Alerjik hastalıklara genel bakışAlerji, Yunanca 'değişik iş veya değişik reaksiyon' anlamına gelen bir kelime olup tıbbi olarak beklenmeyen “aşırı duyarlılık reaksiyonları” nı anlatmak icin kullanılmaktadır. Yani, normal şartlarda vucudun reaksiyon vermesini beklemediğimiz bazı maddelere reaksiyon vermesini tanımlar. Alerjik hastalıklar bulgu olarak sanki tek bir organı ya da sistemi ilgilendiriyormuş gibi dursa da aslında sistemik bir hastalık tum vucudu ilgilendirir. Bu hastalıklar; goz, deri, solunum ve sindirim sistemi gibi bir cok sistem ve organı etkilemektedir. Genel olarak alerjik şikayetlerin; yer, mevsim(mevsimsel, yılboyu), cevre faktorleri ile ilişkisi, diğer aile uyelerinde benzer alerjik şikayetlerin (atopik bunye) gorulmesi gibi ozellikleri de onem taşımaktadır. Alerjik hastalıkları ve bulgularını kısaca başlıklar halinde ozetleyecek olursak;

1. Alerjik rinit (= saman nezlesi)

2. Alerjik konjonktivit (=goz alerjisi)

3. Alerjik astım

4. Atopik dermatit (=deri alerjisi)

5. Urtiker (kurdeşen) - anjioodem

6. Alerjik gastroenteropati (=mide barsak sistemini ilgilendiren alerjiler)

7. Anafilaksi

8. İlac alerjisi

9. Bocek alerjileri Alerjik rinit; En sık gorulen alerjik hastalıktır.

Saman nezlesi, bahar alerjisi, burun alerjisi gibi isimleri de vardır. Hapşırma, burun akıntısı (su gibi), burunda kaşıntı ve burunda tıkanıklık bulgularının en az iki tanesinin gunde en az bir saatten fazla surmesi şeklinde bulguları vardır. Bu hastalık polenlere bağlı olarak bahar mevsimlerine ozel olabilir, ya da ev tozu akarları (mite) veya hayvan alerjenlerine bağlı olarak tum yıl boyu surebilir. Hastalık genel olarak alerjik konjonktivit ve/veya sinuzit bazen de alerjik astım ile beraber gorulur. Alerjik konjonktivit; Gozlerde kaşıntı, kızarıklık, sulanma ile seyreder, az once bahsedildiği gibi alerjik rinit ile sıklıkla beraber gorulebilir. Daha cok mevsimsel olarak polenlere bağlı gorulur. Alerjik astım; Klinikte en sıklıkla gorulen alerjik hastalıklar solunum yolunun alerjik hastalıklarıdır. Bunlardan saman nezlesi ve astım birlikte gorulebileceği gibi ayrı ayrı birer hastalık olarak da karşımıza cıkabilir. Saman nezlesi olan hastaların buyuk bir coğunluğunda astım gelişebileceği unutulmamalıdır. Bu hastalarda saman nezlesi şikayetleri ile birlikte oksuruk, hırıltı, nefes darlığı gelişmesi astımı duşundurmelidir. Astım solunum yollarının en ciddi alerjik hastalıklarından biridir. Genel olarak yıl boyu alerjik rinitli kişilerde karşımıza cıkmakla beraber, mevsimsel alerjik rinite de eşlik edebilir. Ayrıca daha az da olsa hicbir şekilde rinit ve/veya konjonktivit olmadan yalnız başına da gorulebilir. Hastalarda tum alerjik hastalıklarda olduğu gibi alerjenle temas sonrası şikayetler başlar. Urtiker; Vucutta kaşıntı, deriden kabarık, kaşıntılı, kızarık lezyonlar şeklinde karşımıza cıkar. Coğunlukla kısa sureli olup (6 haftadan daha az suren şekilde) bu duruma akut urtiker denilir. Gıdalar ve ilaclar akut urtikerin en sık sebebi olan alerjenlerdir.

Şikayetler 6 haftadan daha uzun suruyorsa bu durumda kronik urtikerden bahsedilir. Bu hastalarda alerjik sebeplerden ziyade başkaca hastalıklar bu duruma sebep olur. Bu durumda romatizmal hastalıklardan gizli kalmış enfeksiyon hastalıklarına kadar bir cok sebep taranmalıdır. Anafilaksi; Alerjen alınmasından cok kısa sure sonra ortaya cıkan ve maalesef dramatik sonuclar doğurabilen bir durumdur. İlaclar, gıdalar ve arı zehiri gibi alerjenler en sık sebep olarak karşımıza cıkar. İc sıkıntısı, el ayasında ve ayak tabanında kaşınma, yaygın kaşıntı, tansiyon duşukluğu ve şok, soluk borusunda şişme ve nefes darlığı gibi bulgular cok ani olarak gelişir ve hastanın en yakın zamanda bir sağlık kuruluşuna gitmesini gerektirir.

Alerjik deri hastalıkları; Deride kaşıntı, pullanma, renk değişiklikleri, derinin kalınlaşması şeklinde karşımıza cıkan atopik dermatit, hem sık gorulmesi, hem de cocuklukta başlayan bu durumun gelecekte saman nezlesi ve astım gibi hastalıkların on habercisi olması nedeniyle onemli bir alerjik hastalıktır. Derinin ikinci onemli alerjik hastalığı urtikerdir. Urtiker, yukarıda da bahsedildiği gibi akut ve kronik olarak iki formda karşımıza cıkabilir. Yuvarlak veya oval, beyaz veya kırmızı şişlikler şeklinde karşımıza cıkar. Lezyonlar birkac milimetreden birkac santim buyukluğune kadar olabilir. Urtikerial lezyonlar genellikle 24 saat icinde kaybolurlar. Eğer 24 saatten fazla aynı yerde kalıyorsa vaskulit gibi farklı tanılar duşunulmelidir.

Angioodem ise goz kapakları, dudaklar gibi cilt altı yumuşak dokunun daha gevşekce olduğu bolgelerde şişlik şeklinde karşımıza cıkar. Şişlik olan bolgelerde kaşıntıdan ziyade daha cok hafif ağrı şikayeti vardır ve tipik olarak asimetriktir. Temas yoluyla olan deri alerjileri de bir diğer tipi oluşturur. Ceşitli ilaclar, metaller, makyaj malzemeleri gibi pek cok nedene bağlı olarak genellikle 24-48 saat suren bir bekleme sureci sonrasında deriden kabarık, kaşıntılı, kızarık lezyonlar gelişir. Gec tip aşırı duyarlılık olarak tanımlanan bu durumda da hastanın alerjenden uzak durması temel kaidedir.

Sindirim sisteminin alerjik hastalıkları Besinlere bağlı alerjiler de ağız ici veya ağız cevresinde lezyonlar, ishal, kusma, burunda akıntı, deride şişlik kızarıklık, astım, ile karşımıza cıkabilir. Bu durumda hastalar genel olarak kendilerine dokunan gıdayı ayırt edebilirler. Bu gıdanın bulunduğu herhangi bir yiyeceğin alınmaması temel cozumu oluşturur. Bocek alerjileri; Bir cok bocek zehiri ile ortaya cıkabilen bir durum olmasına karşın, en sık karşılaşılanı arı sokması ile ortaya cıkan alerjik reaksiyonlardır. Reaksiyon bazen maalesef olume kadar gidebilen anafilaksi tablosunu da oluşturabilir. Bu tur durumlarda genel korunma yontemleri yanında diğer bazı alerjik hastalıklarda da uygulanan alerji aşısı (alerjen immunoterapi) hayat kurtarıcı ve yuz guldurucu sonuclar doğurur.
Sağlıklı Gunler Dileğiyle...
Prof. Dr. Cengiz KIRMAZ

[h=2]İzmir Dahiliye uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]