Carşamba'nın ne zaman kurulmuş olduğuna dair kesin bilgiler yoktur. Ancak Yeşilırmak ovası merkezinde kurulu olan ilcenin M.O. 4000'lerden bu gune bir yerleşme merkezi olduğuna dair goruşler vardır.

Carşamba M.O. 4000'lerden itibaren Hitit, Frig ve Pers egemenlikleri altında yaşamıştır. M.S. 63'de Roma İmparatorluğuna bağlanmış daha sonra da Bizans topraklarına katılmıştır. Bu durum 1200 yıllarına kadar surmuştur.

Beylikler doneminde Canik Beylerinden Tacettinoğulllarının idaresindeydi. 1428'de Osmanlı topraklarına katılan Carşamba; Yorguc Paşa, Hacı Ali Paşa ve Hazinedaroğulları tarafından idare edilmiştir.

Carşamba ilcesi Yeşilırmak'ın doğu yakasında Cay mahallesi, batı yakasında Sarıcalı mahallesi olmak uzere bu alanın cevresinde gelişmeye başlamıştır.

Carşamba'nın butun ovada merkez rolunu ustlenmesinde, ilki 1370 yılında kurulmuş olan panayırın etkisi buyuktur. Bu panayır Carşamba gunleri kurulmuş olan panayırın etkisi buyuktur. Bu panayırın Carşamba gunleri kurulduğundan ilcenin adı da buradan gelmiştir.

Osmanlı İmparatorluğu zamanında da idari teşkilatta onemli bir ilce olarak yerini almış olan Carşamba'da Cumhuriyetten sonra 1925'de Belediye teşkilatı kurulmuştur.


İlce Samsun-Ordu karayolu uzerinde ve Yeşilırmak'ın iki yakasında Carşamba ovası uzerinde kurulmuştur. Doğusunda Terme, batısında Tekkekoy, Kuzeyinde Karadeniz kıyıları, Guneyde ise Ayvacık ve Salıpazarı ilceleri ile sınırlanmıştır.

Bafra gibi Carşamba'da Yeşilırmak'ın biriktirdiği birikinti ovasıdır. Yeşilırmak ovayı ikiye bolmektedir. Canik dağlarının uzantısı olan dağlar ilcenin guneyinde kalmaktadır. Ormanlarla kaplı olan bu alanlardan denize kadar uzanan sadece caltı burnundaki ormanlık alanlarıdır. Turkiye'nin buyuk akarsularından olan 416 km. uzunluğundaki Yeşilırmak ilcenin en buyuk akarsuyudur. Sivas'taki Kose Dağlarından (2801m) doğar, Canik dağlarını aşarak Carşamba ovasına ulaşır, Civa burnundan Karadeniz'e dokulur.

Yeşilırmak'ın denize yakın kısımlarında delta golleri oluşmuştur. Sahilde yer alan bu goller; Dumanlı golu, Akarcık golu, Akmaz golu, Kocagoldur. Diğer goller ise ırmak yatağının değişmesi sonucu oluşmuş gollerdir. Bunlar; Sazlıkgolu, Cilme golu, Korırmak goludur. Gollerin cevresi sazlık ve bataklıkla cevrilidir.


Carşamba ilcesi Yeşilırmak'ın oluşturduğu verimli delta ovası uzerinde kurulmuştur. Halkının buyuk bir kesimi tarımla uğraşmaktadır.

Yeşilırmak'ın suladığı ova tarıma son derece elverişli topraklarla kaplıdır. İlcede tarım Turkiye'ye uretim yapacak kadar gelişmiştir. Yetiştirilen urunler; buğday, arpa, celtik, fasulye, soya fasulyesi, nohut, şeker pancarı, ay ciceği, şeftali, fındık ve elma başta olmak uzere cok ceşitlidir.

Samsun mısır uretiminde Turkiye'deki uretimin % 39'unu sağlarken mısırın coğunu Carşamba ilcesinden elde eder.

İlcede yılda ortalama 42.346 kg. tutun yetiştirilmektedir. Ayrıca; şeker fabrikasının uretime başlamasıyla şeker pancarı da yetiştirilmeye başlanmıştır.

Şeker fabrikasının acılması ozellikle koylerde buyuk ve kucuk baş hayvancılığın gelişmesine yol acmıştır.

Ekime ve dikime elverişli alanların geniş olması; ciftcilerin verimli alanlarda sebzecilik yapmalarına olanak sağlamıştır. İlcede ozellikle ; domates, biber, patlıcan, salatalık, taze fasulye vb. sebzeler yetiştirilerek, toptancı sebze halinde ihtiyac duyulan illere sevk edilmek uzere pazarlanmaktadır. Carşamba'da sanayi alanında da gelişmeler kaydedilmektedir. Ozellikle yorede uretilen fındığı işleyerek; Almanya, A.B.D., Suudi Arabistan, Hollanda, Belcika, İsvicre, Birleşik Arap Emirlikleri, İtalya gibi ulkelere ihrac eden ozel sektore ait uc fındık kırma fabrikası vardır. Yine deniz urunlerini işleyerek Fransa'ya ihrac eden ozel sektore ait iki kucuk fabrika mevcuttur.


İlcede ilk Tunc Cağı yerleşmeleri olan; Tepecik, Kilise Tepe, Tunbutepe Hoyukleri vardır.

Carşamba ilce merkezi doğuyaka mezarlığı icinde yeralan Goğceli Cami Anadolu ahşap mimarisinin en guzel orneklerinden birini oluşturmaktadır. 1206 yıllarında yapıldığı tahmin edilen camiye 1335 yılında revak kısmı ilave edilmiştir. Cami tamamen ahşap olup, tekkatlıdır. Dış kısmı cok kalın ve yaklaşık 25 m. uzunluğundaki kalasların birbirine gecirilmesi ile yapılmıştır. Caminin en onemli ozelliğinden biri yapımında hic metal civi kullanılmamış olmasıdır. Caminin etrafındaki mezarlık garipler mezarlığı olarak bilinmektedir. Cami tescil edilmiş tarih eserler kapsamındadır.

Carşamba'da Osmanlılar doneminden kalma camiler de vardır. Bunlar; Rıdvan Bey Camii (1781), Abdullah Paşa Camii (1847), Değirmenbaşı Camii (1916), Yeni Keten Camii (19. yy sonları), Kanarya Camii'dir. Ayrıca Yaycılar Koyunde de 1619 tarihlerinde yapıldığı tahmin edilen yine ahşaptan Şeyh Habil Camii yer alır.

1931 yılında yapılmış, Carşamba Koprusu de, Cumhuriyet doneminin ilceye en onemli armağanı olarak hala hizmet vermektedir.


Carşamba ilcesi geniş ovalık alanları, Yeşilırmak ve cevresindeki doğal guzellikleriyle gezip gormeye değer yorelerimizdendir.

İlce, Terme ilcesi sınırlarından başlayıp, Tekkekoy ilcesi sınırlarına kadar uzanan sahilinde; Civa burnu istikametinde ilce merkezine 10-12 km uzaklıktaki, ince kumlu plajları ve doğal golleriyle dikkat ceker.

Cevresi sazlık olan Carşamba golleri su urunleri acısından zenginlikleri ile meşhurdur.