[h=1][/h]Epidural (peridural) anestezi ya da sık bilinen adıyla "ağrısız doğum", doğum eyleminde veya sezaryan operasyonunda ağrı hissini ortadan kaldırmak icin kullanılan ozel bir bolgesel anestezi şeklidir. Genel anesteziden farkı anne adayının işlem esnasında uyanık olması ve etrafında olup bitenleri tumuyle algılamasıdır.
İstenmeyen etkiler acısından genel anesteziye gore oldukca guvenli bir yontemdir.
Epidural anestezi veya “belden uyuşturma” bolgesel bir anestezi şeklidir ve hem normal doğumda, hem de sezaryen ile doğumda başarıyla uygulanmaktadır.
Topluca “epidural anestezi” adıyla bilinen bu anestezi şeklinin aslında 3 adet uygulama şekli bulunmaktadır:
1-saf epidural anestezi –normal doğumda ve sezaryende
2-spinal anestezi yalnızca sezaryende
3-epidural-spinal veya diğer adıyla kombine anestezi yalnızca sezaryende uygulanan anesteziye verilen isimdir.
Nasıl uygulanır?
Epidural anestezi cok ince bir kateter yardımıyla belden epidural saha adı verilen bolgeye girilmesi ve buraya lokal anestezik maddeler verilmesi şeklinde uygulanır. Anestezi doktoru anne adayı yan yatar veya oturur pozisyondayken elinin baş parmağıyla yaptığı muayene neticesinde uygulanacak bolgeyi belirler ve bu bolgeyi antiseptik maddelerle bakterilerden arındırır. Takiben iğnenin batırılacağı yerdeki cilde once anestezik madde enjeksiyonu yaparak asıl epidural iğnesinin girilmesi esnasında oluşacak ağrı hissini azaltmayı hedefler.

Takiben asıl anestezi iğnesi anestezinin cinsine gore saf epiduralde yalnızca epidural aralık adı verilen bolgeye (bu bolge omuriliğin dış zarıdır), spinal anestezide beyin omurilik sıvısının bulunduğu boşluk icine, kombine anestezide ise iki bolgeye birden yerleştirilir ve iğnenin icinden anestezik madde enjekte edilir.
Spinal ve kombine anestezi, ıkınmada gerekli kasları da uyuşturduğundan sadece sezaryende uygulanırken saf epidural anestezi hem normal doğumda hem de sezaryen ile doğumda uygulanır.
Epidural anestezi ile sezaryende anestezi etkisinin başlaması icin 15-30 dakika beklenirken spinal ve kombine anestezide etki hemen başlar.

Epidural Uygulama :
Doğum sancıları rahatsız etmeye başladığında yani doğum kanalı acıklığı 4 cm olduğunda anne işlem odasına alınır. Koldan serum takılır, tansiyon, nabız ve parmak ucundan oksijen durumu takip edilir.
Başarılı bir epidural uygulama icin annenin hekimi ile iyi bir uyum icinde olması, uygun pozisyonu alabilmesi esastır. Genelde uygulama oturur durumda yapılır ve vucut dik durumdayken hafifce geriye doğru yaslanırken vucut omur cıkıntılarını birbirinden ayıracak şekilde belden one doğru bukulur, cene goğse doğru yaslanır ve her iki omuz aşağıya doğru bırakılır. Bu şekilde pozisyon oluşturulduktan sonra sırta ve bel bolgesine antiseptik ilac surulerek bolge mikropsuz hale getirilir ve bolge steril ortulerle ortulur. Uygulamanın yapılacağı hizada cilt ve cilt altındaki dokular ince bir iğne ile uyuşturulur. İşlem sırasında sadece bu ince iğnenin girişi hissedilir. Daha sonra başka bir ozel iğne ile epidural aralığa girilerek buraya kateter denilen ince tup yerleştirilir ve vucuda flasterler yardımı ile sabitlenir. Kateterden ilacların verilmesinden kısa bir sure sonra sancılar sona erer ancak rahim kasılmaları engellenmez, ayni şekilde devam eder. Katetere bağlanan bir ağrı pompası ile hasta kontrollu analjezi yontemi kullanılarak sancısızlığın devamı sağlanır. Bu andan itibaren doğum gercekleşinceye kadar her şey aynıdır, ancak sancı hissedilmeyecektir.

Nasıl etki eder?
Vucudun tum organlarında ağrı reseptorleri (ağrı algılayıcılar) adı verilen yapılar vardır. Bunların amacı vucuda zararlı olabilecek bir etkeni (sıcak, soğuk, yaralanma, organların iltihaplanması gibi) ağrı hissi uyandırma yoluyla beyne haber vermektir. Beynin ağrı merkezi ağrıyı algıladığında otomatik olarak zararlı etkenden kurtulmak icin onlem alır (ateşe dokunulduğunda elin refleks olarak cekilmesi, vucudun bir yerinde ağrı duyulduğunda doktora başvurulması gibi).
Ağrı reseptorleri ağrılı uyaranı algıladıklarında ilk once sinir lifleri yardımıyla omuriliğe, buradan da beynin ağrı merkezlerine haber ulaşır ve ağrı hissi oluşur.
Epidural anestezi uygulandığında ağrılı uyaran omuriliğe ulaşır, ancak iletiyi daha yukarılara goturen lifler "uyuşarak" iletme ozelliklerini gecici olarak yitirdiklerinden ağrı hissi oluşmaz.
Bu ise doğum eyleminin birinci evresinde rahim kasılmalarının verdiği ağrıyı, ikinci evresinde de bebek doğum kanalında ilerlerken ve doğarken etraf dokularda gerilme ve baskı sonucu oluşan ağrıyı ve nihayet doğum kesisi (epizyotomi) acılan durumlarda epizyotominin acılması ve tamiri esnasında duyulan ağrıyı gidermede oldukca etkilidir.
Bolgeye verilen anestezik maddenin cinsi, yoğunluğu, iğnenin batırıldığı yer ve anne adayının pozisyonu (baş aşağı doğru eğilmiş, yatay, baş yukarıda gibi) verilen maddenin dağılmasını ve vucutta uyuşan bolgenin genişliğini onemli oranda etkiler.

Epidural anestezide "uyuşan" (ağrı hissi ortadan kalkan) bolgeler T10 (onuncu goğus kafesi (Thoracal) omuru)-L2 (ikinci bel (Lumbar) omuru) arasında kalan dermatom (vucudun "coğrafi" ağrı bolgelerine verilen isim) bolgelerdir.

Uygun dozlarda kullanıldığında motor lifler (yani kasların calışmasını sağlayan sinir lifleri) "uyuşmadığından" anne adayı kendini "felc olmuş" gibi hissetmez ve bacaklarını bir kısıtlama olmaksızın hareket ettirebilir.
Bolgeye yerleştirilen kateter yardımıyla belli aralıklarla manuel olarak ya da otomatik infuzyon pompası yardımıyla ilac takviyesi yapılır.
Avantajları nelerdir?
Epidural anestezi normal doğumda uygulandığında ağrılı olan doğum kasılmalarını gidermede oldukca etkilidir ve daha konforlu bir normal doğum yapılmasını sağlar.
Sezaryende uygulandığında ise genel anesteziye gore risklerinin belirgin bir şekilde az olması yanında anne adayının bebeğini ilk doğduğu dakikalarda gormesine ve emzirmesine olanak sağlar ve yine doğum sonrası yerinde bırakılan kateterden verilen ağrı kesici maddeler annenin doğum sonrasını ağrısız ve boylece daha konforlu gecirmesine onemli katkılarda bulunur.
Yine sezaryenin gerekli olduğu ancak anne adayının kısa sure once yemek yediği durumlarda genel anestezi riskli olabileceğinden epidural cok avantajlı olabilir.
Hangi durumlarda uygulanmaz?
Bu anestezi şeklinin uygulanmasının sakıncalı olduğu durumlar cok azdır ve coğu durumda başarıyla uygulanabilir.
Doğumun acilen gercekleşmesinin zorunlu olduğu durumlarda coğu durumda daha hızlı uygulanabilmesi nedeniyle genel anestezi tercih edilir.
Uygulamaya bağlı ne gibi sorunlar oluşabilir?
Epidural uygulamalarında uygulama esnasında en buyuk ancak az gorulen sorunlardan biri anestezinin başarısız olmasıdır ve bu durum ozellikle hamilelikte cok aşırı kilo almış anne adaylarında ortaya cıkabilir. Yine beldeki ceşitli sorunlar teknik olarak epidural uygulamasını zorlaştırabilir. Bu tur durumlarda normal doğumda alternatif ağrı kesme yontemlerine, sezaryende ise genel anesteziye geciş yapılır.
Epidural uygulandıktan sonra en sık karşılaşılan diğer iki sorun tansiyon duşmesi ve bulantı hissinin ortaya cıkması olup anestezi doktorunun aldığı onlemlerle geriye dondurulebilir.
Epidural ve ozellikle de spinal ve kombine anesteziden sonra karşılaşılan sorunlardan biri de 24-72 saat sonra ortaya cıkan baş ağrısıdır. Bu ağrının nedeni iğnenin uygulandığı bolgeden işlem sonrasında beyin omurilik sıvısının sızmaya devam etmesidir. Bu durum saf spinal uygulamalarında daha sık ortaya cıkmakla beraber gunumuzde kullanılan ince caplı iğneler neticesinde daha az gorulur ve ortaya cıktığında daha kısa surede duzelir hale gelmiştir. Durum coğu zaman birkac gunde kendiliğinden duzelmektedir.
Epidural kelimesini duyan her anne adayının korktuğu “sakat kalma” yani felc olma durumu ise tecrubeli anestezi doktorlar tarafından uygulandığında son derece ender gorulen bir durum haline gelmiştir.
Epidural anestezinin doğum eyleminin seyri ve bebeğin sağlığı uzerine olumsuz bir etkisi varmıdır?
Kullanılan ilaclar kana cok az gectiklerinden ve gecseler de plasentadan gecip bebeğe ulaştıklarında kısa surede parcalandıklarından bebek uzerinde olumsuz bir etki beklenmez. Yine de epidural uygulandıktan sonra en az 30 dakika boyunca bebek kardiotokografi ile dikkatlice izlenir.
Epidural anestezinin uygulanmaya başlanacağı zaman cok onemlidir.
Gercek doğum eylemi başlamadan once uygulanan epidural doğum eyleminin duzenini bozabilmektedir. Anne adaylarının gercek doğum eyleminden once ağrı duymaları durumunda epidural uygulanamaz, ancak gerekli durumlarda huzursuzluğu ve ağrıyı gidermek icin cok gerekli olduğunda bazı ilaclar verilebilir. Epidural anestezi uygun zamanda başlandığında doğumun birinci evresinin suresi uzerine etki etmez.
Ancak epidural uygulamalarında en sık gozlenen durum doğumun ikinci evresinin uzamasıdır. Bu durum anne adayının etkili ıkınabilme ozelliğinin azalmasına bağlıdır. Doğum eyleminin aşırı uzaması durumunda doğumun vakum, forseps ya da sezeryanla gercekleşmesi gerekebilir.
Epidural ve spinal anestezi kimlerde uygulanmaz?
Bu anestezi şekli aktif kanaması olan, aşırı kanama ya da diğer nedenlere bağlı tansiyonu duşuk olan, kullanılacak anestezi maddelerine allerjisi olan, iğnenin batırılıacağı bolgede enfeksiyonu olan, norolojik hastalık şuphesi olan, trombosit sayısı 100.000 altında olan anne adaylarında ve burada bahsedilmeyen bazı ender durumlarda uygulanmaz.
Anne adayının istememesi de diğer bir uygulanmama nedenidir.
Ağır preeklampsi durumlarında ise anestezi uzmanları arasında goruş farklılıkları bulunmasına karşın coğu durumlarda başarıyla uygulanır.

[h=2]Bursa Kadın Doğum uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]