Sisal Dart Board (Hedef Tahtası) - Tolga Bora
Sisal Board: Sisal, yarı tropikal iklimlerde yetişen Agav bitkisinden elde edilen bir fiberdir. Dart tahtası uretimi yapan firmalar bunu işleyerek tonlarca ağırlıktaki presler altında belirli bir tonaj altında sıkıştırmayla uretirler. Bu tur boardlara ok atıldıkca malzemenin esnekliği ve yumuşaklığı itibarıyla uzerinde noktasal iz bırakmazlar. Dolayısıyla steel tip (celik uclu) resmi dart musabakalarının vazgecilmez hedef tahtasıdır. Sisal boardlar uzerinde sayıları ayıran tellerdede bazı farklılıklar vardır. Ozellikle ulkemizde buna yeni başlayan oyuncuların coğunun domuz kılı tabir ettiği board’dur. Fakat domuz kılından board 70 yılı aşkın bir zamandır dunyanın hicbir yerinde uretilmektedir.
Sisal Boardlar, tellerinin şekline gore uce ayrılır. Bunlar sırasıyla şoyledir:
a) Yuvarlak Tel: Tel sisalin boardun yuzeyinin uzerinde durur ve triple, double bolgelerinden tutturulmuştur. Genelde yoğun olarak dart oynanan mekanlarda tercih sebebidir. Boardun telinin yuvarlak olmasından dolayı telin kolay kolay ezilmemesini ve telin sisala baskısını azaltır ve daha uzun sureli bir kullanım sağlar. Fakat okun tele carpmasıyla birlikte okun sekerek yere duşme olasılığı da fazladır. Bu yuzden evlerde ve onemli turnuvalarda tercih edilmez. Ama diğer ucgen ve ince telli boardlardan daha uzun sureli kullanılır, hem de fiyat acısından daha uygun bir boarddur.
Ulkemizde satışı olan yuvarlak telli boardların markaları şunlardır:
1- Winmau SFB
2- Harrows Competition Official
3- Bull’s Classic
4-Unicorn Striker
5-Unicorn Radius
b) Ucgen Tel: Bu tur teller yuvarlak telde olduğu gibi sisal boardun yuzeyinin uzerinde yer alır. Okun tele temas ettiği ilk nokta telin en ince sivri noktasıdır ve sisala kadar telin kalınlığı azda olsa artar. Dolayısıyla ok telin uzerine geldiğinde kayarak sisala saplanır. Bu yuzden yere duşme olasılığı cok azdır. Fakat surekli oynandığında hem telin ince yapısından, hem de telin sisalin uzerinde baskı yapmasından dolayı telde yıpranmalar ve ezilmeler olur. Fakat okun yere duşme olasılığının az olmasından dolayı bircok uluslararası şampiyonalarda ve evlerde tercih edilir.
Ulkemizde satışı olan ucgen telli boardların markaları şunlardır:
1- Winmau Diamond
2- Harrows Apex Wire
3- Nodor Supamatch
c) Sisal İcine Gomulmuş İnce Tel: Boardu ucgen dilimlere ayıran ana teller sisale gomuludur ve cok ince bir yapıdadır. Sadece double ve triple telleri gomulu değildir fakat bunlar da ana gomulu tellere ic ice gecişli bir sistemle tutturulmuştur. Dolayısıyla bu durum okun boardan sekme ihtimalini en aza duşurur. Aynı şekilde bull noktası da sisale gomuludur. Fakat uretim esnasında sisalin sıkıştırılmasında telin sisal icine gomulmesi yuzunden sisalde gerekli sertlik oranı diğer boardlar kadar başarılı olmuyor. Dolayısıyla zamanla sisalde dağılmalar ve kabarmalar meydana gelebiliyor. Fakat şu anda dunyanın en az oku sektiren boardu olduğu icin Dunyanın en buyuk şampiyonlarında kullanılan boarddur.
Ulkemizde satışı olan gomulu telli boardların markaları şunlardır:
1- Winmau Blade 3
2- Unicorn Eclipse Pro
3- Bull’s The Advantage
Kullanım Amacına Gore Boardlar:
Yukarıda, tel ceşitlerine gore boardları sınıflandırmaya calıştım. Yine sisaldan uretilmiş, farklı oyun oynanabilen board ceşitlerini de incelemekte fayda var. Bunlardan dunyada en cok tercih edilen 2 boardu da ulkemizde bulmak mumkundur.
* Antreman Boardu: Bu board ozellikle darta gonul vermiş ve bu oyunda daha iyi olabilmek icin caba gosteren oyuncuların tercih ettiği bir board ceşididir. Diğer boardlardan farkı triple, double ve bull bolgelerinin normal boarddan daha kucuk olmasıdır.
Ulkemizde satışı olan antreman boardların markaları şunlardır:
1- Winmau Champions Choice
* Quadro Board: Bu board uzerinde triple bolgesi ile bull bolgesi arasında boardu cevreleyen 3. bir cemberin konmasından oluşan bir boarddur. Buraya konan cember sayının 4 katını ifade eder. Cok ozel turnuvalarda ve oyunlarda kullanılan bu board ozellikle değişik oyunlar arayan oyuncular icin tercih sebebidir.
Ulkemizde satışı olan quadro boardların markaları şunlardır:
1- Harrows Quadro 240
Sisal Board Alırken Nelere Dikkat Edilmelidir!
Yukarda yazmış olduğum 3 ozelliği olan herhangi bir boardu zevkinize, kesenize veya asacağınız mekana gore secebilirsiniz. Fakat board satın alırken dikkat edilmesi gereken başka hususlar da vardır:
1- Alacağınız boardun markası onemlidir, dunya capında tanınmış board markaları almanızda yarar vardır. (Winamu, Harrows, Unicorn, Nodor, Bulls, Data vb.)
2- Board uzerindeki olculer aşağıdaki gibi olmalıdır. Aşağıdaki olculerde (-/+)% 5 sapmalar olabilir.
* İki ve Uc katı bantların genişliği = 8.00 mm
* İc merkezinin Capı = 12.70 mm
* Dış merkezinin Capı = 31.80 mm
* İki katı bandının dıştan merkeze uzaklığı = 170.00 mm
* Uc katı bandının dıştan merkeze uzaklığı = 107.00 mm
* Hedef tahtasının Capı (+/- 3.00 mm) = 453.00 mm
* Hedef tahtasının kalınlığı (+/- 3.00 mm) = 40.00 mm
3- Piyasada, ozellikle buyuk marketlerde dayanıksız, markasız Cin malları boardlar satılmaktadır. Bunlar fiyat acısından cok makul gibi gozukse de, tel ve sisal kalitesi olarak cok duşuk malzemeler kullanılmıştır.
Bilgi - Malzemeler
Board - A. Oruc EREM
Board, merkezi (doublebull) yerden 1,73 metre yukseğe asılır ve 2,37 metre uzaklığa atış cizgisi sabitlenir. Oyunlar board'a oyuncuların sırayla 3'er dart atmasıyla oynanır.
Board (Oyun tahtası) uzerinde 20 dilime bolunmuş 3 ayrı sayı bolgesi bulunur. Her dilim, kendisine karşılık gelen sayı değerindedir. Bolgeler de dıştaki ince halka double (ikili sayı bolgesi) ve icteki ince halka triple (uclu sayı bolgesi) olarak adlandırılır. Bu bolgeler, kendisine karşılık gelen sayının 2 ve 3 katı değerindedir. Board'un ortasında Bull (25) ve DoubleBull (50) olarak adlandırılan bir bolum daha bulunur.
Oyunlar sırasında, atışlar tamamlanmadan board uzerindeki dartlara dokunmak veya yere duşen dartları alıp tekrar kullanmak yasaktır. Eğer oyuncu atış sırasında board uzerindeki dartlardan bir tanesine dokunursa atışını tamamlamış sayılır. (elinde kalan diğer dartları kullanamaz.)
Dart (Ok) - A. Oruc EREM
Bu bolumde dart malzemeleri ile ilgili genel bilgileri bulabilirsiniz. Ozellikle bu spora yeni başlayanlar ile tekniklerini geliştirmek isteyenlere malzeme seciminde bir yol gosterici olacağını zannediyorum. Ancak şunu da belirtmek isterim ki, kendiniz icin doğru malzemeyi ve tekniği tespit etmek tamamen bir deneme ve yanılma surecidir ve kişiye gore farklılıklar gosterir. Eğer mumkun olursa dartlarınızı satın almadan once denemenizi oneririm.
1. Tip (Uc)
Steel (Celik) ve Soft (Plastik) olmak uzere iki ayrı tipi vardır. Bizim burada genel olarak uzerinde duracağımız steel tip, klasik dart olarak bilinen ve bristle (kıl) boardlar uzerinde kullanılan sabit veya hareketli celik uclu dartlardır. Soft yani plastik uclu dartlar ise uzerinde delikler olan plastik veya elektronik boardlarda kullanılır. Soft yani plastik uclar da hareketli celik uclar gibi barrele vidalanarak tutturulur.
Dartlarınızın ucuna her zaman ozen gosterin. Ozellikle evde dart atarken, ucunda metal capak olan dartlar, board'dan liflerin dokulmesine ve boardun omrunun kısalmasına sebep olur. Ayrıca ucları bilemeniz gerektiğinde aşırı sivriltmemeye dikkat edin. Uclar uzerinde su zımparası ile yapılacak yatay zımparalama, dartın boarda daha sıkı tutunmasını sağlar.
2. Barrel (Govde)
Dartın ana parcasıdır. Aslında dart dendiğinde kastedilen parca budur. Piyasada farklı markalara ait ceşitli şekil ve ağırlıklarda pek cok barrel bulabilmek mumkun.
Dartlar gunumuzde tungstenden uretiliyor. Tungsten bilinen en ağır katı metal olma ozelliği ile aynı ağırlıktaki pirinc alaşımlı dartlardan neredeyse yarısı kadar ince dartlar uretilmesine imkan veriyor. Bu sayede dartları cok daha yakın atma şansınız artıyor. Ozellikle yuksek tungsten oranlı (max. %97) ve uzun barelli dartlar daha kolay 180 atmak icin ideal gibi gorunse de, eğer bu kadar ince bir dartı kontrol etmekte zorlanırsanız ince dart kullanmak onemini kaybedecektir.
Yeni başlayan oyuncuların bir coğu “ideal dart ağırlığı kac gram olmalı” sorusunu sorar. Aslında bu soruya verilecek doğru bir cevap olmadığını soylemeliyim. İki dunya şampiyonundan Raymond von Barneveld 25 gram , Dennis Priestley ise 14 gram dartlarla oynuyorlar. Bu acıdan bakıldığında bir rakam belirlemek anlamsız gibi geliyor. Ama yine de yeni başlayanlar icin bir rakam vermek gerekirse; eğer soft-tip oynuyorsanız makinenin musaade ettiği en ağır dart ile( ~20 gram), steel-tip oynuyorsanız 22- 24 gram dartlar ile başlamanızı oneririm.
Dart yuzeyi ve şekli markalar ve modeller arasında ceşitlilik gosteriyor. Resimde de goruleceği gibi cok farklı şekillerde dartlar bazı teorik avantajlar ve dezavantajlar sağlar. Ayrıca dart yuzeyi de kontrolu arttırmak adına, puruzlu, halkalı ve duz olarak uretilir. Siz yine kendinize en uygun olan şekli secmeye calışın.
3. Stem (Şaft)
Barrelin arkasına takılan ve flightı tutan parcaya şaft deniyor. Naylon, aluminyum ve titanyumdan uretilen şaftlar piyasada genellikle ex.short, short ve medium olmak uzere 3 ayrı boyda (yurt dışında long da var) bulunabilir. Şaftın boyu ve ağırlığı, dartın ucuş dinamiği ile yakından ilgilidir. Hangi boy şaftın size uyduğunu yine deneyerek oğrenebilirsiniz.
Malzeme olarak Naylon şaftlar en ucuz secenektir. Kırıldığı zaman kolaylıkla değiştirilebilse de genellikle vidasından kırıldığı icin iceride kalan parcayı cıkartmak uğraştırır. Bu olduğunda, bir tornavidayı kızdırıp, iceride kalan parcaya soktuktan sonra ters yone cevirerek kolayca cıkartabilirsiniz. Naylon şaftlarda genellikle flightı şaft uzerinde sabitleştirmek icin metal halkalar kullanılır.
Aluminyum şaftlar, naylonlara oranla daha pahalıdır ama daha da sağlamdır. En kotu yanı dart duştuğunde yamulabilir ve yamulduğunda eski duz haline getirmek neredeyse imkansızdır. Aluminyum şaftlar naylon şaftlara gore daha ağırdır.
Titanyum şaftlar, en hafif ve en sağlam şaftlardır. Aluminyum şaftların tum avantajlarına sahip olmakla birlikte, piyasadaki en pahalı şaftlar titanyum olanlarıdır.
4. Flight (Kanat)
Dartın duzgun ucmasını sağlayan parcadır. Piyasada ceşitli şekil ve binlerce farklı desende ceşitli materyallerden uretilmiş flightlar vardır. İdeal veya doğru bir flight şeklinden bahsetmek mumkun değildir. Kullandığınız dartın ağırlığı ve atış stilinize gore, sizin icin doğru flightı tespit etmek yine bir deneme yanılma surecinden ibarettir.
Flightlar her zaman tam olarak acılmış şekilde (birbirleri ile 90° acı yapacak şekilde) kullanılmalıdır. Kotu acılmış veya yırtılmış flightlar ile guzel sonuclar elde etmek mumkun değildir. Flightların yırtılmasını engellemek ve arkadan gelen dartın vereceği hasarı azaltmak icin aluminyumdan yapılmış flight protector kullanmanızı oneririm. (Duşunce kayboluyor, soyleyeyim)
Double Out Sayı (501 ya da X01)
Oyunun amacı her elde atılabilecek en yuksek sayıyı atarak minimum dart sayısıyla rakibinden once sıfıra ulaşmaktır. Ancak sıfıra ulaşırken son oku sayının cift hanesine (double'a) atarak bitirmek gerekir. (Orn: Sayısı 32 kalan bir oyuncu 16 hanesinin double’ına, 40 kalan bir oyuncu 20 hanesinin double’na atış yaparak oyunu bitirir.) Gunumuzde dunya standartlarında iyi bir oyuncu olmak icin 501’i 13 - 14’dart ortalama ile oynamak yeterlidir.
Oyuna merkeze (Bull’a) atış yapılarak başlanır. Yakın atan once başlar.
Her elde oyuncular sırayla 3 ok atışlarını yaparlar. 3 okun toplamı başlangıc sayısı olan 501’den (301, 701, 1001 gibi sayılar da olabilir) duşulur.
Oyuncular daha hızlı sıfıra ulaşmak icin yuksek sayılar atmaya calışır. Dart bourdundaki en yuksek sayı 20 hanesinin triple’ı, yani 60’dır. Bull 25, double bull ise 50 sayıdır.
Oyuncular sırayla atışlarını yaparak sayılarını duştukten sonra bitişe yaklaşırlar.
İleri duzey sayı oyuncuları 170’den itibaren bitiş yapabileceklerini bildikleri icin her okunu hesap yaparak atarlar. Bir atışdaki 3 ok haklarının son okunu sayıların double’ına atacak şekilde ayarlar ve double atışı yaparak macı rakibinden once bitirmeyi amaclarlar.
Eğer oyuncunun sayısı 50 kalmışsa double bull atarak macı bitirebilir.
Oyuncular kalan sayılarından fazla sayıda atış yaparlarsa ya da 1’e duşerlerse, atışı yapamamış sayılırlar ve rakiplerinden sonra aynı sayıyla devam ederler. Oyun double’la biteceği icin 1’e duşmeleri durumunda 0,5 double atmaları gerekecektir ve dart boardda boyle bir rakam hanesi yoktur. Bu nedenle oyuncuların sıfıra ulaşmadan once duşebilecekleri en duşuk sayı 2’dir.
170’ten itibaren 3 okla bitiş hakkında ipucları icin Ayhan Turalı’nın Out Stratejisi başlıklı makalesini okuyabilirsiniz.
En Fazla 3 Okla Bitiş Tablosu:
Karambol Kriket
Karambol Kriket'in oynanışı şoyledir:
1. 2 kişi ya da 2 kişiden oluşan iki takım arasında oynanır.
2. Skor tabelasının ortasına yukarıdan aşağıya doğru 20’den 12’ye kadar sayılar ile double icin “D”, triple icin “T”, bull’s-eye icin “B” ve house icin “H” yazılır.
3. Oyuna başlamak icin bull’s-eye’a (ortadaki yeşil ve kırmızı yuvarlak) tek dart atış yapılır. En yakın atışı yapan oyuna başlar. Takım oyunlarında atışı yapan oyunculardan yakın atan başlar, diğer takımdan ise atışı yapan oyuncu ikinci atış sırasını alır. Sonra atış yapmayan oyuncular sırasıyla atış yaparlar.
4. Oyuncular sırayla 3 dartı bir elde atar. Amac, skor tabelasında yazılan rakamları vurmaya calışmaktır. Bir oyuncu her bir rakamı ya da “D”, “T”, “B” ve “H”yi 3’er kez vurmaya calışır. House, uc dartın da bir atışta aynı rakama isabet etmesiyle yapılır.
5. Oyuncu atışını yaptıktan sonra board’dan dartlarını alır. Okunun isabet ettiği rakamları skor tabelasında işaretler. Eğer bir rakama bir isabeti varsa o rakamın kendi tarafındaki karşısına bir cizgi koyar. Eğer iki isabeti varsa carpı şeklinde (X) iki cizgi koyar. Eğer uc isabeti varsa carpının cevresine yuvarlak yapar ve o sayıyı kapatmış olur.
6. Oyuncu, bir sayının double’ına (D) isabet eden dartı icin o sayıya 2 tane cizgi cizebilir ya da isterse “D”ye bir cizgi cizer. Aynı şekilde sayının triple’ına (T) isabet eden dartı icin o sayıya 3 cizgi cizebilir (yani sayıyı bir seferde kapatabilir) ya da “T”ye bir cizgi cizer. Bull’s-eye’ın merkezindeki kırmızı kucuk yuvarlak ise double bull’s-eye sayılır. Oyuncunun oku buraya isabet ederse isterse bull’s-eye’a iki cizgi cizer, isterse “D”ye bir cizgi cizer. Eğer oyuncu uc oku aynı sayıya atarsa ve bu sayı skor tabelasındaki sayılardan biriyse, o sayıyı bir seferde kapatabileceği gibi, isterse HOUSE’a (H) da bir cizgi cizebilir. Karambol krikette skor tabelasındaki sayılar dışındaki sayılara isabet eden “D”, “T”, “B” ve “H” de gecerli sayılır.
7. Skor tabelasındaki butun sayıları ve “D”, “T”, “B” ve “H”yi rakibinden once kapatan oyuncu ya da takım, macı kazanır.
8. Maclar tercihe gore 3, 5 ya da 7 leg uzerinden oynanabilir. (Best Of 3, Best Of 5, Best Of 7 gibi)
Cezalı Kriket
Cezalı Kriket bir strateji oyunudur.
Oynanışı şoyledir:
1. 2 kişi ya da 2 kişiden oluşan iki takım arasında oynanır.
2. Skor tabelasının ortasına yukarıdan aşağıya doğru 20’den 10’a kadar sayılar (bazı oyunlarda tercihen 12’ye ya da 15’e kadar da yazılabilir) ile double icin “D”, triple icin “T”, bull’s-eye icin “B” ve house icin “H” yazılır. (bazı oyunlarda tercihen 12’ye ya da 15’e kadar sayılar ve sadece “B” de yazılabilir)
3. Oyuna başlamak icin bull’s-eye’a (ortadaki yeşil ve kırmızı yuvarlak) tek dart atış yapılır. En yakın atışı yapan oyuna başlar. Takım oyunlarında atışı yapan oyunculardan yakın atan başlar, diğer takımdan ise atışı yapan oyuncu ikinci atış sırasını alır. Sonra atış yapmayan oyuncular sırasıyla atış yaparlar.
4. Oyuncular sırayla 3 dartı bir elde atar. Amac, skor tabelasında yazılan rakamları vurmaya calışmaktır. Diğer rakamları vurmanın bir değeri yoktur. Bir oyuncu her bir rakamı ya da “D”, “T”, “B” ve “H”yi 3’er kez vurmaya calışır. House, uc dartın da bir atışta aynı rakama isabet etmesiyle yapılır. Skor tabelasında yazılı rakamlar dışında bir rakama gelen uc ok House sayılmaz.
5. Oyuncu atışını yaptıktan sonra board’dan dartlarını alır. Okunun isabet ettiği rakamları skor tabelasında işaretler. Eğer bir rakama bir isabeti varsa o rakamın kendi tarafındaki karşısına bir cizgi koyar. Eğer iki isabeti varsa carpı şeklinde (X) iki cizgi koyar. Eğer uc isabeti varsa carpının cevresine yuvarlak yapar ve o sayıyı kapatmış olur.
6. Oyuncu, bir sayının double’ına (D) isabet eden dartı icin o sayıya 2 tane cizgi cizebilir ya da isterse “D”ye bir cizgi cizer. Aynı şekilde sayının triple’ına (T) isabet eden dartı icin o sayıya 3 cizgi cizebilir (yani sayıyı bir seferde kapatabilir) ya da “T”ye bir cizgi cizer. Bull’s-eye’ın merkezindeki kırmızı kucuk yuvarlak ise double bull’s-eye sayılır. Oyuncunun oku buraya isabet ederse isterse bull’s-eye’a iki cizgi cizer, isterse “D”ye bir cizgi cizer.
7. Bir oyuncu, kendisinin 3 kez vurarak kapattığı, ancak rakibinin henuz kapatamadığı bir sayıyı vurursa, o sayıyı vurduğu kadar puanı (Orn: 2 kez 20, bir kez 20 triple vurmuşsa toplam 100 puan) skor tabelasının kendi bolumune yazar. Daha onceden yazılmış puanlar varsa, yeni puanlar bunlarla toplanarak altına yazılır. Bull’s-eye’ın puanı 25, double bull’s-eye’ın puanı ise 50’dir.
8. Skor tabelasındaki butun sayıları ve “D”, “T”, “B” ve “H”yi kapatan ve puanı rakibinden yuksek olan oyuncu ya da takım, macı kazanır.
9. Eğer bir takım ya da oyuncunun butun sayıları ve “D”, “T”, “B” ve “H”si kapalı olmasına ceza puanı rakibinden duşukse, macı kazanmak icin rakibinin acık olan sayısından ya da varsa acık olan “D”, “T”, “B” ve “H”sinden vurarak ceza toplamaya calışır. Rakibi butun sayılarını kapatmadan puanı yukselterek rakibinin puanının gecmeyi başarırsa, macı kazanır.
10. Maclar tercihe gore 3, 5 ya da 7 leg uzerinden oynanabilir. (Best Of 3, Best Of 5, Best Of 7 gibi)
İpucları:
1. Bu oyunda alınan puanlar da onemli olduğu icin, sayıları mumkun olduğu kadar triplelarından vurarak rakibinizden once kapatmaya calışın. Kapattığınız sayıyı rakibiniz henuz kapatamamışsa, o sayıdan mumkun olduğunca fazla puan toplamaya calışmalısınız.
2. Buyuk rakamları once kapatmaya calışarak, daha fazla puanı rakibinizden once toplamayı denemelisiniz.
3. Rakibinizi şaşırtmak icin 20’den geriye doğru sırayla gitmek yerine, karışık sırayla sayıları kapatmayı deneyebilirsiniz.