karadenizin gelenek ve gorenekleri ceyiz nasıl asılır karadeniz bolgesinin gelenek ve gorenekleri ceyiz nasıl serilir damat giydirme duası
Duğunlerimiz

İlcemizde evlenecek cağa gelen erkek cocuklar anne ve babaları tarafından artık senin vaktin geldi diyerekten cevrelerinde onceden gozune kestirdikleri kızı soyleyerek oğullarının ağızlarını ararlar.Eğer erkekle kız onceden anlaşmış veya erkek kızı beğenmiş ise dunur gidilecek kız araştırılır.

Eğer musait gorulurse erkek tarafı kızın ailesine belirli bir tarih vererek hayırlı bir iş icin gelecez diye duyurur. Kızın aileside uygun gorurse ilk dunurluğe gidilir ve kıza dunur olunur. Bu dunurluğe genelde erkek tarafının buyukleri gider. Kız tarafıda bu geceden sonra erkeği araştırır. Tabi bu işlem kızda erkeği kendine uygun gorurse yapılır. Kız tarafıda erkeği uygun gorurse ve cevap olumlu olacaksa kadınlar aracılığıyla erkek tarafına dunur gelmeleri icin haber gonderilir.

Erkek tarafı ise son dunurluğe daha kalabalık bir şekilde gelerek iki aile arasında soz kesilir. Bu gecede gelin adayı tarafından hazırlanan kahve icilir ve kahve tepsisine bahşiş atılır. Kahveler icildikten sonra bilen birisi tarafından dua edilir. Dua edildiğinden dolayı bu geceye "dua gecesi" de denir.

Onceden kararlaştırılan bir gunde kıza takılar ve elbiseler almak icin her iki tarafın kadınları alışverişe cıkar ve bu gunun akşamında kız evinde toplanılarak yuzuk takma işlemi yapılır. Genellikle bu gece dini nikahta kıyılır. Nişan yapılacaksa tarihi yapılmayacaksa duğun tarihi belirlenir.

Nişan yapılacağına karar verilirse nişana geniş akraba ve tanıdıklar cağrılır. Nişana gelenler kıza hediyeler, takılar ve eşyalı getirir veya para takarlar. Bu hediyeye sacu ismi verilir Nişandan sonra duğun gunu tespit edilir.

Duğune kadar her iki tarafta hazırlığını yapmış olur. Eğer nişanla duğun arasına dini bayramlar, hıdırellez gibi onemli gunler girerse bu gunlerde erkek tarafı yakın akrabaları ile hediye alarak kız evini ziyarete gider. Duğun gunu iyice yaklaştığında her iki taraf yan yana gelerek, duğun eşyalarını kararlaştırır ve daha sonra bu eşyaları alırlar. Buna pırtı "gorme" denir.

Butun hazırlıklar yapıldıktan sonra eş, dost ve akrabalar duğune cağırılır. Duğune cağırma işlemi okuyucu denilen ve cevreyi iyi tanıyan biri tarafından tum akraba ve tanıdıklar cağırılır.. Şehirde genelde davetiye verilir. Koylerde duğune cağrılırken şeker dağıtılır. Yine kız tarafı tekellif denilen yakın akrabalara terlik, kundura dağıtarak duğune davet eder. Duğunun ilan edilişinden sonra kızın ceğizi duğunden birkac gun once kendi evine asılır. Ceyiz asmak icin gelinin en yakın arkadaşları gelir ve gelinin sandığındaki eşyalar bir odaya serilir, bunların arasında gelinin kendi eliyle işlediği danteller, oyalar, yemeniler ve ozel eşyaları, erkek evinin aldığı eşyalar serilir. Ceyiz asılınca yakın tanıdıklar ve komşular ceyiz gormeye gelir. Sonra bu ceyiz toplanılarak erkek evine goturulur ve buraya asılır. Bu defada erkek tarafının yakınları gelinin ceyizine bakmaya gelir.

Duğune erkek tarafı calgı, hamam ve aşcı tutar. Cuma ikindi vakti erkek evinin onunde davul zurna calınarak duğun başlar. Duğun evine herkesin gorebileceği bir bayrak asılır. Cumartesi sabahı erken saatlerde Guvey Hamamı olur. Hamama damatın en samimi gorduğu arkadaşları katılır. Damada ceşitli şakalar yapılır, uzerine soğuk su dokme gibi. Damat ve arkadaşları hamamdan cıktıktan sonra kuafore giderler. Kuaforden geldikten sonra damat evinde hazırlanan keşkek yenir.

Oğle vakti damada kız evi tarafının gencleri elbise, ayakkabı gibi eşyaları getirir. Getiren kişi bahşişini alır. Buna yanut goturme denir. Yanut getirenlere yemek yedirilir ve her isterikleri ikram edilir. Birlikte oyunlar oynanır. Sonra damada elbise giydirme toreni yapılır. Buna guveyi donatma denir. Guveyi donatmaya duğune cağrılan erkekler gelerek sacu dediğimiz hediyelerini verirler. Gelen misafirlere yemek verilir. Damat, merasim anında sadece ceket giyer . Merasimi yoneten hoca, damadın ceketini sağ omzundan, sol omzuna doğru uc defa donderek dualar edip dolandırır ve şu sozleri soyler:

Maşallah, subhanallah
Gozden, nazardan saklasın Allah

Bu gencin merasimine, teşrif ettiniz
Hepinizden razı olsun Allah.

Bu yolu, bu erkanı kuran pirlere
Peygamber ruhuna, selavat verelim peygambere.

Din icin, vatan icin şehit olan erlere
Selavat verelim Muhammed'e

Nerede dedem, nerede ecdadım
Peygamberlerin evveli Hz Adem
Ahir zaman peygamberine ummetiz madem
Selavat verelim Muhammed'e

Yıl beşyuzyetmişbir doğdu İslam guneşi
Dunyaya gemleri, bir benzeri, bir eşi

Altmışuc yıl deyince sona erdi yaşı
Peygamber ruhuna selavat verelim Muhammed'e

Durmadan mevlayı ederdi zikir
Allah'ın verdigine ederdi şukur

Habibullah'ın yareni Hz. Ebu Bekir
Selavat verelim Muhammed'e

İslamın peşinde durmadan doner
Kufrun delaleti, ışığı soner

Adaletin orneği Hz. Omer
Selavat verelim Muhammed'e

Dillerde soylenir daimi destan
Cenneti mujdelemişti Habib Rahman
Hafızların ustadı Hz. Osman
Selavat verelim Muhammed'e

Bunların hepside ululardan ulu
Takip edelim erkanı yolu
Tanrının aslanı Hz. Ali
Selavat verelim Muhammed'e


Allah kazalardan korusun gincliğini, yaşını
Dua edelim hayreylesin işini
Şit Peygamber dokudu bu elbisenin kumaşını
Selavat verelim Muhammed'e


Hz. Muhammed cetin engelleri aştı
Mirac'ta Ref Def ile semaya uctu
Bu elbisenin ilk kumaşını İdris Peygamber bicti
Selavat verelim Muhammed'e


Allah'ın rızası yerini bulsun
Gonlumuz neşe ve sevincle dolsun
Bu merasim hepimize hayırlı olsun
Selavat verelim Muhammed'e


Tabipler merhem koyar yaraya
İhtilaflı işlerde başvururuz kur'aya
Damat Bey'in velisi kimse
Acele teşrif etsin buraya

Daha sonra damadın babası veya bir buyuğu hocanın yanına gelir. Hoca damada ceket dar geliyor der ve damadın babasıda burada ev, arsa, tarla, hayvan gibi bağışlarda bulunur. Boylece damadın cekedi giydirilir. Hoca;

Maşallah, barekallah,
Hatalardan, belalardan saklasın yuce Allah
Yalanı soyleyen diller curusun
Kast ile bakan gozler kurusun
Saklasın, beklesin ilahi
İşte geldi, kondu başına devlet kulahı

Diyip damadın başına şapka takar. Yine

Damada sağlık gerek
Bunu okuyana da yağlık gerek diyerek dua okur ve ceket giydirme merasimi bitmiş olur.

Cumartesi gunu akşamı, bayanlar eve veya duğun salonda yapılacaksa salona gelirler. Burada duğun kutlanır oyunlar oynanır, halaylar cekilir. Kız evi bir kına tepsisi hazırlar. Erkek tarafı gelerek bu kına tepsisini bahşiş karşılığında alır. Kına tepsisinin; kına tası, cerez, kuru uzum , kırmızı ve beyaz mendiller ve etrafı mumlarla yakılır. Kınayı getiren kişi damat evinde oyunlar eşliğinde meydana gelir ve damata hoca da cağırılarak dualarla damadın eline yakar. Artan kına gelenler tarafından paylaşılır.

Damat evi tarafından daha once kız evine gonderilmiş olan kına, gelinin kız arkadaşları tarafından hazırlanarak oyunlar ve ilahiler eşliğinde yakılır. Gelinin başı oyalı al yemeni ile ortulur, ve bindal giydirilir.

Kına yakılırken ortamın huzunlenmesi ve gelinlik kızın ve annesinin ağlaması icin cevresinden birisi maniler veya turkuler soyler.

Kınayı getir aney
Parmağın batır aney
Bu gece misafirim
Koynunda yatır aney

Babam carşıya vardı mı
Bursa kınası aldı mı
Eksiğim tamam oldu mu
Beni gelin mi ediyonuz anam

Buyuk evin, buyuk kızı
Evimizin tadı tuzu
Anasının hatun kızı
Şimdi gelin mi oluyon.

Şu tepenin ote yuzu
Buğday değil, burcak imiş
Ananın kızdan ayrılması
Yalan değil gercek imiş

Duğunun son gunu olan Pazar gunu, erkek tarafı damatın evinin onunde toplanır ve gelin alma saati belirlenir. Gelin almaya genelde kalabalık gidilir. Kız evine once varanlardan birisi gelin alma alayının yolda gelmekte olduğunu haber verir ve yine bahşiş karşılığında gelin yastığı alınır. Bu esnada gelin alma alayı gelmiş olur ve kız evinin karşısında oynarlar. Yastığı alan kişi yastık elinde oynar ve yastığı asla kaptırmamaya calışır. Daha sonra kız evinin yakınları gelini uğurlamak icin toplanır. Gelin kız annesinin, babasının ve yakınlarının ellerini operek helalaşır. Evden cıkmadan once kızın erkek kardeşi sağdan sola doğru uc defa dualarla dolaştırılan kırmızı renkli kuşağı kızın beline bağlar. Bunun anlamı kız kardeşini herkesin huzurunda namusuyla teslim etmesidir. Kuşağı bağlayana bahşiş verilir. Kızın duvağı ortulerek uğurlanır. Gelin alayı giderken onunu kesenler olursa bahşiş verilir yine yol kenarındaki cocuklara icinde para bulunan zarf atılır.Gelin alayı geldikten sonra damat evine girerken damat ici leblebi ve para dolu bir tabağı yere sacar ve bu madeni paralar cocuklar tarafından toplanır.

Damat, sağdıcla beraber evden ayrılır ve akşama kadarda eve gelmez. Sağdıc, damada hocalık yapar genelde damadın arkadaşlarından en yeni evlenmiş olan kimsedir. Akşam damat arkadaşları ile birlikte yatsı namazını kılmak uzere camiye gider. Eve gelindiğinde ise damat yumruklanarak iceriye gonderilir.

Gelinin yanında ise yenge denilen yine genc ve gelinin arkadaşlarından en yeni evlenmiş olan bayan vardır. Geline gerekli bilgileri verir, ve damat odaya alınır. Allah rızası icin iki rekat namaz kılınır ve damat gelinin duvağını acar. Gelin kız yuz gorumluğu denen hediyeyi almayınca duvağını actırmaz. Duvak acıldıktan sonra kız tarafından gonderilen guveyi yemeği yenir. Bu ilk yemekte hem karşılıklı konuşulur hemde boylece heyecanda dindirilmiş olur.

Sabah aile fertleri toplanarak yemek yenir. Gelinin yanında gelen yengeler hediyelerle kız evine yollanır. Birkac gun gectikten sonra gelin ve damat kız evine el opmeye gelir.

Sunnet

On-on iki yaşlarına giren cocuklar icin yapılan sunnet gunu ve sunnet duğunudur. Sunnet duğunleri ekseriye Pazar gunleri yapılır. Cocuk genellikle yalnız sunnet edilmez. Kardeşi yoksa yakınlarından bir cocuk bunların yanına fakir ve oksuz cocuklarda alınır. Sunnet olacak cocuklar banyoya goturulup, guzel elbiseler giydirilip gezdirilir. Gelen davetlilere yemekler ikram edilir. Yenilir, icilir, eğlenceler yapılır. Ayrıca mevlut okutularak sunnet yapanlar da vardır. Yemekler yenildikten sonra, cocuklar sunnet ettirilir. Davetliler getirdikleri hediyeleri sunnet olan cocuklara vererek dağıtırlar. Erkekler dağıldıktan sonra sunnet evini kadınlar doldurur ve eğlence yaparlar.