Adet oncesi (Premenstruel) Sendrom Adet oncesi sendrom, kadın sağlığını yakından ilgilendiren, fiziksel ve psikolojik yakınmalarla seyreden ve kişilerarası ilişkileri etkileyen bir durumdur. Psikiyatri pratiğinde kadınların ruhsal durum muayanesi sırasında bu durum sık sık karşımıza cıkmakta zaman zaman ayırıcı tanıda ve tedavi takibinde onemli rol almaktadır. Genellikle adet kanamasından 7–14 gun once başlayan, kişisel farklılıklara gore değişik belirtiler kompleksi gosteren ve bu nedenle bir sendrom olarak isimlendirilen adet oncesi sendrom, ilk olarak ruhsal yapıda değişkenlik ve odem oluşumuna eğilim olarak tanımlanmıştır. Bu sendromun bir cok karışık ve herkeste farklı gorulen semptomları mevcuttur. En sık gorulen belirtiler; meme ağrısı, odem, karın şişkinliği ve ruhsal değişkenliklerdir. Kadınların yaklaşık olarak %30-50’sinde adet oncesi sendrom vardır. Bu olguların %5-10’unda belirtiler cok şiddetli olabilmektedir. Genellikle 25– 35 yaşlarında gorulur. Adet oncesi sendrom tanısını koyabilmek icin Dunya Sağlık Orgutu sınıflaması olan ICD-10’a gore şunlar gereklidir;
A. Belirtiler sadece adet dongusunun adet oncesi evresinde ortaya cıkar, adet doneminden kısa sure once zirveye ulaşır ve adet donemiyle birlikte veya kısa bir sure icinde kaybolur.

B. Aşağıdaki belirtilerden bir tanesi yeterlidir:
• Hafif ruhsal huzursuzluk 

• Şişkinlik hissi ve kilo alma 

• Memelerde hassasiyet 

• El ve ayaklarda şişme 

• Ceşitli ağrılar 

• Konsantrasyonda azalma 

• Uyku bozukluğu 

• İştah değişikliği Amerikan Psikiyatri Birliği nin tanı kategorisi olan DSM ye gore premenstrual disforik sendrom adı verilmektedir. Bu bozukluk Hipokrat donemine dek uzanmaktadır. 1952’ de Dalton “Adet Oncesi Sendrom” terimini ilk kullanan kişi olmuştur. 1987 yılında “Amerikan Psikiyatri Birliği” tarafından Gec Luteal Faz Disforik Bozukluk ya da Adet Oncesi Disforik Bozukluk olarak tanımlanmıştır.
Gorulme Sıklığı Kadınların %70–90’ının yaşamlarının belirli donemlerinde adet oncesi sendromu yaşadıkları, %20–40’ında bu şikÂyetlerin onemli derecede, %5–10 unda ise cok şiddetli olduğu kabul edilmektedir. 1972 yılında yapılan cok uluslu bir araştırmada Turk, Nijeryalı, Yunan, Japon, Amerikalı gibi ceşitli ulke kadınlarının arasında, adet oncesi sendrom belirtilerinin Nijeryalı ve Turk kadınlarında en sık, Japon kadınlarında ise en az bulunduğu bulunmuştur. Turk kadınlarında %88 ile en sık gorulen semptom gerginliktir. Nedenleri Adet oncesi sendromun nedenleri konusundaki bilgiler net değildir. Bircok değişik etkenler ve fizyopatolojik olaylarla adet oncesi sendromun nedenleri acıklanmaya calışılmıştır. Adet oncesi donemde kadınların bilişsel ve duyusal algılarında değişiklikler olduğu gosterilmiştir. Adet oncesi donemde gorsel ve işitsel algıların ve dikkatin değiştiği, strese yanıtın abartılabilir hale geldiği, tat ve koku duyularında dahi farklılık olduğunun gosterilmiştir. Bu donemde kadınların intihara ve suca meyillerinin arttığı da gosterilmiştir. Adet oncesi sendrom tanı olarak tekrarlayan bir bicimde ve adet oncesi bir alevlenme ile karakterize olduğundan yine sıklıkla duşunulen etken hormonlar olmuştur Adet oncesi sendromun nedenleri ile ilgisi olduğu duşunulen hormonlar; over hormonları, prolaktin, insulin, tiroksin, gonadotropin, kortizol, buyume hormonu, aldosteron, endojen opioidler, serotonin, prostaglandin ve testesterondur Adet donemi ve adet oncesi donemdeki durum ve davranışlar, kulturel inanclar, kişilik yapısı, kadınlık rolu, toplumsal tutumlar, inanclar, beklentiler, kadının kendilik algısı, hayat stresorleri gibi bircok faktor adet oncesi sendromda onemli psikodinamik faktorlerdendir. Adet oncesi sendrom belirtilerinin etnik koken, şehirleşme, evlilik durumu, ev ici eşitlik, eğitim ve iş durumu gibi sosyo- kulturel faktorlerden etkilenmektedir. Kadınlar, kadınlığın reddi, erkeğe yonelik duşmanlık ve kendini cezalandırma gibi psikolojik faktorlerden de etkilenirler. İlk adet donemi hakkındaki bilgiler ve adet oncesi donemdeki tecrubeler, adet dongusune karşı tutumda etkilidir. Adet dongusu ile ilgili tutum, duygu ve duşunceler olumsuz ve urkutucu ise, adet oncesi sendrom daha şiddetli olmaktadır. Adet oncesi donemde olduğunu bilen kadınlarda, bilmeyenlere gore belirtilerin cok daha fazla olduğu saptanmıştır Adet oncesi sendrom ilk tanımlandığı yıllarda psikosomatik bir rahatsızlık olarak değerlendirilmiştir. Tedavisi Adet oncesi sendromun nedeni tam olarak bilinmediğinden tedavi daha cok semptomlara yoneliktir.. Temel tedavide ilk aşama egzersiz, beslenme şeklinin duzenlenmesi ve stresle başa cıkma yollarının oğrenilmesidir. Egzersizin, adet oncesi yakınmalardan; ofke ve cokkun duygu durumuna iyi geldiği ayrıca goğuslerde hassasiyet ve karında şişlik gibi şikayetlerde de gerileme sağlamaktadır. Ozel bir diyet listesi bulunmamakla birlikte, kafein kısıtlanması, karbonhidrat ağırlıklı, proteini az olan bir diyet uygulanması adet oncesi sendrom belirtilerinde azalmaya yol acmaktadır. Adet oncesi sendromda vucutta fazla sıvı birikimine bağlı olarak bazı belirtilerin gelişmesi idrar sokturucu ilaclarla tedaviyi de on plana cıkarmıştır. Bu ilacların şişlik ve odem yakınmalarını azalttığı, ancak diğer yakınmalara pek etki etmediği gozlenmiştir. Adet oncesi sendrom nedeniyle ozellikle kadın hastalıkları ve doğum doktorları hastalara sıkca doğum kontrol hapları onermektedir. Doğum kontrol hapları goğuslerde şişkinlik ve hassasiyet, karında şişlik gibi somatik yakınmalar icin faydalı olmakla birlikte duygu durumuna yonelik belirtiler uzerinde etkileri sınırlıdır. Eğer belirtiler şiddetli değilse bu ilaclar fayda sağlamaktadır. Son yıllarda serotonin uzerinden etkili antidepresan cinsi ilaclar adet oncesi sendromun psikolojik belirtileri uzerinde belirgin bir etkinlik gostermiştir. Gerek uzun sureli kullanımları gerekse de kısa sureli kulalnımları ile yapılan butun araştırmalarda başarılı bulunmuştur. Bunun yanında semptomları cok şiddetli olan bazı kadınlarda başka psikotrop ilaclarda tedavide fayda gostermektedir. İlacsız tedavi yontemleri arasında psikolojik davranış tedavileri ve gevşeme egzersiz programları da bulunmaktadır. Gevşeme programlarının adet oncesi sendrom belirtilerinde azalmaya yol actığı gosterilmiştir. Bilişsel davranışcı tedavi yontemleri de faydalı bulunmuştur.

[h=2]İstanbul Psikiyatri uzmanlarına ulaşmak icin tıklayın![/h]