Cocuğa olumu nasıl anlatmalı?


Evcil bir hayvanın olumunun olum kavramını cocuğa acıklamak icin en iyi fırsat olduğunu belirten Doc. Dr. Rasim Somer Diler, “cocuğun yaşadığı duygular saygıyla karşılanmalı, tum aile uzuntusunu dile getirmeli” dedi. Beklenmedik olumlerde cocuğa alıştırarak haber verilmesi gerektiğini vurgulayan Diler, olumu uykuya benzetmemek geretiğine değinerek, bedensel aktivitelerin son bulması şeklinde anlatmayı onerdi ve olumu normal yaşamın bir parcası gibi gostermek gerektiğini soyledi.

Cukurova Universitesi (CU) Tıp Fakultesi Cocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Oğretim Uyesi Doc. Dr. Rasim Somer Diler, olumun kacınılmaz bir gercek olduğunu anlayan tek canlının insan olduğunu ifade ederek, olumle ilgili konuşmanın bile insanı rahatsız ettiğini, olumle karşılaşan bir cocuksa, bu deneyimin daha guc bir hal aldığını soyledi.

Hayatın bir gerceği olarak, cocukların mutlaka olumle karşılaşacaklarını kaydeden Diler, “Cocuğun olum olayıyla karşılaşmadan, gelişim duzeyine uygun olarak olumle ilgili kavramların gelişmesi ve normal yaşam dongusunun bir parcası olarak algılaması sağlanmaya calışılmalıdır” dedi.

Televizyonun etkisi

Gunumuzde televizyonda aile ve cocukların olum sonrası elem ve isyan dolu yaslarının ve ayrıntılı gomulme torenlerinin gosterilmesinin, cocukların zihinlerini karıştırdığını ve olumle ilgili endişelerini artırdığını kaydeden Diler, şunları soyledi:

“Yayınlanan aşırı duygusal goruntuler, cocuğun psikolojisini olumsuz etkilemektedir. Televizyon dizilerinde ve cizgi filmlerde gordukleriyle, cocuklar olumu gecici bir durum olarak algılamakta, olumlerin daha cok hastanelerde olmaya başlamasıyla da olumu normal yaşamın bir parcası olarak algılamakta gucluk cekmektedirler. Radyo Televizyon Ust Kurulu ve Basın yayın kuruluşları, bu tur programların yayın saatleri ve icerikleriyle ilgili duzenleme yapmalıdır.”

Sevdiği bir hayvan olumu

Batıda 3 yaşından kucuk cocuklar icin bile yazılmış, olumle ilgili kavramların yer aldığı ve bu konuda sağlıklı gelişimi amaclayan kitaplar bulunduğuna dikkati ceken Diler, şoyle devam etti:

“Evcil bir hayvanın olumu, olum kavramını cocuğa acıklamak icin en iyi fırsattır. Cocuğun yaşadığı duygular saygıyla karşılanmalı, tum aile uzuntusunu dile getirerek, bir toren icerisinde hayvan evden uzaklaştırılmalıdır. Hemen yeni bir hayvan alınmayarak, cocuğun olumle ilgili kavramlarını geliştirmesine olanak sağlanmalı ve anı anlamına gelecek torensel bir davranışa izin verilmeli, hatta teşvik edilmelidir.”

Beklenmedik olumlerde cocuğa alıştırarak haber verilmesinin en uygun davranış olacağını da kaydeden Diler, şunları soyledi:

“Cocuğa soru sorabileceği, duygularını ve duşuncelerini paylaşabileceği sıcak bir konuşma ortamının yaratılması cok onemlidir ve acıklamayı yapan erişkinin de kendi uzuntusunden soz etmesi uygun olur. İlk zamanlarda inkarı cok sık kullanan cocuk uzgun gorunmediği icin suclanmamalı ya da eğlendirilmeye calışılmamalıdır. Okul icinde bir olum olduğunda ise anons yerine sınıf ortamında bir oğretmen tarafından yapılan acıklamalar daha az zedeleyici olur.”

Olum uykuya benzetilmemeli

Ozellikle kucuk cocuklarla konuşurken olumu uykuya benzetmemenin onemli olduğuna da değinen Diler, şunları kaydetti:

“Cunku cocuk uyku oncesi oleceği endişesini taşımaya başlar. Olumu uzun bir yolculuğa benzetmek, ya da hastaydı, yaşlıydı gibi acıklamalarda bulunmak da cocuğun yolculuklardan, hastalıktan ve doktor randevularından korkmasına yol acabilir. ‘Cok iyi olduğu icin Tanrı yanına aldı’ gibi bir acıklama karşısında ise cocuk olmemek icin kotu olmayı isteyebilir. Olumu, bedensel aktivitelerin son bulması şeklinde anlatmak iyi bir acıklamadır. Olumu normal yaşamın bir parcası gibi gostermek onemlidir ve eğer cocuk yaşayan ebeveyninin de olup olmeyeceğini sorarsa, bunun cok uzun zaman sonra olacağı, uzun yıllar cocuğun yanında olunacağı soylenebilir.”

Diler, ebeveynini kaybeden her cocuğun psikolojik sorunlar gostermeyeceğine de işaret ederek, “Bazıları sevilen birinin kaybına olgunlaşma ve sorumluluk duyguları ile yanıt verir. Sorun geliştiren cocukların onemli bolumu ise genelde onceden psikiyatrik bozukluğu olan ya da yaşayan ebeveynde depresyon bulunan cocuklardır” dedi.