Pasta, şeker ve cikolata yemeden duramayan cocukların diş sağlığı icin 2.5 yaşından itibaren tukuruk testi yapılarak curuk riski belirlenebiliyor. Eğer cocuk cok yuksek risk grubunda cıkarsa dişlerine curukten koruyucu diş ojeleri suruluyor. Doğru bir beslenme programı da uygulanırsa oje cocuğunuzun dişlerini 15 yıla kadar koruyor.

Yeditepe Universitesi Pedodonti Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Nuket Sandallı, cocukların diş sağlığıyla ilgili soruları yanıtladı:

Cocuklarda diş curuğu riski belirlenebilir mi?
Cocuklarda curuk riski henuz curuk oluşmadan belirlenebilir. Bunun icin curuk aktivite testlerini uyguluyoruz. Bu amacla cocuklardan tukuruk orneği alarak, tukuruğunun yapısı hakkında cok belirleyici bilgiler elde ediyoruz.

Bu test cocuğun kac yaşında dişlerinin curuyeceğini gosteriyor mu?
18 yaşında azı dişinin curuyup curumeyeceği ortaya cıkmaz. Fakat cocuğun curuğe yatkınlığı konusunda cok kesin bilgi verir. Tukuruğun yapısı kişiden kişiye değişir ve diş curuklerinde cok etkilidir. Hastalarımın anneleri cok sık 'doktor hanım, benim cocuklarımdan biri tatlıya duşkun diğer cocuğum ise tam tersi. İkisi de dişlerini fırcaladıkları halde tatlı sevmeyende daha fazla curuk oluştu' şeklinde yakınırlar. İşte bu tamamen tukuruğun yapısıyla ilgilidir. Bunun icin tukuruk testi yaptırıp diş hekimiyle koruyucu program uygulamaları gerekir.

ŞEKERSİZ SAKIZ VERİN

Tukuruk testi nasıl yapılır?
Cocuklar yalnızca bir bardağa tukuruyorlar. Maliyeti oldukca duşuk. Sut dişlerinin ağız icinde tamamlandığı iki bucuk yaşından itibaren yapılabiliyor.

Curuğe karşı nasıl onlem alınıyor?
Eğer tukuruğun akış hızı yeterli değilse, bunu artıracak onlemler alınabilir. Orneğin tukuruğun akışını hızlandıracak bir diyet onerilebilir. Lifli sebzeler ya da tavuk etinin beyazı, protein ağırlıklı ve ciğnemeyi gerektiren besinler tavsiye edilir. Fakat en onemlisi, şekersiz sakız ciğnenmesi onerilebilir. Gunde 3-5 kez şekersiz sakız ciğneyen cocuklarda tukuruk akışının yeterince artabildiği kanıtlandı. Tukuruğun akış hızı, dişlerin kurumasını onlerken, dolayısıyla minenin erozyonuna engel olur.

Cocuk risk grubunda ise neler oneriyorsunuz?
Eğer cocuk yuksek risk grubunda ise dişlerine, curukten koruyucu cilalar olan ya da diş ojeleri diye tanımlanan koruyucu ortuler uyguluyoruz. Flor jelleri ile dişlerin minesini guclendiriyoruz ve doğru bir beslenme programı duzenliyoruz.

Diş ojesi nedir?
Koruyucu cilalar; dişin minesinde oluşturulan mikroskobik cukurcuklara halojen ışık kullanılarak yapıştırılan maddelerdir. Diş uzerine sıkıca tutunur ve yiyeceklerle aşınmazlar. Yapılan calışmalara gore; bu cilalar on-on beş yıl diş uzerinde kalabiliyor. Kalıcı dişler cıkmaya başladıktan hemen sonra, dişlerin mine tabakası aşınmadan, uygulanması gerekir. İleri yaşlarda sert gıdalar ve ceşitli iceceklerle aşındığı icin aşınma oluşmadan her yaşta uygulanabilir. Diş uzerinde kaldığı surece koruyucu etkisi devam eder. Şeffaf renkli olduğundan estetik acıdan da olumsuz bir etki yaratmaz. Koruyucu cilalar, sadece azı dişlerine uygulanır. Zaten arka bolgelere uygulandığı icin sorun yaratmaz.

Azı dişleri dışındakiler nasıl korunabiliyor?
Azı dişlerinin dışındaki dişleri curuğe karşı korumak icin flor jelleri kullanıyoruz. Haftada bir seans olmak uzere, uc hafta arka arkaya yapılması gereken bu uygulamalarla; dişlerin minesini curuğe karşı guclendirebiliyoruz. Her yıl tekrarlandığında da curuğe karşı onemli bir tedbir alınmış olur. Bu uygulamalar yaklaşık 4 dakika suruyor.

Curuk riski bulunan cocuklar icin başka neler oneriyorsunuz?
Beslenme şeklini duzenliyoruz. Annelerden haftanın herhangi uc gununde cocuğa verdiği besinlerin bir listesini istiyoruz. Ondan sonra da karşılıklı hangilerinin curuk yapıcı olduğunu belirliyoruz. Onların yerine annenin neler koyabileceğini soyluyoruz. Orneğin; oğun aralarında yenen bir gofret yerine kuruyemiş konulabileceğini, gece yatmadan sut iciyorsa bunun akşam yemeğinden hemen sonra verilmesini ve hemen ardından dişlerini fırcalaması gerektiğini soyleyerek, doğru bir beslenme programı duzenliyoruz.

SUT DİŞLERİNE DİKKAT

Curuk sut dişleri cektirilmeli mi?
'Sut dişlerini zamanından once cektirmeyin, curuklu sut dişleri nasıl olsa değişecek' diye tedavinin ihmal edilmesi cok yanlış yaklaşımlar.

Sut dişleri doktora mı cektirilmeli?
Eğer aşırı derecede sallanıyorsa, temiz bir pamukla tutup evde buyukleri tarafından da cekilebilir; ben bunda bir sakınca gormuyorum. Ama henuz yeterince sallanmayan bir dişi zorlayarak sallayıp evde cekmeye calışmak da yanlış. Sut dişlerine cok iyi bakılması gerekli. Sut dişlerinin curukleri onemsenmeli; vaktinden once cekilirse alttan gelecek olan kalıcı dişin pozisyonu değişir.

Cocuklarda diş hekimi fobisi nasıl yok edilir?
Cocuklarda diş hekimi fobisi gelişmemesi icin cocuğun hicbir şikayeti olmasa bile olabildiğince kucuk yaşlardan başlayarak diş hekimi ile tanıştırılması gerekir. Diş hekiminin yapacağı kucuk bir muayene ve dişlerine uygulayacağı koruyucu cilalar; onun diş hekimine alışmasını ve ileride korkmadan gelmesini sağlayacaktır.

Sut dişleri doktora mı cektirilmeli?
Eğer aşırı derecede sallanıyorsa, temiz bir pamukla tutup evde buyukleri tarafından da cekilebilir; ben bunda bir sakınca gormuyorum. Ama henuz yeterince sallanmayan bir dişi zorlayarak sallayıp evde cekmeye calışmak da yanlış. Sut dişlerine cok iyi bakılması gerekli. Sut dişlerinin curukleri onemsenmeli; vaktinden once cekilirse alttan gelecek olan kalıcı dişin pozisyonu değişir.

Diş teli icin en uygun yaş?
Normalde tum sut dişlerinin değişip, surekli dişlerin tamamlandıkları yaşları tercih ediyoruz. Bu da 11-12 yaşından sonraki doneme denk geliyor. Diş teli takmayı gerektirecek bir capraşıklık ya da ceneleri ilgilendiren bir anomali varsa, aileler hemen bir uzmana başvurmalı.

Cocukların diş fırcaları nasıl olmalı?
Cocuklar icin kullanılacak diş fırcaları mumkun olduğunca yaşına uygun olmalı; kucukbaşlı, kıllarının ucu yuvarlatılmış ve cocuklar icin uretilmiş fırcalar olmalı. Diş macunları konusunda da son derece dikkatli davranılmasını istiyoruz. Henuz yutmamayı oğrenemedikleri icin floritli ya da florurlu macunları onermiyoruz. Cunku cocukların diş fırcalarken yutabildikleri florun, vucutta aşırı depolanması zararlı olabilir. Bu da kalıcı dişlerde lekelere yol acabilir.