Ozellikle temas sporu yapanlarda olmakla beraber bireysel sporlarda da sıklıkla kas-iskelet sistemine ait ceşitli yaralanmalar olmaktadır.

Cilt cilt altı yaralanmaları en fazla gorduğumuz tablolardır. Spora donuşu hızlandırma anlamında onem arz etmektedir.

Adale ezilmesi, adale liflerinde yırtılmalar ve tendon kopmaları (Aşil tendon kopmaları, omuz rotator adale yırtıkları, quadriseps tendon yırtıkları, kasıkta tendon kopmaları, uyluk arkasında hamstring adale yırtıkları sıklıkla gorulmektedir. Ozellikle amator spora başlayanlarda daha sık karşılaşılır ve yanlış yapılan sporun ilk belirtileridir.

Yaptığınız sporda aktivite arttıkca bağ (ligaman) yaralanmaları on plana cıkmakta; Eklemlerde burkulma ve donmeler sonucunda bağlarda gerilme, esneme ve kopmalar (ayak bileği burkulması ile bağ yaralanmaları, diz ic yan, dış yan ve capraz bağ yaralanmaları)

Birebir temas sporlarında travmanın şiddetine, yonune ve duşme şekline gore ceşitli kemik kırık ve cıkıkları oluşabilmektedir. Burada bircok faktor goz onunde tutulmalıdır. Sporu yaptığımız mekÂn, iklim şartları, birlikte spor yaptığımız kişinin kondisyonu ve heyecanı, bireysel sporlarda kendi kondisyonumuz ve heyecanımız, daha onceden yeterli antreman yapıp yapmadığımız, vucudumuzu yetirince tanıyıp tanımadığımız, yaşımız ve buna uygun spor yapıp yapmadığımız, sporu ne amacla yaptığımız, Battal Gazi ruhu taşıyıp taşımadığımız, Dedemiz Battal Gazi gibi korkusuzca atlayışımız… Bu ve bunun gibi bircok faktor yaralanmanın şiddetini, travmadaki enerjinin ne kadar yuksek olup olmayacağını belirler. Bundan dolayı once koruyacağız sonra başımıza gelirse tedavi edeceğiz.

Spor yaralanmalarında ilk yardım olay yerinde yapılan işlemdir. İlk yardım genellikle cevredekiler tarafından yapılmaktadır. Spor alanında yaralanan herhangi bir sporcuya bilincli ve doğru yaklaşmak gerekir. Aksi takdirde istenmeyen daha kotu sonuclar oluşabilir. Yaralanan sporcu uygun bir şekilde spor alanı dışına alınmalıdır. Yaralanan bolge istirahat pozisyonuna alınır ve kanamayı azaltmak icin hemen soğuk uygulama yapılmalıdır. Buz ve benzeri malzemeler direk cilt ile temas etmemeli, 20-30 dakika sure ile uygulanmalıdır. Soğuk uygulama 2 saat ara ile gunde 5-6 kez uygulanabilir. Daha sonra yaralanan bolgeye gore doktora ulaşıncaya kadar bandaj ile kompresyon veya atel uygulanmalı ozellikle ekstremite dolaşımına dikkat etmeli, morarma durumunda hemen bandaj gevşetilmeli, ekstremite kalp seviyesinde tutulmalıdır. Yaralanan sporcu en kısa zamanda uygun bir merkeze goturulerek, Ortopedi ve Travmatoloji uzmanı tarafından değerlendirilmesi sağlanır.

Kesin tanı en kısa zamanda muayene ve doğru goruntuleme yontemleri ile yapılır. Yaralanma anından ne kadar zaman gecerse şişlik nedeniyle muayene yapılamayabilir ve tanıda hatalar oluşabilir. Bu sebeple zaman gecirmeden hekime ulaşmamız gerekir. Kırık ve cıkıklar icin direk grafi veya bilgisayarlı tomografi tetkiki, yumuşak doku yaralanmaları icin manyetik rezonans veya ultrason tetkiki yapılabilir.

Spor yaralanmasının şiddetine, hasarına ve yerine gore konservatif veya cerrahi tedavi yapılır. Konservatif tedavi ameliyat dışında ki seceneklerdir; Elastik bandaj, ozel ateller, sirkuler alcı, ortez ile ekstremite istirahate alınır.

Cerrahi tedavideki amacımız kişiyi en kısa surede normal aktivitesine ve yaşamına dondurmektir. Yaralanmanın şekline gore tedavi secenekleri değişmektedir. Tum dunyada bilinclenme ile artan spor aktivitesi beraberinde yaralanmaları da arttırmış ve bunlarla ilgilenen Spor Cerrahisi branşını geliştirmiştir. Sadece profesyonel sporculara değil tum yaralanmalara da bakışımız aktif yaşama hızla donmektir.

Ortopedi Ve Travmatoloji Uzmanı
Op.Dr. Levent Surer