AİLE PLANLAMASI (GEBELİKTEN KORUNMA)
Aile planlamasından yararlanmak isteyen kişilerin detaylı oykuleri alınarak ve fizik muayeneleri yapılarak değerlendirmeye tabii tutulmalıdır. Bu değerlendirmelerin sonucunda kişiye kontrasepsiyon (gebelikten gecici sureyle, geri donebilir yontemlerle korunma) ve/veya sterilizasyon (gebelikten kalıcı olarak ve genellikle geri donulemez yontemlerle korunma) yontemlerinin kendisine uygun olanı avantaj ve dezavantajlarıyla anlatılır. Ceşitli yontemlerin etkinlik duzeyleri anlatılır. Kadın ve eşi icin en uygun yontem secilerek onerilerde bulunulur.
Bu kontrasepsiyon ve sterilizasyon yontemleri şunlardır.
Oral steroidal (estrojen+progesteron) kontraseptifler (Ağızdan alınan hem estrojen, hem progesteron iceren hormonal doğum kontrol hapları)
Bu yontem icin; yaşı ve doğum sayısına bakılmaksızın etkin bicimde korunmak isteyen kadınlar, doğumdan sonra emzirmeyen ve 3-4 hafta gecmiş olanlar veya 6 ay gecmiş olup halan emzirenler, duşuk sonrası donemdeki kadınlar, anemi (kansızlık) oykusu olanlar, Dismenore ( Ağrılı Adet ) si olanlar, Adet Duzensizlikleri olanlar, adet oncesi gerginlik (PMS=Premenstruel Sendrom ) yakınması olanlar, Dış gebelik oykusu olanlar, iyi huylu Over Kisti ya da kist oykusu olanlar, iyihuylu meme hastalıkları (kist ve fibradenom) olanlar, annesinde Over (Yumurtalık) Kanseri olanlar uygun sayılırlar.
Ancak; gebelik veya gebelik şuphesi olanlar, Endometrium Kanseri ve Uterus Sarkomu kanseri ya da diğer ostrojen bağımlı kanseri olanlar, tromboembolik (damar tıkanması ve pıhtı atması) ve diğer damarsal hastalık oykusu olanlar, kalp-damar ve beyin-damarsal hastalığı olanlar, hepatik (karaciğer) adenomu ve kanseri olanlar, gebeliğinde kolestatik (tıkanma) sarılığı gecirenler ya da daha once oral kontraseptif (ağızdan alınan doğum kontrol hapı) kullanımıyla sarılık gecirmiş olanlar, nedeni bilinmeyen genital Anormal kanama sı olanlar oral steroidal kontraseptifler (Ağızdan alınan hormonal doğum kontrol hapları) acısından uygun değillerdir.
Şiddetli karın, goğus, baş, bacak ağrısı olması durumunda; ani gorme kaybı, bulanık gorme ve konuşma bozukluğu olması ciddi bir uyarıdır, hemen hekime başvurulmalıdır.
Doğum kontrol haplarının tercih edilmediği durumlar:
*Emziren kadınlar -- Anne Sutu ve Emzirme --(bebek 6 aydan kucukse)
*35 yaş uzerinde sigara icen kadınlar (ozellikle gunde 15 sigaradan fazla ise) Bu haplar boyle kişilerde koroner kalp hastalığı riskini arttırdıklarından bırakılmalıdır.
*Damarsal baş ağrılarını arttırabilir, bu nedenle şiddetli migren hastalarına onerilmemelidir.
*40 yaş uzeri ve diabet (şeker) ve hipertansiyonu olanlara onerilmez.
*Hareketi engelleyen, buyuk ameliyat gecirmiş olanlar ya da 4 hafta icinde boyle bir ameliyat planlananlar, bacağı uzun sure alcıda olanlar ya da bacağın alt kısmında ciddi bir yaralanma gecirenlerde ilac bırakılmalıdır.
*Major depresyon tedavisi alanlarda hapın progesteron iceriği tedaviyi zorlaştırabileceğinden onerilmez.
*Belirgin reflu hastalığı (asitli yemek artıklarının yemek borusuna kacması) olanlarda hastalık şiddetlenebildiğinden onerilmez.
Doğum kontrol haplarının kullanım zamanlaması
*Adetin genellikle 1. gunu başlanır. Paket bitene kadar hergun aynı saatte alınır. 21 gunluk haplarda 7 gun boşluktan sonra diğer kutuya başlanır.
*Doğum sonrası emziren kadınlarda 6 aydan sonra, emzirmeyenlerde 3-4 hafta icinde başlanır. 4 haftadan sonra başlanacaksa gebelik ekarte edilmelidir.
*Duşuk ya da Kurtaj sonrası hemen ya da ilk 7 gun icinde başlanır.
Hap kullanımı unutulursa;
*1 hap unutulduğunda, unutulan hap hatırlanınca hemen, o gunun hapı da saatinde alınmalıdır.
*2 hap unutulduğunda, ilk iki hafta icinde ise ust uste 2 gun ikişer ikişer hap alınarak eksik gunler tamamlanır. Bu durumda 1 hafta sureyle ek bir doğum kontrol yontemi kullanılmalıdır. 3. hafta icinde ise paket atılıp aynı gun yeni bir pakete başlanır ve 1 hafta sureyle ek bir yontem uygulanır.
*3 hap unutulduğunda, paket atılıp, aynı gun yeni bir pakete başlanmalı ve 1 hafta sureyle ek yontem uygulanmalıdır.
İzlem:
Bu yontemle korunan bayanlarda ilk goruşme 3 ay icinde yapılır. Bu bayanlar her 6-12 ayda bir kontrol edilmelidir. Kontrol icin gelindiğinde kan basıncı ve kilo olculur, yan etki olup olmadığı sorulur. Sigara iciyorsa sıklığı, devamlı kullandığı ilacların olup olmadığı sorgulanır. Yaşam alışkanlıkları (sigara, alkol, egzersiz), etkileşimi mumkun olan ilaclar ve yeni gelişebilecek olan tıbbi sorunlar sorgulanır.
Aşağıdaki yan etkiler 3 aydan sonra da devam ediyorsa, hormon iceriği veya miktarı değişik ilaclara gecilerek yan etkilerin azaltılmasına calışılır.
*Bulantı, kusma, memede gerginlik hissi varsa, daha az ostrojen iceren haplar onerilir.
*Ara kanaması veya adetsiz donemler varsa, daha yuksek doz ostrojen iceren hap onerilebilir. Bircok hastada 2-3 aylık kullanımdan sonra ara kanaması duzelir.
Ancak bazen bu ara kanamaların cozumu olmayabilir. Bu kanamaların zararsız olduğunun anlatılması coğu kez yeterli olmaktadır.
Oral steroidal (sadece progesteron iceren) kontraseptifler (Ağızdan alınan sadece progesteron iceren hormonal doğum kontrol hapları=mini hap)
Bunlar diğer kontrol hapları gibi ara verilerek değil, devamlı olarak alınırlar. Emziren annelerde de (Anne Sutu ve Emzirme)kullanılabilirler. Etkinlik, yan etki ve kullanım alanları 3 ayda bir kullanılan depo provera (sadece progesteron hormonu icerir) ve implante edilen steroidal kontraseptiflere (Cilt altına yerleştirilen hormon iceren doğum kontrol yontemleri) benzer.
Enjekte edilen steroidal kontraseptifler (Şırınga yoluyla uygulanan hormon iceren doğum kontrol yontemleri)
A) 3 ayda bir depo provera (sadece progesteron hormonu icerir.)
Uc ayda bir depo medroksiprogesteron asetat (depo provera) 150 mg kalcadan kas icine uygulanır. 100 kadın yılında 0.3 gebelik oranıyla yuksek etkinlik duzeyli bir yontemdir. Kullanılan kadınların coğunda yumurtlamayı baskılar ve bu etki diğer ilaclardan ya da hastanın kilosundan etkilenmez. Adet duzenini bozar ve genellikle duzensiz lekelenme ya da kanamalara neden olur. Kullanıma devam edenlerin % 50'sinde 1 yılda, % 80'inde 3 yılda amenoreye (yani tamamen adetin kesilmesi) neden olur. Duzensiz kanamalar cok rahatsız edici olursa, estrojen eklenerek kontrol altına alınmaya calışılabilir.
Coğu zaman bu ara kanamaların zararsız olduğu konusunda hastanın rahatlatılması yeterli olacaktır. Vucuttan tamamen atılması uzun sure aldığından hamile kalabilme yeteneğinin geri donme suresi uzayabilir. Hastaların %70'i bir yılda, %90'ının 2 yılda gebe kalabildikleri gosterilmiştir.
Genel Bilgiler (Depo provera)
Cok uzun sureli kullanımlarda kemik yoğunluğunda azalmaya neden olabilirler. Ancak kırıklarda artmaya neden olmazlar.
Kalp krizi riskini artırmazlar.
Bunyesi şeker hastalığına eğilim olanlarda şekeri artırabilirler.
Damar tıkanması-pıhtı atması riskini artırmazlar.
Uzun kullanımda kilo almaya eğilim artabilir.
Kullanım sırasında gebelik oluşursa, anomaliye neden olmaz.
Emziren annelerde guvenle kullanılabilir. Sadece progesteron iceren ağızdan kullanılan doğum kontrol haplarında olduğu gibi depo-provera da sut uretimini artırabilir.
Duygusal bozukluğa neden olmadığı duşunulmekle beraber veriler sınırlıdır.
Yararlı Etkiler (Depo provera)
Kansızlık, enfeksiyon, Dış gebelik , rahim zarı (endometrium) kanserini ( Endometrium Kanseri ve Uterus Sarkomu başlığı altında rahim zarı kanserini inceleyebilrsiniz) azalttığı bildirilmiştir.
Rahim ağzı kanseri ( Serviks kanseri ) ve Over (Yumurtalık) Kanseri sıklığını etkilemezler.
İlk 4 yılda meme kanseri vakaları artmış gibi gorunmekle birlikte, uzun vadeli kullanımda bir risk artışı gosterilmemiştir.
Kullanılmaması gereken durumlar (Depo provera)
Gebelik ya da kuşkusu olanlar
Aktif karaciğer hastalığı
Aktif damar tıkanması-pıhtı atması
Tanı konmamış Anormal kanama
Meme kanseri ya da kuşkusu
Enjekte edilen steroidal kontraseptifler (Şırınga yoluyla uygulanan hormon iceren doğum kontrol yontemleri)
B) Ayda bir kez estrojen+progesteron iceren iğne (Mesigyna)
Aylık olarak enjekte edilen estrojen+progesteron birleşimi olan bir preparat (Mesigyna) ulkemizde mevcuttur. Ağızdan kullanılan gunluk doğum kontrol hapı kullanımı planlanan, ancak gunluk ilac kullanımında problem yaşanabilecek olgularda ideal bir secimdir. Avantaj, dezavantaj, kullanım alanı ve yan etkileri ağızdan alınan doğum kontrol haplarına benzerdir.
İmplante edilen steroidal kontraseptifler (Cilt altına yerleştirilen hormon iceren doğum kontrol yontemleri)
Cilt altına yerleştirilen ve keto desogestrel iceren bir kapsulden oluşan implant sistemi (İmplanon) ulkemizde mevcuttur. Bu uygulama ile 3 yıl suren etkinlik soz konusudur. Cıkarıldıklarında etkileri hemen geri donmektedir.
Gunluk lekelenmeden, duzenli kanamaya ya da adetin tamamen kesilmesine (amenore) kadar değişen durumlar gorulebilir. Rahatsız edici kanamalar icin duşuk doz estrojen, duşuk doz progestin veya ibuprofen verilebilir.
Mesigyna Yan Etkiler:
* Duzensiz kanama ve baş ağrısı kapsulun geri cıkarılması icin en sık karşılaşılan iki nedendir.
* Diğer yan etkiler akne (sivilce), kilo alımı, mastalji (meme ağrısı), duygudurum değişmeleri, depresyon ve imlantın yerleştirildiği yerde, kolda deride koyu renkli değişimdir.
* Bazen yumurtalıkta fonksiyonel kist oluşabilir. Bunlar genellikle kendiliğinden kaybolur.
* Eğer gebelik oluşursa, bunun dış gebelik olma ihtimali yuksektir. Ancak gebelik cok nadirdir.
Uygulama zamanı:
Gebelik olmadığından emin olunan herhangi bir donemde uygulanabilir. Genellikle adet kanamasının ilk 7 gununde uygulanması tercih edilir.
Emziren annelerde kullanılabilir.
Duşuk veya Kurtaj dan hemen sonra uygulanabilir.
Vajinada rahim ağzına yerleştirilen halka şeklinde steroidal kontraseptifler (Nuvaring)
Adetin başında vajinaya yerleştirilirler. 21 gun boyunca vajinadan estrojen ve progesteron hormonu salgılarlar. 21 gun sonra cıkarılıp, adetin başında yeni halka takılır. Ağızdan kullanılan gunluk doğum kontrol hapı kullanımı planlanan, ancak gunluk ilac kullanımında problem yaşanabilecek olgularda ideal bir secimdir. Avantaj, dezavantaj, kullanım alanı ve yan etkileri ağızdan alınan doğum kontrol haplarına benzerdir. İntrauterin arac (Rahim ici arac=RİA, halk dilinde spiral olarak bilinir.)
Hasta secimi:
Uzun sureli doğum kontrol yontemi isteyenler
Şeker hastalarında da kullanılabilir.
Kullanılmaması gereken durumlar:
Gecirilmiş veya şu anda olan pelvik iltihabi hastalık (Pelvik İnflamatuar Hastalık)
Bağışıklık sistemi bozuk olan hastalar
Tanı konmamış vajinal kanama - Anormal kanama
Derin kansızlık
Tercih edilmeyeceği durumlar:
Hipermenore (fazla kanamalı adet gorme) ve Dismenore ( Ağrılı Adet )
Rahim boşluğunun baskı altında olduğu durumlar (orn: Myom (Leiomyom) ile polip)
Romatizmal kalp kapak hastalığı olanlar
Kanama ve pıhtılaşma bozukluğu olanlar
Uygulama:
Once pelvik muayene yapılır.
Gebe olunmadığından emin olmak kaydıyla herhangi bir gunde uygulanabilir. Ancak genellikle adet kanamasının ilk 7 gunu tercih edilir.
Normal Doğum ve Mudahaleli Doğum dan 6 hafta, Sezaryen den 8 hafta sonra uygulanır.
10 haftaya kadar olan duşuk ve Kurtaj dan hemen sonra uygulanabilir.
Pelvik iltihabi hastalık (Pelvik İnflamatuar Hastalık ):
RİA ile gorulen pelvik iltihabi hastalık olgularının coğu uygulamadan sonraki ilk gunlerde olur. Her ne zaman enfeksiyon olursa olsun, once antibiyotik tedavisine başlanmalı, daha sonra RİA (Spiral cıkartılmalıdır.)
Klasik bilinen spiral bakırlıdır. Ayrıca ‘Mirena' isminde progesteron hormonu iceren RİA ozellikle kanaması fazla olan hastalarda tercih edilir.
Dış gebelik :
RİA ile oluşan gebeliklerin % 5'i dış gebeliktir, bu nedenle erken tanı gerekir.
RİA+gebelik:
RİA ile normal rahim ici gebelik oluşursa, duşuk olasılığı artar. RİA ipi goruluyorsa, RİA cekilir. Aksi durumda ailenin isteğine gore gebelik RİA ile surebilir ya da gebelik sonlandırılması uygulanabilir. Gebelikte doğuştan anormallik ihtimali artmaz. Ancak erken doğum ihtimali artar.
Fiziksel bariyer metodlar
En bilineni prezervatif (kondom)tir. Uygun olarak kullanıldığında etkili bir yontemdir. Ayrıca cinsel yolla bulaşan hastalıklar acısından da koruma sağlar.
Başka fiziksel bariyer yontemleri (diafram, servikal kep, sunger, spermisit gibi) de vardır. Ancak bunların kullanımı cok yaygın değildir.
Tam olarak fiziksel bariyer yontemi olmamasına rağmen geri cekme (Koitus interruptus) yontemi de kullanılan yontemler arasındadır.
Cerrahi sterilizasyon (gebelikten kalıcı olarak ve genellikle geri donulemez yontemlerle korunma)
Kadında tup ligasyonu (rahim kanallarının kapatılaması) ve erkekte vazektomi (sperm kanallarının bağlanması)
Acil Kontrasepsiyon:
Her cinsel ilişki planlı olmayabilir. Bu nedenle de kontraseptif onlem alınmamış olabilir. Kondom yırtılması ve tecavuz gibi istenmeyen durumlarda gebelik riski oluşabilir. Acil kontrasepsiyon bu gibi durumlarda olası gebeliği onlemek icin kullanılır. Acil (postkoital) kontrasepsiyon korunmasız cinsel ilişkiden sonra surdurulmesi kesinlikle istenmeyen olası bir gebeliğin onlenmesidir. Ilk kez 1960′larda acil kontrasepsiyon amacıyla yuksek doz ostrojen kullanılmıştır. 1970′lerde Yuzpe acil kontrasepsiyonda ostrojen ve progesteronu birlikte kullanmıştır. 1976′da ilk kez postkoital RIA(Rahim İci Arac) bu amacla kullanılmıştır
Ciftler korunma konusunda bilincli ve istekli olsalar bile planlamadıkları bir cinsel ilişki nedeniyle gebelik riski ile karşı karşıya kalabilirler. Yontem kullanmayı unutma ya da doğru kullanmama yontem başarısızlığına neden olabilir .Daha da onemlisi cinsel bir saldırı yani tecavuz kadını hic istemediği bir gebelik riski ile karşı karşıya bırakabilir. Bu yolla oluşabilecek bir gebeliği başlamadan onlemek her kadının tartışılmaz hakkıdır. Acil kontrasepsiyon bir “ikinci şans” yontemidir
Uluslararası Aile Planlaması Federasyonu'nun (IPPF) Kasım-1995′te kabul ettiği Ureme Hakları ve Cinsel Haklar Bildirgesi'ne gore (Madde 8); tum kadınların ureme sağlığının korunması guvenli anneliğin sağlanması ve gebeliğin guvenli sonlandırılması icin gereken ve tum kullanıcılar icin ulaşılabilir kabul edilebilir kullanışlı ve odeyebilecekleri bir bedel karşılığında bilgi eğitim ve hizmetlere ulaşma hakkı vardır. Tum bireyler guvenli etkili ve kabul edilebilir doğurganlığı duzenleme yontemlerinden olabildiğince coğuna ulaşabilme hakkına sahiptir. Tum bireyler istenmeyen gebeliklerden korunma yontemleri icinden kendileri icin guvenli ve kabul edilebilir olanı ozgurce secmek ve kullanmak hakkına sahiptir. Tek bir korunmasız ilişkinin siklusun ovulasyon donemine yakınlığına bağlı olmak uzere %25′lere varan yuksek gebelik riskine neden olabileceği bildirilmektedir. Dunya Sağlık Orgutu (DSO) Acil Kontrasepsiyon icin Uluslararası Konsorsiyum Komitesi Başkanı Dr Paul Van Look “Acil kontrasepsiyon bircoğu guvenli olmayan duşuklerle sonuclanan ve kadın sağlığına buyuk zarar veren istenmeyen gebeliklerin onlenmesine yardım edebilir” demektedir. DSO'ye gore her yıl istenmeyen gebeliklerin neden olduğu en az 20 milyon guvenli olmayan duşuk gozlenmekte ve bunların 80 000′i kadınların olumu ile sonuclanmaktadır. Acil kontrasepsiyonun istemli duşukleri de %60 oranında azaltma potansiyeli vardır
Acil kontraseptifler gebeliği onleyici yontemler değillerdir. Gebelik oluştuktan sonra asla etkili değildir, duşuk yaptırıcı olarak kullanılmaz
Acil kontraseptifler gebeliği onleyici yontemler olarak kabul edilmemelidir Korunmasız cinsel ilişkiden sonra surdurulmesi kesinlikle istenmeyen gebeliklerin implantasyondan(dollenmiş yumurtanın uterus duvarına yerleşmesi) once onlenmesidir. Acil kontrasepsiyon gebelik oluştuktan sonra asla etkili değildir bu durumlarda kullanılmaz ve bu nedenle de duşuk yaptırıcı değildir. Acil kontrasepsiyonun duşuk yaptırdığı şeklindeki yanlış bilgi yaygındır. Bu da yontemin sunumuyla ilgili olumsuzluklara yol acmaktadır. Hemen her ulkede acil kontrasepsiyon kullanımı kısıtlıdır. Hizmet sunucuların bilgi eksiklikleri aile planlaması polikliniklerinde rutin danışmanlık hizmetlerinde acil kontrasepsiyonun olmaması bilgi duzeyinin potansiyel kullanıcılar arasında da duşuk olması acil kontrasepsiyonun etkili kullanımında temel engelleri oluşturmaktadır.
Acil kontrasepsiyon korunmasız cinsel ilişkiden sonra surdurulmesi kesinlikle istenmeyen olası bir gebeliğin implantasyondan once onlenmesidir.
Risk grubunu oluşturan ergenler ve gencler acil kontrasepsiyon icin nereye başvuracaklarını bilmemekte ve bilse bile bu amacla hekime başvurmakta zorlanmaktadır. Gebeliğini sona erdirmek isteyen genc kızların bir bolumunun acil kontrasepsiyonu bildikleri ve gebelik risklerinin ayırdında oldukları halde işi şansa bıraktıkları saptanmıştır. Oysa ozellikle risk altında olan ergenler herhangi bir kontraseptif yontem kullanmayanlar bariyer yontem kullananlar bu yontemden haberdar edilmelidir. Ozellikle istenmeyen gebelik riski olan ergenlere yonelik iyi planlanmış geniş caplı bilgilendirme sağlayacak eğitim ve iletişim kampanyalarının etkisi yadsınamaz
Acil Kontrasepsiyon
I Kullanıldığı Durumlar
a. Korunmasız cinsel ilişki
b. Kontraseptif kullanımında oluşan kullanım hataları ya da kazalar
- Kondom yırtılmasında, kadın kondomunun hatalı kullanımında
- Diyafram ya da servikal başlık yanlış yerleştirildiğinde
- Kombine haplar ve yalnızca progestin iceren haplar unutulduğunda
- Uc aylık / aylık enjeksiyon icin gec kalındığında
- RIA'nın kısmen ya da tamamen duşmesi halinde
c. Yakın bir zamanda olası teratojenlere(hamilelik esnasında alındığında bebek uzerinde zararlı etkileri olan maddeler canlı aşı yada sitotoksik ilac gibi) maruz kalındığında
d. Tecavuz: Cok onemli bir kullanım alanıdır Acil yontemlerin kabul gormediği zamanlarda ve ulkelerde
bile tecavuz durumlarında kullanılmaktadır
II Acil Kontrasepsiyon Yontemleri
a. Hormonal acil kontrasepsiyon
- Yuksek doz ostrojen kullanımı
- Ostrojen+progesteron kullanımı
- Yalnızca progesteron kullanımı
b. Postkoital RIA uygulaması
c. Mifepriston (RU 486) (ulkemizde yoktur)
Acil kontrasepsiyon yontemleri şunlardır
Ertesi Gun Hapı
Kombine oral kontraseptiflerin (KOK) korunmasız cinsel ilişkiden sonraki ilk 72 saat icinde kullanılmasıdır.
Etki mekanizması siklusun hangi doneminde kullanıldığına bağlı olarak ovulasyonu ya da fertilizasyonu ya da implantasyonu onlemesidir. Doğru kullanıldıklarında etkinlikleri %98′dir. Yontemin başarılı olmadığı durumlarda oluşacak gebelikte konjenital anomali riskinde herhangi bir artış saptanmamıştır. Sağlık Bakanlığı tarafından sağlık ocakları ve ACSAP merkezlerinde ucretsiz verilen preparatlar 30 mg ostrojen icermektedir. Ertesi gun hapı kullananların yaklaşık yarısında bulantı olduğu bildirilmektedir. Hap kullandıktan sonra bir saat icinde kusma gorulurse dozun tekrarlanması onerilmektedir. Diğer yan etkileri duzensiz kanama lekelenme ve goğuslerde duyarlılıktır
Yuksek Doz Ostrojen
Ertesi gun hapı gibi korunmasız cinsel ilişkiden sonraki ilk 72 saat icinde kullanılmaya başlanır Yuksek doz ostrojen kullanılmasında etkinlik %99′dur.
Yalnızca Progestin Iceren Haplar
Adetleri aksatması nedeniyle postkoital(ilişki sonrası) kullanımı kolay değildir.
Mifepriston
Bir progesteron antagonisti olan mifepriston (RU 486) da acil kontrasepsiyonda kullanılmaktadır. Daha az yan etkisinin olması ve diğer hormonal yontemlere kıyasla daha az kuretaj gerektirmesi ustunlukleridir Mifepriston henuz ulkemizde yoktur.
Gemeprost
Bir prostogalandin analogu olan gemeprost mifepriston ile birlikte vajinal olarak uygulandığında 56 gun ve daha kucuk gebeliklerde tıbbi duşuklere yol acmaktadır. Birlikte kullanıldığında %95′e yakın başarı sağlanmaktadır Henuz ulkemizde bulunmamaktadır.
Rahim Ici Araclar
Diğer bir yontem ise cinsel ilişkiyi izleyen ilk 5-7 gun icerisinde bakırlı RIA uygulamasıdır. En etkili acil kontraseptif yontemlerdendir. Başarısızlık oranı %0.01 olarak bildirilmektedir
Acil kontrasepsiyonda yonteme ozel danışmanlık
Acil kontrasepsiyon danışmanlığı tum aile planlaması hatta ureme sağlığı danışmanlık programlarına katılmalıdır.
Herhangi bir yontemi etkili bir bicimde kullanamayanlar genc kadınlar bariyer yontem kullananlar ve kimi kez de etkili bir yontem kullanırken hata yapanlar acil kontrasepsiyona gereksinim duyabilir. Acil kontrasepsiyon bir acil durum yontemidir, kesinlikle bir aile planlaması yontemi değildir. Acil kontrasepsiyonun korunmasız ilişkiden sonraki 72 saat icinde kullanılması gereklidir. Acil kontrasepsiyon bu sure gectikten sonra kullanılmaz . Gebelik oluştuktan sonra etki yapması soz konusu değildir. Duşuk yaptırmaz. Bu durum zor ve sıkıntılı bir surectir. Tecavuz durumlarında durum daha da karmaşıktır. Kadının duyguları zedelenmiş hastalık kapmaktan ve gebelikten korkmaktadır. Tecavuze uğramış kadın daha ozel bir ilgiye gereksinimi vardır Acil kontrasepsiyonun gebeliği onleyebileceği ancak cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) karşı koruyucu olmadığı bilinmelidir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklarla ilgili danışmanlık hizmeti alınmalıdır. Kullanılmakta olan bir yontemin başarısızlığı (orn: kondom yırtılması) nedeniyle acil kontrasepsiyon gerekmişse başarısızlığın nedenleri tartışılmalı ve alınabilecek onlemler konusunda uzmanlara başvurulmalıdır. Kadına acil kontrasepsiyon kullanımından sonra ki adetinin her zamankinden farklı olması durumunda; Ozellikle:
1- Cok az kanaması varsa (gebelik olabilir)
2- Dort hafta icinde adet olmamışsa (gebelik olabilir)
3- Alışılmışın dışında ağrılı olursa (ektopik gebelik olabilir ancak acil kontrasepsiyon ektopik gebeliğe yol acmaz) bir sağlık merkezine başvurulmasını onerilmelidir.
[h=2]İstanbul Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]