecebilirler. Tuberkuloz gibi bazı solunum yolu enfeksiyonları ise damlacık yolu ile bulaşır.
Hasta kişilerin oksurmesi, hapşırması, konuşması ile solunum yolu salgıları damlacık şeklinde havaya atılır. İcinde tuberkuloz basilinin (mikrobunun) de bulunduğu bu damlacıkların solunması ile sağlıklı bireyler infekte olur. İnfekte olan her kişide mutlaka hastalık gelişmez. Alınan basiller kişiyi hastalandırmaksızın vucutta saklı kalır ve vucut direncinin duştuğu bir anda hastalık oluşturur.
Alt solunum yolu hastalıkları icin evde neler yapılabilir?
Tedavinin temeli istirahat, bol sıvı alımı, ateşin duşurulmesi ve yakınmaların giderilmesine dayalıdır.
Her hasta en az 1 hafta dinlenmelidir. Evde istirahat, işe ya da okula rahatsızlık bitmeden donmemek hem hastanın iyileşmesini sağlayacak, hem de hastalığın cevreye yayılmasını engelleyecektir.
Viral enfeksiyon soz konusu olduğunda tedavide antibiyotiklerin yararı yoktur. Antibiyotik ancak ikincil enfeksiyon dediğimiz, uzerine eklenmiş bakteri varlığında; buna bağlı sinuzit, bronşit, zaturre gelişmişse kullanılmalıdır.
Hafif ateş vucudun savunma mekanizması olup duşurulmesi gerekli değildir. Yuksek ateş varlığında ozellikle de kucuk cocuklar ve yaşlılarda ateş duşurulmelidir. Ancak ateş duşurulmesinde cocuklarda aspirin kesinlikle kullanılmamalıdır. Viral enfeksiyonlarda aspirin kullanımı beyin hasarı ve karaciğer harabiyeti ile sonlanan ‘Reye Sendromu’na neden olabileceğinden 0-18 yaş arası ateş duşurmek icin (hatta zorunluluk yoksa hic) aspirin kullanılmamalıdır.
1.5-2 litre su icmek terle kaybedilen sıvının yerine konması ve sekresyonların yumuşaması acısından cok onemlidir. Gunluk en az 1.5- 2 lt ılık su tuketilmelidir.
Oksuruk varsa, oksuruk ilk başladığında evde alınabilecek basit tedbirler şunlardır:
Oksuruk gece artış gosteriyorsa-ki ozellikle sinopulmoner enfeksiyonlarda ilk yatışta geniz akıntısına bağlı artabilir-yatağın başı yukseltilmeli, gerekirse cift yastıkla yatılmalıdır.
Burun mutlaka acık tutulmalıdır. Burun tıkalı kalırsa ağızdan nefes alınacak ve boğaz kuruyarak oksuruk daha da artacaktır.
Oksuren kişinin kendisi sigara iciyorsa icmemesi, ya da yanında icilmemesi ve bu donemde her turlu keskin kokudan uzak kalması uygun olacaktır.
Yine ağır efor oksuruğu tetikleyebilir, oksuruğu olan hasta ağır efordan kacınmalıdır.
Oksuruğu tetikleyici reflu de sozkonusu ise buna yonelik de tedbirler alınmalı, tanı daha onceden konulmuşsa hekim bilgilendirilip tedavi gozden gecirilmelidir.
Oksuruk 2 haftayı geciyorsa ve/veya artıyorsa mutlaka hekime tekrar başvurulmalıdır
Alt solunum yolu enfeksiyonları olumcul olabilir mi?
Alt solunum yolu enfeksiyonları olumcul olabilir. DSO 1995’te 17 milyon insanın enfeksiyon hastalıklarından olduğunu bildirmiştir, bunun %25’i alt solunum yolu enfeksiyonlarındandır.
Alt solunum yolu enfeksiyonu az gelişmiş ve gelişmekte olan ulkelerde ozellikle 5 yaşın altındaki cocuklarda her yıl en az 4 milyon cocuğun olumunden sorumlu tutulmaktadır. Bu rakam cocukluk cağı olum oranının yaklaşık %30’unu oluşturmaktadır. Cocuklarda duşuk doğum ağırlığı, beslenme bozukluğu, kalabalık yaşam koşulları olum riskini artırmaktadır. Erişkinde ise İleri yaş, kronikhastalıklar, varolan KOAH, bronşektazi, akciğer kanseri gibi akciğer hastalıkları, AIDS, kan ve lenf bezi kanserleri gibi bağışıklık sistemi hastalıkları,Sigara kullanımı, Alkol alımı,Gecirilmiş uzun suren ameliyatlar alt solunum yolu enfeksiyonlarının olumcul olabilmesine yol acmaktadır.
Alt solunum yolu enfeksiyonlarından zaturreeler tum dunyada ve ulkemizde en sık gorulen ve en fazla olume neden olan hastalıklar arasındadır. Turkiye'de beşinci sıradaki olum sebebidir. Ozellikle, bebeklerde, cocuklarda, yaşlılarda ve bilinen başka bir hastalığı olan kişilerde zaturreeler daha olumcul olabilmektedir. Dunyada her yıl 5 yaşın altında 10 ile 12 milyon cocuk zaturree nedeniyle olmektedir. Bu olumlerin %90'ı gelişmekte olan ulkelerde olmaktadır. Ulkemizde 1-12 aylık bebek olumlerinin %48'inden zaturree sorumludur. Bir ile dort yaş grubunda bu oran %42'dir.
Onemli bir sağlık sorunu olan ve 3. En sık olum nedeni olarak karşımıza cıkan KOAH’ta yılda 2-4 kez akut atak saptanır ve KOAH olumlerinde de en sık neden akut atağa yol acan alt solunum yolu enfeksiyonları yani KOAH alevlenmeleridir. Ozellikle son yıllarda kuş gribi, SARS, domuz gribi gibi yeni mikrobiyolojik etkenlerin salgınlar yapması ve bunların da alt solunum yollarını da etkilemesi sonrasında da maalesef buna bağlı olumler gozlenmiştir.
Uzm. Dr. Sevin Karalar

[h=2]İstanbul Goğus Hastalıkları uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]