Ağrısız rahim filmi HSG nedir? Nasıl olur?Rahim Filmi HSG nedir?
Rahim filmi, rahim boşluğu, tupler ve karın boşluğunun alt bolumunu incelemek icin cekilen ozel bir rontgen filmidir. “HSG” kısaltması “rahim ve tup filmi” anlamına gelen “Histero-Salpingo-Grafi” kelimelerinin baş harfleridir.
Rahim Filmi HSG 50 seneden uzun zamandır bilinen ve uygulanan bir inceleme yontemidir. Ancak son yıllarda ilerleyen teknoloji, gelişen cihazlar ve yeni teknikler sayesinde inceleme suresi kısalmış, ağrı, kanama gibi yan etkiler ve ceşitli komplikasyonlar ya ortadan kalkmış ya da cok azalmıştır.
Rahim filmi nasıl cekilir?
Bu inceleme eski veya yeni, analog veya dijital her turlu rontgen cihazıyla yapılabilir. İyonik veya non-iyonik, su bazlı veya yağ bazlı, ucuz veya pahalı iyotlu kontrast maddelerin hepsiyle de yapılabilir. İlacı (kontrast madde) rahim boşluğuna doldurabilmek icin celik, plastik veya yumuşak maddelerden yapılmış ceşitli kanuller veya sondalardan birisi kullanılabilir. Rahim filmini uygun pozda cekmenin de iki yolu vardır: Ya rahim cengelli alet ile tutulup cekilerek uygun pozu vermesi sağlanır ya da filmi ceken makine “C” kollu ise makine rahim karşısında uygun olan acıya getirilir ve rahmi itip cekmeye ihtiyac kalmaz.
Yukarıdaki seceneklerden bazıları şiddetli ağrı, kanama ve komplikasyon riski olasılıklarını arttırırken bazıları da azaltmakta veya yok etmektedir.
Ağrısız rahim filmi nedir?
Rahim filmi cekiminden bir sure once ceşitli ağrı kesici ve kas gevşetici ilacların kullanılması, ne yazık ki şiddetli ağrı olasılığını ortadan kaldırmak icin yeterli değildir.
[HSG] incelemesi sırasında şiddetli ağrı meydana gelmesi olasılığına karşı anestezi (narkoz) uygulanabilir. Ancak anestezi yapılması ek riskler oluşturmakta, rahim filmi maliyetini ve inceleme icin harcanacak sureyi arttırmaktadır.
“Ağrısız rahim filmi” tabirinden kastedilen şey, anestezi ile yani narkoz altında yapılan [HSG] incelemesi değildir. Cığ gibi gelişen teknolojinin imkanlarından yararlanarak, C kollu, dedektorlu rontgen makinesi ile, uygun fiziksel ve kimyasal ozelliklere sahip yeni kuşak kontrast madde kullanılarak, bu maddeyi rahim boşluğuna doldurmak icin ozel olarak geliştirilmiş, cok ince, yumuşak kanullerden (borucuk) birisini rahim ağzının yapısına gore kişiye ozel tercih ederek yapılan rahim filmi incelemesidir.
Ote yandan rahim filmi cekecek ekibin tecrubesi de onemli bir faktordur. Orneğin tuplerinin kapalı olduğu ve acılmasının da mumkun olmadığı alınan ilk goruntulerde anlaşılabilecek bir kişiye tupunun acık olabileceği beklentisiyle gereksiz yere yuksek kontrast basıncı uygulamak, sadece o kişinin acısının artmasına sebep olacaktır. Tecrubeli bir ekip hangi hastaya nasıl yaklaşılacağını bilir. Panik ataklı birisine, vajinismus hikayesi olan birisine, ceşitli fobileri olabilen insanlara nasıl davranılacağını bilir. Hangi hastaya hangi kanulun (kateter veya borucuk) kullanılması gerektiğine, hangi basıncı uygulaması gerektiğine, incelemeyi ne zaman sonlandıracağına bilgi ve tecrubesiyle karar verir.
Ağrısız rahim filmi HSG nasıl cekilir?
Ağrısız rahim filmi tekniğinde hasta rontgen masasına sırtustu yatar. Halk arasında “catal” adı verilen bacak dayama kolları kullanılmaz. İnceleme icin yeterli olabilecek, mumkun olan en kucuk muayene aleti vajinaya yerleştirilir. Gerekli dezenfeksiyon işleminden sonra rahim ağzına ince ve yumuşak bir borucuk yerleştirilerek yaklaşık 10 cc (iki yemek kaşığı hacmi kadar) kontrast madde rahim boşluğu ve tuplere doldurulur. Bu sırada ilacın ilerleyişi floroskopi ekranında izlenir ve uygun pozlarda filmler kaydedilir. İnceleme sırasında iğne kullanılmaz. Batıcı, sıkıştırıcı, can yakıcı herhangi bir alet de kullanılmaz. Kontrast madde, icerisinde erimiş iyot tuzu bulunan sudur. Can yakıcı değildir. İceri verilen bu ilacın bir kısmı inceleme bitince dışarı boşalır. Vucut icinde kalan kısmı ise birkac saat icinde hemen hemen tamamen idrar yoluyla vucuttan atılır.
Bir merkezde ideal bir şekilde Ağrısız Rahim Filmi HSG cekilebilmesi icin gereken şeyler şunlardır:
1-C kollu rontgen cihazı (Bu cihazlar rahim ne yone donuk olursa olsun, inceleme sırasında onun karşısına gececek şekilde hareket edebildikleri icin rahmi cengelli alet ile itip cekmeye ihtiyac kalmaz. Ayrıca ust uste gelen bazı yapıları birbirinden ayrı gosterebilmek de bu makinelerle mumkun olmaktadır. Ote yandan bu cihazlarda artık yeni dedektor (flat panel dedektor) ve tup teknolojileri kullanılmakta, yeni yazılımlarla birlikte hastaların ve uygulayıcıların maruz kaldığı radyasyon miktarı en az seviyeye indirilebilmektedir).
2-Ağrısız Rahim Filmi tekniğini bilen tecrubeli hekim ve tıbbi personel.
3-Yeni nesil kontrast maddeler (Suda cozunebilir, organik iyotlu, uygun vizkosite ve osmolaritede, fiziksel ozellikleri uygun şekilde duzenlenmiş kontrast maddeler).
4-Farklı yapılardaki hastaların her birisi icin gerekli olabilecek birbirinden farklı yeni nesil, ceşitli, tek kullanımlık ozel kanuller.
İdeal rahim filmi HSG nasıl olur?
İdeal rahim filminde şu ozellikler aranır:
1-Nasıl ki bir vesikalık fotoğraf insanın yuzunun tam karşısından cekilmesi gerekiyorsa, rahim filmi goruntuleri de rahmin on yuzu veya arka yuzunun tam karşısından cekilmiş olmalıdır. Aksi takdirde rahmin doğumsal anomalileri, rahim icindeki polip, myom veya yapışıklık gibi problemler gorulemeyebilir.
2-Alınan filmlerde tuplerin icindeki mukoza kabartılarının iyi gorulebilmesi, gerektiğinde tup kıvrımlarının ceşitli acılardan goruntulenmesi gerekir.
3-İnceleme kısa surmeli, ağrısız ve kanamasız olmalıdır.
4-Alerji ve enfeksiyon gibi komplikasyonların meydana gelme riski en duşuk seviyede olmalıdır.
5-Eski ve yeni nesil cihazlar arasında, dijital ve analog cihazlar arasında hastaların maruz kaldığı zararlı radyasyon acısından cok buyuk farklar vardır. Hastalar maruz kaldıkları radyasyonu hissedemezler ancak kullanılan X ışınları sessizce dokularda ve hucrelerde zararlı etki yaparlar. Bu zararlı etkilerin sonucları uzun donemde ortaya cıkabilir. İdeal rahim filminde bu radyasyon miktarı en duşuk seviyede olmalı, tercihan hastanın aldığı radyasyon miktarı ayrı bir rapor halinde kendisine verilebilmelidir.
6-İnceleme icin odenecek ucret (maliyet) makul bir seviyede olmalıdır.
7-İncelemenin yapılacağı merkez kolay ulaşılabilir mesafe ve lokasyonda olmalıdır.
Rahim filmi HSG nicin gereklidir?
Rahim Filmi hem rahmin ic yapısını hem de tuplerin durumunu bir arada inceleyebilmenin en kolay, en guvenilir, en ucuz ve -bazı deneysel MR calışmaları dışında- tek radyolojik yoludur. Korunmasız ilişkilere rağmen makul bir surede gebe kalamayan kadınlara ilk yapılması gereken incelemelerden birisidir.
Bazı insanlar “Bana zaten tup bebek yapılacak, tuplerim acık veya kapalı ne fark eder? Neden rahim filmi cektiriyorum?” diye duşunebiliyorlar. Tup bebek yapılacaksa tabi ki sperm ve yumurtanın buluşma yolu olarak kadının tuplerine ihtiyac yok ama bazı tup hastalıkları rahim icine akıntı yaparak embriyonun rahme tutunmasını ve gelişimini tehlikeye sokabilir. Tup bebek icin harcanan onca zaman, emek ve masraf boşa gidebilir. Halbuki bu durumlar rahim filmiyle onceden ortaya cıkartılabilir ve uygun tedaviden sonra tup bebek başarı ihtimali artar.

[h=2]İstanbul Radyolog uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]