Artvin Genel Bilgi
Doğu Karadeniz Bolgesi'nde, Rusya sınırında yer alan Artvin'in guneydoğusunda Kars, guneyinde Erzurum, batısında Rize bulunmaktadır. Kuzeydoğusu Rusya, kuzeybatısı da Karadeniz ile sınırlanmıştır. Artvin, buyuk olcude engebeli ve dağlık bir arazide olup, Coruh Irmağı vadisi gecit vermeyen bu dağları ikiye ayırır. Bu vadinin kuzey ve kuzeydoğusunda yuksekliği 3000 m.yi aşan Doğu Karadeniz sıradağları yer alıp, denize doğru dik sırtlar halinde uzanır. Bolgedeki belli başlı dağlar Yalnızcam Dağları, Karcal Dağı'dır. Kıyıdan ic bolgelere doğru gidildiğinde arazinin birden yukseldiği gorulur. Artvin 'de, ova olarak nitelendirilebilecek alanlar, Arhavi ve Hopa kıyı şeridindeki aluvyal duzlukler dışında başka bir duzluğe rastlanmaz. İl sınırları icinde 30'a yakın akarsu vardır. Oltu Cayı, Tortum Cayı, Murgul deresi, İckale Suyu, Deviskel Deresi, Berta Deresi ve Ardanuc Suyu bunların başında gelmektedir. Bu akarsulardan Karadeniz’e dokulenler dışında kalanlar Coruh Nehri’nin kollarıdır. Ayrıca İlin ceşitli yerlerinde cok sayıda doğal gol vardır. Bunlardan; Şavşat ve Borcka İlcelerinde bulunanları doğal guzellik ve turizm acısından en onemlileridir. Artvin'in bol yağış alan yuksek dağları orman ortusu ile kaplıdır. İğne yapraklı ağac turlerinin ağırlık kazandığı bu ormanların orman altı florası ile de dikkat ceker. Burada yaşayan ceşitli av hayvanları bolgeyi bir av merkezi haline getirmiştir. Ormanların zengin bir bitki ortusu arıcılık icin de elverişli bir ortamı oluşturmuştur. İlin yuzolcumu 7.436 kilometrekaredir.
İlin ekonomisi tatrım ve hayvancılığa dayalıdır. Arazinin engebeli yapısı tarım alanlarını sınırlı bir hale getirmiştir. Yorede cay, fındık, mısır, portakal, mandalina ve elma gibi urunler yetiştirilir. Hayvancılık daha cok yuksek kesimlerde ve yaylalarda yoğunlaşmıştır. En cok sığır ve koyun beslenirse de en onemli ihracat urunu baldır.
Artvin'in eski bir yerleşim yeri olduğu bilinmekle beraber, yorede yeterli araştırma yapılmadığından tarih oncesine ait bilgiler yetersizdir. Ancak, cevrede yapılan kazılar ve yol yapımı sırasında ortaya cıkan buluntulardan MO.3000'lere kadar inen Tunc Cağına ait bazı yerleşme izleri ile karşılaşılmıştır. İlk yerleşenlerin kimliği konusunda da yeterli bir bilgimiz bulunmamaktadır. Bununla birlikte, Artvin yoresine ilk yerleşenlerin MO.2000'lerde Orta Asya'dan gelen Hurriler olduğu bilinmektedir.
Prof Dr. İbrahim Kokten’in Kars civarında ve Cıldır Golunun karşısına yaptığı kazılarda dolmen ve menhir kalıntıları bulunmuştur. Prof. Kokten,1965’te Kars’ın guneyinde ve Aras nehrinin kuzey kesimindeki Ala Dağın doğu eteğinde Camışlı Koyunun sınırındaki kayalıklarda geyik avcılığı ile ilgili duvar resimleri bulunmuştur. 1933 ve 1955 yıllarında Yusufeli ve Şavşat yorelerinde halkın bulduğu bakır baltaların MO 3000-4000 yıllarına ait olduğu sanılmaktadır. Aynı yorede bulunan tunc baltaların 3000-2000 yıllarına ait oldukları bilinmektedir. Artvin ve cevresi tarih oncesi devirleri cilalı taş devrinden başlayarak bakır-tunc demir devri olarak sırası ile yaşamıştır. MO.10.000-8.000 yıllarından kalma cilalı taş cağına ait insan izleri Artvin’de de bu cağlarda insanların yaşamış olduğu izlenimini vermektedir. Bulunan madeni eşyalar ise tarih oncesi devirlerin sırası ile yaşandığını belgelemektedir.
Hitit kralı II. Murşit MO.1360 yıllarında Artvin’i ele gecirmiştir. Hurrilerin soyundan gelen Urartular, başkenti Van olan, geliri tarım-hayvancılık-ticarete dayalı Doğu Anadolu merkezli bir devlet kurmuşlardır. Kuzey sınırlarını Artvin’e kadar genişlettiler. Ancak doğudan buyuk goclerle gelen İskitlerin baskısı sonucu yıkılmıştır. Artvin bundan sonra Kafkasya'dan gelen İskitlerin egemenliği altında kalmıştır. İskitler, Artvin’i ele gecirerek, askeri us olarak kullanmaya başlamışlardır.
İskitlerden sonra, Arsaklar adı verilen bir sulale Artvin’e egemen olmuştur. Şaman dinine bağlı olan bu sulale MS. 350’li yıllarda Bizans etkisinde kalarak Hıristiyanlığı kabul etmişlerdir. Boylece Bizans yoreye dini anlamda da hakim olmuştur. MS.575 yılında Pers Kralı I. Darius Bizans’a saldırmış, bundan yararlanan Hazar Turkuleri Coruh boylarına egemen olmuşlardır. Hz.Osman doneminde İslam orduları kumandana Mesleme Oğlu Habib, Bizans’ı yenerek Şavşat-Ardanuc-Artvin’i ele gecirmiştir. Emeviler doneminde Hazarlar ile birleşen Artvin halkı Arap ordularına karşı direnmişse de 786’da Abbasi Halifesi Harun Reşit Coruh bolgesini başkent Bağdat’a bağlamıştır. 853-1023 Artvin'de Bagratlar ve Sac isimli Abbasilere bağlı iki beylik kurulmuştur. Bunlardan Sac emirliği yıkılınca Artvin yeniden Bizans’ın eline gecmiştir. 1040 Dandanakan Savaşında Gaznelileri yenen Selcuklular, 1048 Pasinler savaşı ile Artvin sınırına kadar gelmişlerdir. Alparslan 1064’te Gurcistan seferine cıkarak Coruh boylarını ele gecirmiş, .Alparslan’ın olumunden sonra Bizans’tan yardım alan Gurcu Kralı Gorgi Artvin’i tekrar ele gecirmişse de 1081’de Melikşah’a yenilince, Melikşah’ın desteği ile Coruh’uda icine alan Erzurum-Bayburt –Kars merkezli Saltukoğlu Beyliği kurulmuştur. Bundan boyle Asya'dan gelen Turkler Artvin’de yaygınlaşmıştır. Buyuk Selcuklu Devletinin yıkılışından sonra Artvin bir sure Atabeyliğine bağlanmış, 1263’te Kubilay Artvin’i ele gecirerek bu yoreyi İlhanlı topraklarına katmıştır. 1458-1463-1466 yılları arasında Akkoyunlu hukumdarı Uzun Hasan Coruh boylarına uc sefer duzenlemişse de Osmanlı hukumdarı Fatih Sultan Mehmed’e Oltukbeli Savaşında yenilince, yore 1502’de Safavilerin eline gecmiştir.
Artvin İlinin Osmanlı yonetimine gectiği evrelere ait belgeler yeterli değildir. Bununla beraber, Fatih Sultan Mehmed’in Trabzon Rum Devletini yıkarak Karadeniz bolgesinin sahil kıyısını Artvin İlinin kıyı kesiminden itibaren ele gecirdiği bilinmektedir. Bu esnada Artvin-Yusufeli-Ardanuc-Borcka Cıldır Atabeyliğinin elinde bulunuyordu. Yavuz Sultan Selim Trabzon valisiyken Gurcistan’a yaptığı seferde Batum’un guneybatısında bulunan Guney Kalesini ele gecirmiştir. 13 Haziran 1551'de Ardanuc Kalesini de fetheden Erzurum Beylerbeyi İskender Paşa bu bolgeyi de Osmanlı ulkesine katmıştır.
Artvin ve cevresi Cıldır eyaleti ile birlikte yaklaşık 250 yıl Osmanlı Devletinin egemenliğinde kalmıştır. 1828 Osmanlı Rus savaşı ve savaş sonucu imzalanan Edirne Anlaşması ile Ahıska Osmanlı elinden cıkınca, Osmanlılar Cıldır eyaletinin bir kısmını kaybetmişler, yalnızca Artvin-Borcka-Ardanuc-Şavşat-Yusufeli Osmanlıların elinde kalmıştır.
1877-78 (93 Harbi) Osmanlı-Rus savaşı'nda Ruslar Kars-Ardahan-Batum’u işgal ettikten sonra Turk topraklarına doğru ilerlemeye başlamışlardır. 3 Mart 1878’de Osmanlı ile Rusya arasında 29 maddeden oluşan Ayestefanos barışı imzalandı.Bu antlaşmanın 19. maddesinde yer alan 245.207.301 altın tazminatını odemeyen Osmanlı, Kars-Ardahan-Batum topraklarını Rusya’ya tazminat karşılığı vermek zorunda kalmıştır. Bunun ardından 23 Aralık 1978’de Berlin Barışı imzalanmış, buna gore; Kars-Ardahan-Batum Rusya'nın eline gecmiştir.
1917 Rus devriminden sonra Ruslar I.Dunya Savaşı'ndan cekilmişler, ardından da 18 Aralık 1917’de Artvin ve Şavşat'ı da terketmişlerdir. Yeni kurulan Sovyet Rusya 3 Mart 1918’de I. Dunya savaşına katılan devletlerle imzalandığı Bresk-Litovsk Anlaşması hukmunce Kars-Ardahan-Batum’u Osmanlılara bırakmışlardır. 18 Haziran 1918’de Osmanlı Hukumeti Gurcistan Milli hukumeti ile anlaşarak Kars-Ardahan-Batum illerinde onların hak iddia etmelerini engellemiştir.
Cumhuriyetin ilk Anayasası olan 20 Ocak 1921 tarihli Teşkilat-ı Esasiye’de 24 Nisan 1924’te yapılan değişikler ile Osmanlıların kurmuş olduğu Liva-Sancak teşkilatı kaldırılınca, Artvin vilayet olmuştur.
Artvin'den gunumuze gelen kaleler: Artvin (Livana) Kalesi (MO.937), Şavşat (Satlel) Kalesi (IX.yuzyıl). Artvin'de gunumuze gelen camiler: Carşı Camisi (1860-1861), Zeytinlik Camisi (1857), İskender Paşa Camisi (VII.Yuzyıl-1553), Muratlı Camisi (1846), Kemal Paşa Kilise Camisi (1900), Salih Bey Camisi (1793). Kiliseler: Bağcılar Manastırı (449-499), Pırhallı Manastırı , Hamamlı Manastırı (945-958),Kackal Manastırı (VIII.yuzyıl), Cevizli Manastırı (899-914), Dağyolu Manastırı (VII.yuzyıl- IX.yuzyıl), Altıparmak Manastırı (958-994), Tekkale Manastırı (IX.yuzyıl sonu), Tekkale Dağ Manastırı, İbrikli Kilisesi.
Ayrıca bolgede Hatila Vadisi Milli Parkı, Sahara-Karagol Milli Parkı, Gorgit-Efeler Tabiatı Koruma Alanı, Sahara Yaylası, Bilbilan Yaylası, Coruh Vadisi, Borcka Karagol, Cehennem Deresi Kanyonu, Karcal ve Arsiyan yaylaları, Kafkasor, Macahel (Camili), doğal kultur varlıkları bulunmaktadır.