Her şey Katolikliklik dışındaki her mezhebi yasaklayan bir kral ile başladı. Ardından yaşanan isyanlar zaten bugun bile aralarındaki barış pamuk ipliğine bağlı olan Avrupa devletlerini bir anda alevlendirdi ve herkes birbirine girdi. En sonunda barış sağlanmış olsa da yaşanan olaylar nedeniyle kıtadaki duzen bir daha eskisi gibi olmadı. Gelin 30 Yıl Savaşları nedir, nasıl sona erdi yakından bakalım ve bugunu bile etkileyen sonuclarını gorelim.
30 Yıl Savaşları nedir? Her şeyi tek bir yasak başlattı:
1618 - 1648 yılları arasında neredeyse 17. yuzyılın ilk yarısı boyunca suren 30 Yıl Savaşları, Avusturya Arşiduku II. Ferdinand ’ın Kutsal Roma İmparatorluğu ’nun başına gecmesiyle başladı. II. Ferdinand ’ın imza attığı ilk karar, imparatorluk sınırların icerisinde bulunan herkesin Katolik olmak zorunda olduğunu duyurmak oldu.
Bu karar, 1555 yılında imzalanan Augsburg Barışı'na aykırıydı. Cunku bu anlaşmaya gore genel bir dini yapı olsa bile herkes bulunduğu devlete gore dilediği dini secebilirdi. Bu barış antlaşması sonrası Avrupa kıtasında Katolikliğin yanı sıra Protestanlık, Lutheranizm ve Kalvinizm gibi mezhepler ortaya cıkmış ve kendine takipciler bulmuştu.
1583 - 1588 yılları arasında yaşanan Koln Savaşı ve 1609 yılındaki Julich Veraset Savaşı yuzunden zaten Kutsal Roma İmparatorluğu patlamaya hazır bir bomba gibiydi. Cunku bu imparatorluk ozerk devletlerden oluşuyordu ve II. Ferdinand ’ın aldığı bu karar, imparatorluğun temel taşlarını yerinden oynatacak gibiydi.
30 Yıl Savaşları ’nın nedeni nedir? İlk isyan Bohemya Krallığı ’nda başladı:
II. Ferdinand ’ın aldığı bu kararı iletmek icin Bohemya Krallığı ’na gelen bir elci Prag Kalesi ’nin camından dışarı atılmıştı. Cunku Avusturya ve Cek soyluların yonettiği Bohemya Krallığı Protestandı. İsvec ve Danimarka - Norvec Krallıklarının da desteğini alan Bohemyalı soylular isyan ederek 30 Yıl Savaşları ’nı resmen başlatmış oldular.
1618 yılındaki isyanla başlayan 30 Yıl Savaşları ’nın ilk on yılında Almanya da Protestan Birliğine katıldı. II. Ferdinand ise kendi gibi Katolik olan yeğeni İspanya Kralı IV. Phillip ile anlaşmıştı. En kanlı catışma ise Transilvanya'da yaşandı ve bu savaşa Polonyalılar da katıldı. Daha da ilginci, bu savaşa Osmanlı askerleri de katılmıştı. Kont Dracula efsanesini başlatan olaylar burada yaşanmıştır.
Savaşın ilk yıllarında II. Ferdinand ile birlikte savaşan Katolik Birliği buyuk zaferler elde etti. Doğu ve Kuzey Avusturya ’daki isyanlar bastırıldı. Danimarka - Norvec Kralı IV. Christian'ın desteği Protestanların elini guclendirdi. İskocya ’dan gelen askerler ise başarılı bir sonuc alamadılar.
Adolf sahneye cıkıyor:
Yok bu bildiğimiz kucuk bıyıklı Adolf değil. İsvec kralı olan II. Gustav Adolf, 1630 yılında buyuk bir gucle Protestan Birliğine katıldı ve Katolik Birliğini geri puskurterek kaybedilen toprakları geri kazandı. İsvec Kralının 1632 yılındaki Lutzen Savaşı ’nda oldurulmesi ise dengeleri yine değiştirdi.
Bohemyalı bir soylu olan Albrecht von Wallenstein, alınan bolgeleri yağmalama sozu karşılığında II. Ferdinand'ın yanında yer almıştı. 50 bin kişilik bir ordu ile İsveclilerin uzerine saldırdı. Zaten guclu krallarını kaybeden İsvecliler, 1635 yılında yapılan bu saldırı sonucunda mağlup oldular.
30 Yıl Savaşları sırasında neler oldu? Fransızlar cok bile beklemişti:
Fransa Krallığı Katolikti ve Bohemya Krallığı etrafında toplanan birlikten memnun değillerdi. Yine de Habsburgların rakibi oldukları icin 1635 yılında II. Ferdinand ’a karşı savaş katıldılar. Tam iki yıl boyunca uğraşsalar da tek bir galibiyet bile alamadılar. Bu sırada II. Ferdinand olmuş, yerine oğlu III. Ferdinand gelmişti.
III. Ferdinand, İspanya ile birlikte hareket ediyordu. 1640 yılında Portekizlilerin İspanya ’ya isyan etmesi işleri iyice karıştırdı. İspanya guc kaybetmişti. 1642 yılında İsvecliler tekrar sahneye cıktı ve Katolik Birliği ’ne bir darbe daha indirdiler. Gariptir, 1643 yılında Danimarka - Norvec Krallığı sefer Katoliklerin tarafında savaşmaya başladı.
1643 yılında Fransız kralı XIII. Louis oldu ve yerine oğlu XIV. Louis gecti. XIV. Louis henuz bir cocuk olduğu icin ulkede buyuk bir otorite boşluğu vardı. Tum bunlara rağmen Fransa guclendi ve 1645 yılında yapılan Herbsthausen Savaşı'nda buyuk bir galibiyet aldı. Aynı yıl İsvec, Viyana ’ya saldırdı ama alamadı.
30 Yıl Savaşları nasıl sona erdi? Prag Kalesi ’nin ele gecirilmesi sonrası en sonunda barış sağlandı:
1647 yılında Octavio Piccolomini komutasındaki Katolik askerleri İsvec ve Fransa ordusunu geri puskurttu. 1648 yılında İsvecliler, Kutsal Roma İmparatorluğu ’nun elinde bulunan Prag Kalesi ’ni ele gecirdiler ve yağmaladılar. Bir sure Avusturya toprakları Katoliklerin elinde kaldı.
1648 yılı boyunca buyuk savaşlar olmasa da irili ufaklı pek catışma oldu. İspanya, Portekiz ve Hollanda uzerindeki kontrolunu kaybetti. Almanca konuşan Orta Avrupa ulkeleri buyuk haklar kazandı ve en sonunda Westphalia Barışı adı verilen bir antlaşma imzalanarak 30 Yıl Savaşları sona erdirildi.
30 Yıl Savaşları ’nın sonucları:
1618 yılındaki Bohemya isyanıyla başlayan ve 1648 yılındaki Westphalia Barışı ile sonlanan 30 Yıl Savaşları boyunca Avrupa ’daki catışmalar, yaşanan kıtlık ve tifus salgını nedeniyle 8 milyondan fazla insan hayatını kaybetti. O donemin nufusunu duşunduğumuzde bu sayı akıl alır gibi değil.
30 Yıl Savaşları sonucunda kıtadaki tum guc dengeleri değişti. Katolik Kilisesi ’nin siyasi otoritesi azaldı. Tarihcilere gore ulus devletlerin temeli bu donemde atıldı, Avrupa ulkelerinin sabit sınırları cizildi, laiklik ya da genel dini kurallar yerine her devletin kendi kararlarını almasının onu acıldı.
17. yuzyılda tum Avrupa devletlerinin birbirine girdiği milyonlarca kişinin olumune neden olan 30 Yıl Savaşları nedir, nasıl sona erdi gibi merak edilen soruları yanıtlayarak savaşın sonuclarından bahsettik. Konu hakkındaki duşuncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.