Zorbalık, bir birey veya grup tarafından, kendisini koruyamayacak durumda olan kişiye karşı yapılan, fiziksel veya psikolojik sonucları olan ve sureklilik arzeden bir şiddet turudur. Ancak bir eylemin zorbalık olarak adlandırılabilmesi icin sadece saldırganlık ozelliği taşımasının yeterli olmadığı, taraflar arasında eşit olmayan guc ilişkisinin olması, sureklilik ozelliği, taşıması ve kasıtlı yapılıyor olması gerektiği belirtilmektedir.
Okul zorbalığının, bir ya da birden cok oğrencinin kendilerinden daha gucsuz olan oğrencileri bilerek ve isteyerek, surekli bir bicimde fiziksel olarak, sozel olarak, dedikodu ve soylenti cıkarıp yayarak, para ya da diğer eşyalarını zorla alarak, tehdit ederek, eşyalarına zarar vererek ya da arkadaş grubundan dışlayıp yalnızlığa terk ederek rahatsız etmesi ile sonuclanan ve kurbanın kendisini koruyamayacak durumda olduğu bir saldırganlık turudur.
Siber zorbalık bir başka deyişle sanal zorbalık; bilgi ve iletişim teknolojisi ve aracları ile ozellikle cep telefonu ve internet yoluyla zorbalık yapılmasıdır.
Akran zorbalığı fiziksel, sozel ve sosyal (ilişkisel) zorbalık olarak uc cecit gorulur. Sozlu zorbalık; isim takmak, alay etmek, karşıdaki insanın onurunu zedelemek, kucuk duşurmek, iğnelemek, hakaret etmek, tehdit etmek, fiziksel zorbalık; vurmak, yumruklamak, tekmelemek, tırmalamak, celme takmak, tukurmek, ilişkisel-sosyal zorbalık ise;gormezden gelmek, dışlamak, yok saymak, yabancılaştırmak, uygunsuz hareketler yapmak, dedikodu yapmak, duşmanca bakışlar sergilemek, kişisel eşyalarını saklamak veya bunlara zarar vermek şeklindedir. Fiziksel ve sozel zorbalık aleni gorulur, farkedilirken sosyal zorbalık en zararlı akran zorbalığı tipi olup daha indirek olma ve gizli kalma ile karakterizedir. Bu zorbalık ceşitlerinden fiziksel ve sozel zorbalık “gozlenebilir” olduğundan dolayı doğrudan zorbalık icinde yer alırken, soysal dışlama “dolaylı zorbalık” olarak tanımlanmaktadır. Doğrudan uygulanan akran zorbalığı, kurbana yonelik yapılan acık saldırıyı icermektedir. Dolaylı zorbalık ise, kurbanı sosyal olarak yalnız bırakma, gruptan dışlama, dedikodu yayma, gibi davranışları icerir.
Yapılan bu araştırmalarda zorbalığın ulkemizde de yaygın bir bicimde gorulduğu ortaya konulmuştur. Ulkemizde ise Pişkin (2002) tarafından yapılan bir araştırmada erkeklerin kızlara oranla daha cok zorbalık yaptığı, kızların ise daha cok kurban oldukları belirlenmiştir. Yine bu araştırmada oğrencilerin % 35’inin kurban, %30’unun hem zorba hem kurban ve % 6’sının da zorba olduğu saptanmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2008 yılında okullarda meydana gelen şiddet olayları incelenmiş; bu olayların %52,2’sinin sozel, %21,9’unun fiziksel ve %23,7’sinin duygusal olduğu saptanmıştır.
Pek cok cocuk ve genc uzun suren akran zorbalığına maruz kalır ve bu surecten olumsuz etkilenir. Uğranılan zorbalık cocuğun ruhsal durumunu, uyumunu, gunluk yaşam, sosyal işlevsellik ve akdemik becerilerini olumsuz etkiler, bozar. Sıklıkla travma belirtileri gosterirler. Ozellikle uc alanda etkilenme yaşarlar; yanlızlık, kaygı ve depresyon. Okul zorbalığına maruz kalan oğrenciler, kendilerini gucsuz ve yalnız hissederlerler. İzole edilirlirler. Sosyal ilişkilerde bozulma ve azalma gorulur. İce kapanırlar. Okula gitmek istemezler, devamsızlık yaparlar. Okul kurallarına uymazlar. Okula devam etseler bile oluşan ruhsal sorunlar nedeniyle akademik başarılarıları olumsuz etkilenir. Dolayısıyla hem korku kaygı, uzuntu, umitsizlik yaşar, hem de eğitim-oğretim yaşamları sekteye uğrar. Sıklıkla yaşadıkları caresizlik ve guvensizlik nedeniyle uğradıkları zorbalığı uzun sure kimseye soylemez, yardım almayı geciktirirler.
Akran zorbalığına uğrayan cocukların ruhsal etkilenmelerini değerlendiren ve 226 genc katılımcı ile yapılan calışmada akran zorbalığına uğrayan cocuklarda, tiklerin sıklığı, karmaşıklığı ve şiddeti, kaygı depresyon, ofke patlamaları daha fazla bulunmuş, bu cocuklaraın yaşam kalitesinin olumsuz etkilendiği belirtilmiştir. Yaş ortalaması 11 olan, doksan cocukta akran zorbalığının sosyal fobi ve anksiyete bozukluğu ile ilişkili olduğunu ortaya koymuştur. Bu calışmada anksiyete bozukluğu olan cocuklarda akran zorbalığının goz onune alınması onerilmiştir. Akran zorbalığından mağduriyet ve intihar girişimleri arasındaki ilişki uzerine toplam 70102 katılımcının değerlendirildiği metaanalizde, akran mağduriyetinin cocuk ve ergen intihar duşuncesi ve intihar girişimleri ile ilişkili olduğu ve intihar duşuncesi ve girişimleri icin bir risk faktoru olduğu bulunmuştur. Yapılan calışmalar akran zorbalığının pek cok ruhsal bozukluğa neden olarak cocuğun ruh sağlığını olumsuz etkilediğini, okul ve sosyal yaşamını bozduğunu ve intihar icin risk faktoru olduğunu ortaya koymuştur.
Zorbalığın onlenmesine yonelik olarak okul sağlığı ekibi icerisinde yer alan okul yoneticileri, rehberlik servisleri ve okul hemşirelerinin işbirliği zorbalığın onlenmesinde onemlidir. Okulda zorbalık konusunda eğitim verilmelidir. Zorbalık goren ve risk altındaki cocuklar tesbit edilmeli, korunması icin onlemler alınmalıdır. Bir zorbalık olayı gercekleştiğinde butun bilgiler ayrıntılı alınmalı ve kayıt edilmelidir. Zorbalığa uğran cocukların bunu anlatmaları konusunda cesater verilmeli, guven verilmeli bu konuda tutarlı olunmalıdır. Cocuğun verdiği bilgiler dikkate alınmalı, ailesi ile paylaşması konusunda yonlendirilmeli, cocuğa acıklama yapılarak aile ile ile paylaşılacağı soylenmelidir. Cocuğun sosyal olarak kaybettiği ilişkiler yeniden organize edilmeli, desteklenmelidir. Okulda oğretmen ve erkadaşlardan alınan sosyal destek olumsuz yaşam olayından sonra ortaya cıkabilecek ruhsal sorunlardan cocuğu koruyan en onemli iki destek kaynağıdır. Bu nedenle okul yonetimi, oğretmen ve cocuğun arkadaşları destek konusunda duyarlı olmaları konusunda bilgilendirilmelidirler. Cocuğun guclu yanları ve problem cozme becerileri artırılmalıdır. Ruhsal sorunlar icin cocuk psikiyatrisi uzmanından destek ve danışmanlık alınması sağlanmalıdır. Akran zorbalığın icin okul disiplin kuralları işletilmeli, sınırlar net bir bicimde konulmalı, yaptırımlar uygulanmalıdır. Bir cocuğun, bir başka cocuğun sozel, duygusal ya da fiziksel zorbalığına uğradığında, bu istismar uzun suren etkiler bırakabileceği unutulmmalı bu cocuklar uzun sure izlenmeli, gerekli sosyal, duygusal ve ruhsal destek sağlanmalıdır.

[h=2]İstanbul Cocuk Psikolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]