Bayanlar, sportif aktivitelerin hepsinde yer alabilirler. Ancak erkekler ile bayanlar arasındaki ozel fiziksel farklılıklardan dolayı, bayanlar bazı spor dallarında ustun olabiliyorlarsa da bazı spor dallarında erkekleri e aynı performans duzeyine ulaşamazlar.

Duzenli ve yoğun egzersiz yapan bayanlar: adet goren kadınlarda siklusun kaybı, adet kanamasında miktar olarak azalma, ve bunların etkisi ile omurga kemik mineral yoğunluğunda azalma ve erken yaşta osteoporoz ve stres kırıkları(travma olmaksızın kas kasılmalarına bağlı kırıklar) şansının artması gibi risklerle de karşı karşıyadırlar.

Gebelik, daha ileri donemlerinde değişiklik yapılmaya ihtiyac duyulmasına rağmen, herhangi bir anormal seyir olmadığında, fiziksel aktiviteye doğrudan engel olmaz.

ANATOMİ VE FiZYOLOJİ:
Bayanlar, sporda baylarla karşılaştırıldıklarında, performanslarını etkileyebilecek temel fizyolojik ve anatomik farklılıklara sahiptirler. On yaşına kadar bayanlar ve baylar fizyolojileri yonunden cok benzerdirler. Ergenliğin başlaması ile sekonder seks karakterleri gelişir ve seksler arasındaki farklılıklar belirir.

Bayanlar genellikle baylardan daha kısa ve daha hafiftirler. Kızlar ergenliğe ortalama erkeklerden 2 yıl once girer ve 2 yıl once tamamlarlar. Kızlarda 10 yaş, erkeklerde 12 yaş civarında buyume hızı artmaya başlar ve ergenlik cağındaki kişilerde belirgin hızlanma gorulur. Bu donemde erkekler 30 cm., kızlar 10-20 cm. uzar. Ağırlık ise 7-30 kg., ortalama 20 kg. artar. Erişkin boy uzunluğunun % 20-25'i bu donemde kazanılır. Boyca artış kızlarda 8 cm/yıl, erkeklerde 10 cm./yıl olmaktadır. Boyca uzama hızı erkeklerde on iki bucuk, on beş bucuk yaşları arasında pik yaparken, kızlarda bu pik erkeklerden ,2 yıl once olmaktadır.

Ergenlik donemindeki kişilerde, kas-iskelet sistemi ve ic organlarda, ozellikle ureme organlarında belirgin buyume ve gelişme olmakta, el bilek kemiklerinde kıkırdak yapılar kalsifiye olmakta ve kemikleşmede belirgin artış olurken, lenfatik dokuda ve erkeklerde cilt altı yağ dokusunda azalma olmaktadır. Bacaklar govdeye gore daha hızlı buyur ve buyumesini daha once tamamlar. Ağırlık artışı ise, boyca uzamanın pik yapmasından yaklaşık 6 ay sonra belirginleşmektedir. Deri altı yağ dokusu kızlarda 8, erkeklerde 10 yaş civarında artmaya başlar, erkeklerde boyca uzamanın pik yapmasından sonra azalırken, kızlarda artış devam eder ve en cok kalca ve omuzda lokalize olur. Kas dokusundaki artış boyca uzamanın pik yapmasından yaklaşık 3 ay sonra maksimuma erişir.

Bayanlarda, ergenlikten sonra taşıyıcı eklemlerin acıları atmıştır. Bu bayanlara fırlatma ile ilgili olaylarda mekanik bir dezavantaj sağlar. Daha geniş pelvis, femur acısını arttırır; bu quadricepsin origo-insersiosu arasındaki cizgiyi dondurur, bu donuş dizi de etkiler (Q. insersiosu patella uzerinden tibial tuberkule uzanır) ve patellafemoral ekleme doğru kuvvet artışı yaparak, bazı aktivitelerde on dizde ağrı oluşmasına neden olur.

Bayanlarda ağırlık merkezi de daha aşağılardadır. Bu dengenin onemli olduğu aktivitelerde bayana avantaj sağlarken, atlama ile ilgili spor dallarında dezavantaj sağlar.

Bay ve bayanlar arasındaki bir fizyolojik farklılık da, O2(oksijen) uptake'nin bayanlarda daha duşuk olmasıdır. Bu farklılık, bayanın dayanıklılık sporlarındaki başarısını negatif etkiler. Daha duşuk 02 alımı, total vucut kitlesi ile ilgili olarak, daha kucuk kalp ve daha kucuk akciğerlerden dolayıdır. Daha kucuk kalp demek, daha kucuk atım hacmi demektir. Yani bir pay ile aynı miktar O2(oksijen) uptake'ini başarmak icin bir bayan, daha yoğun calışmak ve daha buyuk kalp hızına sahip olmak zorundadır. Bazı elit bayan sporcular dayanıklılık sporlarında ortalama bay değerlerine ulaşabildilerse de, tabii ki buna ulaşmada bir sınır olduğu icin, bir antremanlı bayan, bir antremanlı bay kadar aynı O2(oksijen) uptake'ini asla başaramaz.

Max. O2(oksijen) alımı, aerobik calışma kapasitesini tayin eden onemli bir şeydir.

Bayanları dayanıklılığa dayalı sporlarda rolatif olarak dezavantajlı duruma sokar. Daha duşuk O2(oksijen) alımı, ağırlığa oranla daha az miktardaki kan ile birliktedir.

Baylarda 5-6 it. kan var iken, bayanlarda 4-4.5 it. kan bulunur. Aynı zamanda bayanlarda her unite kan volumu başına daha az hemoglobin vardır. boylece de kaslara nisbeten daha az O2 (oksijen) taşınır.

Bayanların yağsız vucut kitleleri baylardan daha duşuktur. Kas uzunluğu da her ne kadar, kesitlerde benzer olmasına rağmen, bayanlarda daha az kas vardır. Bu demektir ki, ortalama bayan uzunluğu ortalama bayların yaklaşık % 60'ldır. Bu durum antrenman ile olumlu etkilenebilirse de hicbir zaman baylara eş olamaz.

Bayanların total vucut ağırlıklarının yaklaşık % 25-33'u yağdır, erkeklerde ise % 15-18 dir. Zayıf bayanların vucut yağı % 20'den azdır, zayıf bayların ise % 10'dan azdır. Yağ oranının artması bayanların performansını bircok aktivitedeki baylara gore rolatif olarak azaltır. Cunku yağ oranının fazlalığı sadece su uzerinde durabilme ve izolasyonun gerekli olduğu yani ekstra yağ kitlesine ihtiyac duyulan uzun mesafeli yuzme gibi durumlarda avantaj sağlar.

Bayanların iskelet kaslarının diğer kaslarından farklı olarak yağları enerjiye cevirmede daha buyuk kapasiteye sahip olduğu ileri suruluyor. Bu ozellik, dayanıklılığa dayalı sporlarında bayanları daha uygun duruma getirir, ultra dayanıklılık durumlarında bayana avantaj sağlar.

Bayanlar, baylar ile aynı sayı ve konsantrasyonda ter bezlerine sahiptirler ama daha az terlerler. Bayanlar terleyerek daha az ısı kaybederler, yani daha az su kaybederler. Gercekte radyasyonla daha fazla ısı kaybederler ki bu da nemli ortamlarda bayanlara avantaj sağlar.

Genel olarak bayanlar, baylardan daha elastikidirler, bu jimnastik, bale gibi sporlarda bayan icin olumludur, Ancak daha fazla elastikiyet, daha fazla tendon yaralanması demektir.
antrenmanbilimi.com