dişlerin yapı maddesi nedir?
diş mine, dentin, sement ve pulpadan (diş ozu) oluşur.

mine: vucuttaki en sert maddedir. dişi en dıştan koruyucu bir katman olarak cevreler. icinde sinir hucreleri olmadığı icin duyarlı değildir. % 97’si kalsiyum tuzlarından oluşur. Diş minesi altıgen “apatit” kristalleri şeklinde duzenlenmiştir. Minenin yapısına giren kalsiyum tuzları, organik diş maketi uzerinde yavaş yavaş cokelerek birikir ve kristalleşir. Bu birikme, ana rahminde iken başlar. Anne, gebelik suresince bazı ilaclar alırsa veya cocuk mine teşekkulu sırasında bir hastalık gecirirse mine birikimi aksaklığa uğrayabilir. 0 zaman dişler sarı, gri veya kahverengi olur. Bazen de eksik (hipoplazik) teşekkul eder.

dentin: minenin altındaki tabakadır. yetişkin bir insan dişinin %75'ini oluşturur. kemikle aynı yoğunluğa sahip olmasına rağmen ısıya ve dokunmaya duyarlıdır. gerektiğinde icerdiği tamir hucreleri ile yeniden dentin dokusu oluşturabilirler. Dişin asıl kitlesini dentin (fildişi) tabakası oluşturur. Dentin, tac kısmında mine; kok kısmında da sement ile ortuludur. Dentin canlı bir yapıdır ve % 70’i mineral tuzları; % 20si organik madde ve % 10’u da sudan oluşur. Dentinde cok sayıda kanalcık icerir. Bu kanalcıkların ici diş ozu sınırındaki dentin yapıcı hucrelerin uzantıları olan iplikciklerle doludur. Dentin yapan hucrelere “Odontoblast” denir. Dentin kanalcıklarının milimetre karede sayıları 10.000’e. yaklaşır. Diş, dolgu veya kaplama yapılmak icin oyulur veya kucultulurse bu kanalcıklar acığa cıkar ve o zaman soğuk, sıcak, tatlı ve ekşiden ağrı duyulur.

pulpa (diş ozu): dişin orta kısmına ve burada bulunan yumuşak dokuya verilen addır. kokun ucuna kadar devam eder. bu kısımda kan damarları yer alır ve bu damarlar sayesinde diş enfeksiyondan korunur ve daima aktif halde kalır. aynı zamanda pulpada aşırı duyarlı sinir hucreleri bulunur ve bu hucreler sayesinde sıcak, soğuk ve basınc gibi duyular hissedilir. “Pulpa” adı da verilen diş ozu, dentin tarafından oluşturulan bir odacık icinde yerleşen kılcal atar ve toplar damarlar; duyu sinirleri ve butun bu yapıları koruyan bir destek dokusundan oluşur. Diş ozunun dış cevresi dentin yapıcı hucrelerle (odontoblast) kuşatılmıştır. Bu hucreler, curuk ve diğer zararlı etkenlere karşı, dişi koruyan kale muhafızlarına benzer. Her hangi bir nedenle oluşan curuğe karşı dentin yapıcı hucreler ustun gelirlerse bu hucreler diş ozu kalesini dentinle sıvarlar; yenik duşerlerse diş ozu acılır ve iltihaplanır. Bu etkinlik genc insanların diş ozunde daha yoğundur.

sement: kokun etrafını kaplayan kemiksi bir tabakadır, cok incedir. diş kokunun cene kemiğine tutunmasını sağlar. %65’i inorganik maddedir. Bazen kok etrafında ve kok ucunda aşırı sement birikebilir. Buna “Hipersemontoz” denir.


dişler ne işe yarar?

Dişler sindirim sisteminin başında besinlerin ufalanıp parcalanmasına, koparılmasına yardım eder. kendini cevreleyen destek dokuları korur ve gelişmelerini sağlar. konuşmayı ve seslerin doğru bir şekilde cıkmasını sağlarlar. estetik olarak yuzle bir butunluk icindedir.

Dişlerin Gorevlerine Gore Farklı Yapıları Vardır;

1- Kesici Dişler

Alt ve ust cenedeki on dişler “Kesici Diş” olarak adlandırılır. Ust cenede genişliği 9-10 mm. olanlar orta kesici; 6-7 mm. olanlar ise ust yan kesicilerdir. Alt orta ve yan kesicilerin genişlikleri ise 6-7 mm. arasındadır.

2- Kaninler (Kopek Dişleri)

“Kopek dişi” ve “goz dişi” adı da verilen kaninler kesici dişlerden sonra gelir, alt ve ust cenede sağlı-sollu birerden dort (4)tanedir. Ucları sivri olup koparmaya yararlar.

3- Azı Dişleri

Kaninlerin arkasında, azı dişleri yer alır. Yapı olarak birbirinden farklı olan azı dişleri, her bir yarım cenede, iki kucuk azı, uc de buyuk azı olmak uzere beşer tane ve bir cenede toplam on (10) tanedir.

Butun kucuk azıların ciğneme ve kenetlenmeye yarayan ikişer tumsekcikleri vardır. Ust cenedeki buyuk azıların dorder tumsekciği; alt cenedeki buyuk azıların beşer tumsekciği vardır. Bu tumsekciklere “tuberkul” adı verilmektedir.

4- Akıl Dişleri - Ucuncu Buyuk Azılar = Yirmi yaş Dişleri

Akıl dişleri ayrı bolumde incelenmiştir (yirmi yaş dişleri). Burada, sadece şekillerinin ve kok sayılarının cok değişik olduğunu belirtmekle yetiniyoruz.



Dişlerin Duzgun Konuşmaya Etkisi:

Konuşma, insan ilişkilerinin en onemlilerindendir. Ayrıca, politikacılık, aktorluk, spikerlik, şarkıcılık gibi bazı meslekler, buyuk olcude duzgun konuşmaya dayanır. Duzgun konuşmada dişlerin onemli rolleri vardır.

Aşağıda ki birkac orneğin bu rolu vurgulamaktadır.

1- DE ve TE sesleri, dil ucunun, ust kesicilerin damak tarafındaki eğiminden destek almasıyla cıkar.

2- FE ve VE sesleri ise, alt dudağın, ust kesicilerin kesici uclarına temas etmesiyle cıkar.

3- SE sesi, karışık bir işlemle cıkar. Alt ve ust kesiciler birbiriyle temas halindeyken, dilin, azıların dil tarafındaki yuzeyinden destek alması ve dil ucunun da (kesiciler arasında bir oluk yapıp) hava borusu oluşturmasıyla gercekleşir. ŞE ve JE sesleri de buna benzer bir işlemle gercekleşir; fakat bu sırada dil ucu goreve katılmaz.

Dişler cene kemikleri, dişetleri, dil, damak, buların hepsi, ciğneme, tat alma. yutkunma ve konuşma ile ilgili gorevlerini bir butun halinde yuruturler.

dişlerin oluşumu ve gelişimi ne zaman oluyor?

Embriyolojik hayatta (anne karnında) ağız boşluğuna ait oluşum belirtileri 3. haftada gorulmesine rağmen, dişlerin gelişimine ait ilk belirtiler 6.haftaya rastlamaktadır. 7.haftadan itibaren dişlerin tomurcukları hafta hafta belirmeye başlar.

sut dişleri nasıl tanınır?

Sut dişleri, cocuk altı aylıkken cıkmaya başlar ve 2.5 yaşında alt ve ust cenede 10’ardan (20) tane olarak tamamlanır. Sut kesicileri ve sut kaninleri, kalıcı dişlere gore daha kucuktur. Sut azıları da kalıcı azılara gore daha kucuk yapıdadır.

Cocuk buyudukce, sut dişlerinin kokleri altında yer alan kalıcı dişin koku, surme etkisiyle erimeye başlar; kok tamamen eriyip dişin yalnız kuronu kalınca da diş kendiliğinden duşer.


hangi diş ne zaman cıkar?

İlk diş yaklaşık altı aylıkken cıkar. Akıl dişleri de 18-20 yaşında... Demek ki diş cıkarma sureci, insanın 20 yılını alır. Ama hangi diş kac yaşında cıkar? Bunu ozetleyen bir tablo hazırlanmış ve aşağıda verilmiştir. Tablodaki yaşların yaklaşık rakamlar olduğunu; 1-1,5 yıl once veya sonra surmesi gereken dişin vakitsiz surebileceğini, bazen de gecikmeler olabileceğini belirtmeliyiz.