Yapılan arkeolojik kazılar sonunda elde edilen bulgulardan Antalya ve bolgesinde, gunumuzden 50 bin yıl once insanların yaşadığı kanıtlanmıştır. Bu kanıtlar Antalya’nın 27 km. kuzeybatısında, Yağcıkoy sınırları icindeki Karain Mağarasında bulunmuştur. Karain Mağrasında Paleolitik, Mezolitik, Neolitik, Kalkolitik ve Bronz Cağlarına ait kalıntılar elde edilmiştir.



Anadolu’ya Kafkasya’dan İran ve Mezopotamya yolu ile geldiği sanılan Hitit’ler İ.O. 2500-1200 yılları arasında Anadolu’da egemenliklerini surdurmuşlerdir. İ.O. 2000-1400 yıllarındaki durumu gosteren tarih haritalarında Antalya Bolgesi buyuk Hitit krallığı icinde kalmaktadır. İ.O. XIII. ve XII. yuzyıllarda Trakya’dan gelen kabileler Hitit uygarlığına son vermişlerdir. Antalya Bolgesinde Pamfilya, Likya ve Kilikya gibi kent devletleri ortaya cıkmıştır.

Bugunku Antalya ili, Pamfilya’nın tamamını, Pisidya’nın guneyini, İsaurya ve Kilikya’nın batısını ve Likya’nın doğusunu icine almaktadır.

O devirde bolge halkı, kokenleri tam olarak bilinmeyen ceşitli Anadolu kavimleri ve Frig’ler denen Trakya kavimleri gibi farklı kavimlerden oluşmaktaydı. Yunanca kokenli olan Pamphylia sozcuğu, "cok" anlamı taşıyan "pan" ve "soy" anlamına gelen "phyle" sozcuklerinin birleşmesinden oluşmaktadır. İ.O. XII. ve VIII. yuzyıllarda Yunanistan’dan Anadolu’ya 2 dalga goc olmuş ve bu gocler sonucu cok sayıda kent ve uygarlık merkezi oluşmuştur. Gunumuzde bunlardan 100’e yakını Antalya sınırları icerisinde bulunmaktadır.

İ.O. VII. yuzyıldan 546 yılına kadar bolgede suren Lidya egemenliği yerini İ.O. 546 yılında Pers egemenliğine bırakmıştır. Makedonya Komutanı Buyuk İskender, bolgedeki Pers egemenliğine İ.O. 336 yılında son verir. Bolgedeki butun kentleri (Termessos gibi bazı istisnalar dışında) alır. İskender İ.O. 323 yılında olunce, generalleri arasında uzun yıllar suren savaşlar başlar. Bu savaşlar İ.O. 188 yılına kadar surer. Bu tarihte Selokid Kralı III.Antiokhos, Bergama Kralına yenilmiş ve Apamea barışı yapılmıştır. Bergama kralı II.Attalos (İ.O.159-138) mevcut kenti onartmış ve Antalya kentinin bilinen tarihi başlamıştır. O tarihten itibaren kent Attalaia adıyla bilinmekte, daha sonra Adalia ve Adalya gibi isimler alarak gunumuze Antalya olarak ulaşmaktadır.

İ.O. 133 yılında Bergama Krallığı, Roma İmparatorluğu’na katılır. Bundan sonra bolgede korsanların ve korsanlara ait kucuk kentlerin onemli rol oynadığı bir devir başlar. Bu kucuk gucler, Pontus Kralı Midridat’ın komutasında İ.O. 88 yılında birleşerek Romalı’ ları Anadolu’dan cıkarırlar. Fakat bu durum uzun surmemiş, İ.O. 65 yılında Pompeus Anadolu’ya saldırarak korsan şehirleri egemenliği altına almıştır. Roma Kralı Antonius, Coracesium (Alanya) ve cevresini Kleopatra’ya, Suriye, Kilikya ve Fenike’yi ise Kleopatra’nın oğluna vermiştir. İ.O. 32 yılında bolge tekrar Roma’ya bağlanmıştır.

Cladius İ.S. 43 yılında Pamfilya ve Likya’yı birleştirerek bir krallık haline getirmiştir. İ.S. II. ve III. yuzyıllarda Antalya, tarihinin en gorkemli gelişmesini yaşar. İ.S. II. yuzyıldan itibaren bolgede hıristiyanlığın yayılmaya başladığı gorulur. Bizans egemenliği sırasında, İ.S. V. ve VI. yuzyıllara kadar Antalya’nın yeni bir gelişme devri gecirdiği bilinmektedir. Bu yuzyıllarda kent, surların dışına kadar taşmıştır.

İ.S. VII. yuzyıldan itibaren bolgede musluman arapların etkili olmaya başladığı gorulur. Bolge, İslam egemenliğine 1085 yılında ve Anadolu Selcukluları’ndan Suleyman Şah zamanında gecmiştir. Ondan once İ.S. 860 yılında Amiral Karinoğlu Fazl Antalya’yı almışsa da kısa bir sure sonra kent tekrar Bizans’a gecmiştir.

1103 yılında Bizans İmparatoru Alexius Komnenos Antalya’yı ele gecirmişse de kent kısa sure sonra tekrar Turk’lere gecmiştir. Bu tur el değiştirmeler 6 kez tekrarlanmıştır. 1120-1206 yılları arasında Antalya Bizans’da kalmıştır.

1206 yılında Sultan I.Gıyaseddin Keyhusrev Antalya’yı alır. Olumu uzerine kent tekrar hıristiyanların eline gecmiş, fakat oğlu Keykuvas kısa bir sure sonra geri almayı başarmıştır. Selcuklu’lar İlhanlı baskısına daha fazla dayanamayıp zayıflayınca Anadolu’da bağımsız beylikler devri başlamıştır. Bu devrede Antalya 95 yıl sure ile bağımsız bir beylik olarak kalmıştır. Hamidoğulları soyundan gelen Teke Beyleri 1308-1426 yılları arasında, bolgede Teke Beyliği egemenliğini surdurmuşlerdir.

Antalya’nın Osmanlı denetimine girişi ile ilgili kaynaklarda farklı goruşler ileri surulmektedir. Bazı kaynaklarda, Antalya’nın I.Murat zamanında ve 1391 yılında Osmanlı topraklarına katıldığı belirtilmektedir. Diğer bazı kaynaklar ise bolgeyi Yıldırım Beyazid’in aldığını ve Antalya’yı oğlu Sultan Murad’a hediye ettiğini ileri surmektedir.


İtalyan’lar tarafından işgal edildi. İşgal sırasında İtalyanlar’ la yerli halk arasında catışma olmaması icin buyuk gayret harcandı. Kurtuluş Savaşı sırasında Antalya ve bolgesi gonullu asker ve maddi yardımla batı cephesindeki savaşlarda ulusal guclere destek olmuştur. İtalyan’ ların ozellikle istihbarat konusunda Turk’ lere yardımcı oldukları bilinmektedir. İtalyan işgali 1921 yılının ortalarında kalkmaya başlar. 5 Temmuz 1921 de ise Antalya İtalyan işgalinden tamamen kurtulur.