suluova tarihi
İLİN ADININ KAYNAĞI :

Rize'nin tarihi oncesi hakkında bilgilerimiz sınırlıdır. Yoreye hakim olan orman dokusu nedeniyle, Rize'nin tarih cağları ile ilgili bilgilere ışık tutacak arkeolojik bulgular da bu gune kadar ortaya cıkarılamamıştır. Rize'nin tarihi ancak komşu illerin ve bolgelerin tarihleri ile bağlantılı olarak ele alınabilmiştir.
Rize ilinin adı ile ilgili olarak değişik goruşler ileri surulmuştur; Yunanca pirinc anlamına gelen Rhisos, Rumca'da "RIZA" olarak dağ eteği anlamında kullanılmıştır. Osmanlıca'da ise "RİZE" ufak kırıntı, dokuntu anlamındadır. Ayrıca Erzincan'ın Sakalar donemindeki "Eriza" olan adının başındaki "e" sesinin duşmesi ile adaş olarak Rize icin de kullanıldığı ifade edilmektedir.

Yoremizinin en onemli gecim kaynağı olan cay tarımı ilcemizdede onemli bir yer tutmaktadır.Cay tarımı 1944 yılında Ornek, Merdivenli, Kuzeyce, Sivrikale ve Subaşı koylerinde 50 dekarlık alanın cay tarımı icin ayrılmasıyla başladı. Zamanımıza kadar buyuk gelişmeler gosteren cay tarımı yorede fabrıkaların yapılmasına ve elde edilen urunlerin burada işlenmesiyle bolgenin ekonomisine buyuk katkısı olmuştur.Mayıs ayında başlayan cay tarımı sezonu boyunca bazan 3 bazen de 4 kere urun alınmaktadır. Havaların soğumaması durumunda genellikle dorduncu urun cay toplanmaktadır. Cay sezonu boyunca, bir yandan cay tarımı yapılırken bir yandanda fabikalarda sezonluk işci olarak calışılmaktadır.

Yoremizde devlete ait cay fabrikalarının yanısıra ozel cay fabrikalarıda kurulmuştur. Bu fabrikalar cay sezonu suresince işci calıştırmaktadırlar.

Yeşil RİZE


Ekonomi :


İlce ekonomisinde en buyuk payı, cay tarımı alır. Bunun yanında balıkcılık, arıcılık, hayvancılık ve puro tutunu uretimi de yapılmaktadır. Cayın, halkın geciminde bukadar onemli olması, yoredeki az kirecli toprağın bu bitki icin ideal olmasından kaynaklanmaktadır. Şimdilerde ise yoremizde kivi ureticiliği yavaş yavaş yaygınlaşmaktadır. Kivi bitkiside yoremiz toprağında yetişebildiğinden halkımız alternatif tarim olarak kivi ye yonelmektedirler.


CAYCILIK :



Cay Bahcesi ve Mustahsiller.

Yoremizinin en onemli gecim kaynağı olan cay tarımı ilcemizdede onemli bir yer tutmaktadır.Cay tarımı 1944 yılında Ornek, Merdivenli, Kuzeyce, Sivrikale ve Subaşı koylerinde 50 dekarlık alanın cay tarımı icin ayrılmasıyla başladı. Zamanımıza kadar buyuk gelişmeler gosteren cay tarımı yorede fabrıkaların yapılmasına ve elde edilen urunlerin burada işlenmesiyle bolgenin ekonomisine buyuk katkısı olmuştur.Mayıs ayında başlayan cay tarımı sezonu boyunca bazan 3 bazen de 4 kere urun alınmaktadır. Havaların soğumaması durumunda genellikle dorduncu urun cay toplanmaktadır. Cay sezonu boyunca, bir yandan cay tarımı yapılırken bir yandanda fabikalarda sezonluk işci olarak calışılmaktadır.

Yoremizde devlete ait cay fabrikalarının yanısıra ozel cay fabrikalarıda kurulmuştur. Bu fabrikalar cay sezonu suresince işci calıştırmaktadırlar.


BALIKCILIK :

Cay tarımından başka ilcenin gelir getiren kaynaklarından biride balıkcılıktır.Yoremizde olduğu gibi ilcemizdede Balıkcılık onemli bi gecim kaynağıdır. Genellikle kış boyunca balıkcılık devam etmektedir. Hamsi, palamut ve mezgit en cok rastlanan balık turleridir. Bu turlerin yanısıra başka balık turleride vardır. Son yıllarda Karedenizdeki kirlenme dolayısıyla turlerde azalma gorulmektedir.
Balıkcılık zorlu bir uğraş olmasına rağmen yorede kış boyunca başka iş olanağı olmadığı icin yapılmaktadır diyebiliriz. Gerci yore insanı icin Balık ve ozellikle hamsi onemli bir tuketim maddesidir. Yaz boyu tuketmek icin bile salamurası yapılır. Balık yoremiz insanının vazgecilmez besin kaynaklarından biridir.

Tarihce

Miladın ilk yıllarında “Arguma” (Sulakyurt) adıyla anılan bolge 1902 yılında “Suluca” ismiyle bucak olur. 1946 yılında “Suluova” ismini almıştır.

Suluova’nın tarihi M.O. 2000’li yıllara dayanmaktadır. “Doğukent” mahallesinde bulunan Kumbettepe’ de yapılan kazılarda cıkan envantere gore ilce tarihi, kalkolotik cağ ve Hititler devrine kadar uzanmaktadır.

Selcuklular doneminde Turk idaresine (egemenliğine) girmiştir.1386 yılında Osmanlı idaresine gecmiştir.

Zengin bir linyit kaynağına sahip ilce merkezi 1954 yılında Şeker Fabrikasının kurulması ile hızlı bir gelişme gostermiştir. Suluova 1957 yılında ilce olmuştur.

Coğrafi Yapı ve Ulaşım

Orta Karadeniz Bolgesinin ic kısmında yer alan Suluova, Amasya’nın 25 km batısındadır. İlcenin yuz olcumu 516 km², rakımı 510 metredir. Akdağ, ilcenin en yuksek dağı olup yuksekliği 2.064 m. dir. Suluova’nın batısı Merzifon ovası ile bağlantılıdır.

Suluova, İc Anadolu karasal iklimi ile Karadeniz iklimi arasında kaldığından geciş iklimi ozelliğine sahiptir.

Tersakan Cayı ilcenin en onemli akarsuyudur.

Cevrenin en buyuk sulama barajı olan Yedikır Goleti 60 milyon m³ hacimlidir. Golet, aynı zamanda Yedi Kuğular Kuş cenneti adıyla koruma altına alınmıştır.

Derinoz Barajı; ilcenin doğu kısmında Derinoz deresi uzerinde kurulmuş sulama amaclı suni bir golettir.

İlce Sivas-Samsun karayolu ve demiryolu uzerindedir. Kara ve demiryolları ile yurdun her tarafına bağlantılıdır. İlcemiz Amasya'ya 24 km., Merzifon'a 18 km., Samsun'a 100 km., Ankara'ya 335 km. uzaklıktadır.

İlce sınırları dahilinde 2 adet tren istasyonu vardır. Bunlardan birisi şehir merkezinde, diğeri Hacı bayram mahallesindedir.

Koy yollarının buyuk bir bolumu asfalttır. İlceye bağlı 38 koy ve 1 kasabanın tamamında yol, su, elektrik ve telefon vardır.

Nufus ve İdari Yapı

2000 yılı genel Nufus sayımına gore Suluova’nın nufusu, ilce merkezinde 42.715, kasaba ve koylerde 11.408 olmak uzere toplam 54.123’tur.

İlceye bağlı bir belde (Eraslan Beldesi) ve 38 koy bulunmaktadır. İlce merkezinde 20 mahalle vardır. Koylerin 2/3’ u ova koyu, 1/3’u ise orman ve dağ koyudur. Koylerin yerleşimi topludur.

Ekonomik ve Sosyal Durum

İlce ekonomisi, madencilik, hayvancılık, tarım, sanayi ve ticarete dayanmaktadır.

1954 yılında kurulan Şeker Fabrikası, 1957 yılında ilce olmasına ve kısa bir sure icerisinde cok yoğun goc almasına neden olmuştur.

İlce linyit komuru yatakları acısından oldukca zengin bir rezerve sahiptir. İlce sınırları icerisinde Amasya İl Ozel İdaresi tarafından işletilmekte olan Eski Celtek Komur İşletmesi ile birlikte iki tane de ozel komur işletmesi faaliyetini surdurmektedir.

İlce de 274.280 dekar tarım arazisi bulunmaktadır.

Ayrıca Harmanağılı, Yolpınar, Uzunoba, Kurnaz, Boyalı Koylerinde meyve ureticiliği (kiraz, şeftali, elma) onemli boyutlardadır.

İlcede hayvancılık oldukca gelişmiş bir sektordur.

Organize Besi Sanayi Bolgesi: Suluova 30 bin buyukbaş hayvan ile ulkemizin en onemli merkezlerindendir.

2004 yılı Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yatırım programına alınan projenin CED raporları ve jeolojik ETUD raporları tamamlanmıştır.

Organize Sanayi Bolgesi: 5084 Sayılı Teşvik Yasasından yoremizin yararlanabilmesi icin 2005 yılı yatırım programına bir an once alınması gerekmektedir.

İlce merkezindeki Şeker Fabrikasında yılda 800 bin ton Şeker pancarı işlenerek yaklaşık 100 bin ton kristal şeker uretimi yapılmaktadır.

Şeker Fabrikası icindeki Etil Alkol Fabrikası 1996 yılından beri uretime devam etmektedir. Et ve Balık A.Ş, 1995 yılında ozelleştirilerek Amasya Pancar Ekiciler Kooperatifine satılmıştır.

İlcede tarım sanayinin gelişmesine paralel olarak ticaret de hızlı bir gelişme kaydetmiştir.

Bunlar dışında ilcede Pan Tohum Islah ve Uretme A.Ş, 1 Traktor Kabin Sanayi, 4 Un ve Yem Fabrikası, 1 Mermer Fabrikası, 2 Tekstil Fabrikası ve 1 plastik fabrikası (İnşaatına devam edilen teşvik işletmeleri) ilcenin en onemli sanayi kuruluşlarındandır.

Suluova’da tarım oldukca gelişmiş olup, Turkiye olcutlerine gore makineleşmiş tarım yapılmaktadır. Tersakan Cayı ve Yedikır Barajının suladığı Suluova; her turlu tarım urununun yetiştirilmesine elverişlidir.

İlcede şeker pancarı ve soğan başta olmak uzere arpa, elit (şeker pancarı tohumu) tohumluk ve slajlık mısır, ayciceği, nohut gibi urunler ticari amaclı olarak belli oranlarda yetiştirilmektedir.

Yıllık ortalaması 95 bin ton olan soğan uretimi ilce ekonomisi icinde onemli bir yer tutmaktadır.

Tarihi Değerler

Turbe ve Yatırlar

Bu gun turbe ve yatır olarak kabirleri ziyaret edilen kişiler Suluova tarihinde onemli bir yere sahip olan ve Suluova”ya yerleşimi sağlayan kişilerdir.

Alaflı Dede

Bir Eylul Mahallesi İstasyon bahcesinin ustundeki mezarlıkta bulunmaktadır.

Gokce Baba

(Delil Baba) Bir Eylul Mahallesi cay bahcesinin guneyinde yolun altında kabri bulunmaktadır.

Erenler Turbesi

Hacı Hayta Mahallesi Erenler mevkiinde bulunmaktadır. Alevi su arkını yaptırmış, vasiyeti gereği halen bu arktan su akıtılmaktadır.

Gani Baba

Horasan”dan Anadolu”ya islamiyeti yaymak icin gelen Gazi Derviş Şeyh Abdulgani El Halveti”nin mekanıdır. Saygılı koyunun altında Tersakan cayının kenarındadır. Cevresi piknik alanı olarak duzenlenmiştir.

Avdan Dede

İlcemiz Akdağ mevkiinden Akoren koyu koruluğunda ve Eğribuk Koyu Erikli Mezrası arasında Avdan Dede mezarı bulunmaktadır.

Seyyid Yahya

Yolpınar koyunun batısında bulunmaktadır. Buyuk ulemalardan olan Seyyid Neckettin Yahya Efendi”nin turbesidir. Bu turbelerin ziyaret amacları ceşitlidir. Dilek tutma vb. nedenlerle buralara gidilmektedir.