Ceza terimi, olumsuz bir itici uyarıcının, bir davranımın yapılmasından sonra ona bağlı olarak uygulanması olayına verilen teknik bir isimdir.
Ceza, istenmedik davranımları bastırma tekniklerinden biridir. Davranış dağarcığına bir şey katmaz, fakat davranış dağarcığındaki bir davranışın bastırılmasını sağlayabilir.

Bu anlamıyla ceza, yeni bir davranış oğrenmeyi değil, ,istenmedik bir davranışı yapmamayı oğretir.

Ceza iki şekilde uygulanır..
• Davranış itici bir uyarıcı ile sonuclandırılır..(.mesela bir tokat gibi)

•Davranış odulun ortamdan kaldırılması ile sonuclanır..(..sokağa cıkma yasağı gibi..)

Ancak ceza ile davranışları kontrol etmenin onemli sakıncaları vardır..Soyle ki;

Ceza coğu kez itici uyarıcının (dayak, hakaret, yasaklama gibi) kullanılmasını gerekli kılabilir. İtici uyarıcıların kullanılması da birey de saldırganlık, korku, kin, nefret gibi duyguların oluşumuna zemin hazırlar.Ayrıca cezanın etkili olabilmesi icin itici uyarıcının şiddeti gun gectikce artırılır.

Orneğin; sıkca yapılan hatalardan biri sudur: cocuğun belirli bir davranışını kontrol etmek isteyen anne veya baba, dovme , bağırma gibi şiddet dolu itici uyarıcılar kullanırsa,bunlar başlangıcta etkili olmuş olsa bile zamanla cocuğun bu uyarıcılara alıştığı gorulur..Ve ebeveynler dozu artırmak gibi kısır bir dongu icine girer.

Oğrenilmiş davranışlar
Cezalandırılan davranışlar, bireye belirli sonuclar sağlayan oğrenilmiş davranışlardır.
Ceza ile bir davranış bastırılmaya calışılırken, bir başka istenmedik davranış ortaya cıkabilir.
Orneğin.. cok sevdiğimiz vazoyu kiran cocuğumuzu cezalandırıyorsak, bu davranışımızla cocuğumuza yalan soyleme davranışı kazandırabiliriz. Cocuk cezadan kacmak icin yalan soyleyecektir.
Ceza etkili olduğunda, ceza veren kişinin davranışlarını odullenici bir nitelik kazanabilir. Bunun doğal sonucunda, ceza veren kişi, dikkatini, istendik davranışların kazandırılmasına yoğunlaştıracağı yerde, zamanla, yalnızca istenmedik davranışların bastırılmasına yoğunlaştırabilir.

Orneğin; bir oğretmen cezanın olumsuz yonune yakalanabilir ve zamanının buyuk bir bolumunu oğrencilere istendik davranışları kazandırmak yerine ceza vermek ve uygulamakla gecirebilir.

Bu nedenle ceza, eldeki tum olanaklar denendikten sonra oncelikle istenmedik davranışların bastırılmasının kacınılmaz olduğu durumlarda kullanılabilecek bir sistem olarak duşunulmelidir.