Mutlu ve psikolojik acıdan sağlıklı bir cocuk yetiştirebilmenin en onemli koşullarından biri ebeveynlerin kendi mutluluğudur. Ebeveynin mutluluğu ve huzuru, kendini enerjik hissetmesi cocuğun da boyle hissedebilmesi icin onemli bir etkendir. Aile icinde sozcuklerden bağımsız anlaşma yolları vardır. Ebeveynlerim yaşantıları, istek ve arzuları doğum oncesinden itibaren cocuğu etkilemeye başlar. Cocuğunuzun her şeyi kolaylıkla hissedebileceğini unutmamalısınız.
Gunluk hayatta her tur meslek icin belirli bir oğrenme sureci ve yeterlilik belgesi gerekirken anne-babalık, kendi anne-babamızdan aldığımız miraslar ve sonrasında oğrendiklerimizi birdenbire uygulamaya gecirmek gibi zorlu başlangıcı olan bir sorumluluktur. Anne-babanın kendini ''kusursuz'' olmak zorunda hissetmesi ve cocuklarının ihtiyaclarını, isteklerini kendisininkilerin cok ustunde tutması doğaldır. Eğer, evde cocuklarla kalan bir ebeveynseniz, kendinizi aşırı evcimen hissedersiniz ve dış dunyaya ozlem duyarsınız. Fakat, evin dışında calışan bir ebeveynseniz, kendinizi ailesi ve evi icin az zaman ayıran bir suclu gibi hissedebilirsiniz. Beş yaşının altında birden fazla cocuğu olan ebeveynlerin neden surekli yorgun, bıkkın hissettikleri ve sağlık konusunda sınıra dayanmış oldukları kolaylıkla anlaşılabilir.

Kendini cocuklarına adayan ve bunu onlara soyleyen anne-baba, farkında olmadan cocuklarına bedel odetmeye başlar. Cunku cocuklar, annenin yorgunluğuna ve uzuntusune neden olmaktan oturu ağır sucluluk hissederler. Anne-babanın cocuğu dışında da ilgi alanlarının olması zaman icinde cocuğun olgun ve ozgur bir birey olmasını destekleyecektir. Anne-babalar kendilerini sağlıklı, huzurlu ve mutlu hissettiğimizde, kendimizi tam anlamıyla cocuklarımıza verebiliriz ve bundan hoşnut oluruz. Bunun aksine kendimizi yorgun, sıkkın ve gergin hissettiğimizde cocuklar ebeveyn icin tehdit haline gelebilir. Bu durum yaşam savaşı veriyormuşsunuz gibi hissettirecek mucadelelere girmenize neden olabilir. Cunku yorgunluk ve diğer olumsuz duygular toleransınızı azalttığından cocuğunuzla doğru iletişimi kurabilmeniz zorlaşır. Boylece, hem ebeveyn-cocuk hem de karı-koca ilişkileri zora girer. Aşırı gerilmiş ebeveynler, eninde sonunda daha fazla ebeveynlik yapamayacakları bir noktaya ulaşırlar. İyi ebeveynlik yapabilmek icin once ebeveynlerin kendilerine bakabilmeyi oğrenmeleri cok onemlidir. Sizin hissettiğiniz şeylerin onlar tarafından da hissedildiğini unutmamalısınız. Cocuğunuzun mutlu ve sağlıklı size ihtiyacı vardır. Ebeveynlerin coğu zaman zaman kendilerinin de benzinlerinin bitebileceğini ve yeniden yuklenmeye ihtiyac duyduklarını gozardı ederek, ebeveynlik konusunda kendilerinden olağanustu bir performans beklerler. Halbuki onların da sadece ihtiyac duydukları şey karınlarının doyması değildir. Ebeveynler sevgiye, ilgiye, başkalarıyla ilişkide olmaya da ihtiyac duyduklarını unutmamalıdırlar.

Enerjinizi yeniden kazanmak icin deneyebileceğiniz birkac yontem;

• Cocuklarınızın bakımı icin eşinizden ve yakın aile bireylerinden yardım isteyin.
• Tum ilginizi ve enerjinizi cocuklarınızla paylaşacağınız, onların dort gozle bekleyeceği oyun zamanları ayırın. Bu oyun zamanlarının uzun olması gerekmez. Tumuyle cocuğunuza ait olacağınız bir yarım saatin yerini, yarım ilgiyle ustun koru gecirilecek koca bir gun dolduramaz. Bunun yanında, yapacağınız aktivitenin cok oğretici ya da cok eğlenceli olması şart değildir. Onemli olan cocuğun tatmin olması ve sizden gelen enerjiyi yeteri kadar hissedebilmesidir.
• Surekli cocuk yemekleri yemek yerine arada sırada kendi sevdiğiniz yemekleri pişirin.
• Sucluluk duymadan kendinize yonelmeyi oğrenin. Boylece ev işleriyle uğraşırken duşuncelerinizi duyabilme şansını yakalamış olursunuz.
• Başka yetişkinlerle ya da ebeveynlerle zaman gecirmeye calışın.
• Eşinizle her iki tarafın da ihtiyaclarının karşılanacağı bir ortak nokta bulun. Cocuk yetiştirirken her iki tarafın sadece cocuklara karşı anlayış gostermesi yetmez. Birbirlerine karşı da anlayışlı olmaları gereklidir.
• Sizi bir ebeveyn olarak değil de bir yetişkin olarak tatmin edecek en az bir aktivitede bulunun. Aktivitenin başkalarıyla ya da yalnız başınıza yapılıyor olması onemli değildir. Yeter ki sizin kendi adınıza yaptığınız ve istediğiniz bir şey olsun.
• Her turlu desteği ve yardımı kullanmaktan cekinmeyin. Oyun parkları ve oyun randevuları, komşular, anneanne ve dedeler, bakıcılar, spor merkezleri, cocuklar icin ozel duzenlenmiş aktiviteler, yuvalar gibi.
• Cocuk sahibi olduğunuz ilk yıllarda mukemmel duzenli bir eviniz olması gerektiği takıntısını bir kenara bırakın. Bunun icin ayıracağınız uzun sureleri kısaltarak kendiniz icin bir şeyler yapabilirsiniz.
• Değerli eşyaların ortalıkta olmadığı ve lekelerin kolay cıkabildiği mobilyaların olduğu odalarda cocuklarınızın diledikleri gibi zaman gecirmelerine izin verin. Bu, gun icinde sarf edeceğiniz ''yapma!''ların sayısını azaltacaktır.
• Evde duzenli, toplu ve cocukların girmesinin yasak olduğu en az bir odanın olmasını sağlayın. Bu sizin odanız olsa bile size başını dinleyebileceğiniz bir ortama sahip olma konforunu verir.
• Sorunları cozmek ve anlayabilmek icin konuşun. Cocuğunuzla yuz yuze iletişim kurmaktan cekinmeyin. Basit sorunları aile icinde buyuk durumlara donuşturmemeye calışın.


''Kucuk cocuklarla uğraşmak zordur.'' ''Hele bir de buyusun bak o zaman daha da zor olacak.'' ''Eşinin anlayışlı olması lazım, cocukların sana daha cok ihtiyacı var'' gibi efsanelerin hic biri doğru değildir. Ebeveynliğin eğlenceli olması gerekir.

Gercekten ıstırap ceken ebeveynler, cok yuksek standartlar koyan ve kendi ihtiyaclarını listenin en altlarına yerleştiren ebeveynlerdir. Aslında, sağlıklı ebeveynin cocuklar dışında kendisiyle ve eşiyle ilgilenmek gibi sorumlulukları da vardır. İnsanlar genellikle ebeveyn olmanın buyuk fedakarlıklar gerektirdiğini duşunurler. ''Senin icin onca yaptığımız şeyden sonra'' ve ''En iyi yıllarımızı sana verdik'' gibi sozler sarf eden anne-babalar kendilerini onemsememenin yukunu ve sucluluğunu cocuklarına yansıtırlar. Aslında ebeveynlik kendi başınıza yaptığınız bir şeydir. Yaptıklarınızın sorumluluğu sizde olduğu gibi yapıp yapmamak da sizin elinizdedir. Sınırları belirleyecek kişi ebeveynlerdir. Kendinize bakmak ve zaman tanımak sizi mutlu, huzurlu ve enerjik kılacaktır. Tum bunların hem cocuklarınızla, hem eşinizle hem de etrafınızdaki diğer insanlarla olan ilişkilerinize yansıyacağından emin olabilirsiniz. Unutmayın ki siz bir ebeveyn olduğunuz kadar bir bireysiniz de. Kendine ilgi gosteren, kişisel secimlerini yapabilen, mutlu ebeveynin cocuklar icin verimli olduğu kadar, onlara iyi bir model de olduğu unutulmamalıdır. Eğer ebeveynliği doğal olarak birinci sıraya yerleştirdiyseniz, o zaman ebeveyn olmak sizin amacınız haline gelmiştir. Bunun yanında, eğer size değerinizi hatırlatan arkadaşlıklarınınız ve ilişkiniz varsa ve bu ilişkiler sizi tatmin ediyor, mutlu ediyor ise bunu cocuğunuza gecirmeniz daha kolay olur. İlişkilerinizdeki tum bu olumlu alışveriş cocuğunuzla olan ilişkinize ve bu ilişkinin kalitesine yansır.

BASİT BİR ''HAYIR'' İLE ENERJİNİZİ KORUMA

Cocuğunuz sizden en olmadık zamanlarda bir şeyi ısrarla istediğinde ve bu isteğinden bir turlu vazgecmediğinde hatırlamanız gereken şey kucuk cocuklarda bunun doğal bir gelişimsel surec olduğudur. Boyle bir durumda hislerinizin kontrolu cocuğunuzda değil sizde olmalıdır. Cocuğunuzun istediği şeye her seferinde sakin, kendinizden emin ve yumuşak bir tonda "hayır" diyerek bu istek konusundaki ısrarının ustesinden gelebilirsiniz. Durum daha da kotuleştiğinde ve basit bir "hayır"ın işe yaramadığını duşunduğunuzde, cocuğunuza bağırmak ve onu azarlamak iyi bir cozum olarak gozukebilir. Ama unutmamalısınız ki bu sizin icin değil cocuğunuz icin bir zafer olacaktır ve bu davranışıyla sizi nasıl tetikleyeceği konusunda ona ipucu vermiş olursunuz. Bu davranışın kısa sure icinde tekrarlanması kacınılmazdır. Doğru yasak koymak cocuğa şiddet gostermek değildir. Doğru yasaklamak, gelişimini sağlamak icin cocuğun onune engeller koymaktır. Oncelikle yasakların acıklaması yapılmalıdır. Gerekirse defalarca da tekrarlanmalıdır. Otoriter bir şekilde "Şunu yapmanı istiyorum!" demek yerine yasağın sebebini acıklayarak "Şunu yapman gerekir!" demek daha doğrudur. Cocukları koru korune, acıklanmamış yasaklara uyar hale sokmamak, yasağı değerlendirebilmesini sağlamak gerekir. Boylece cocuk kendisine konulmuş yasakların hareketlerini kısıtlamak icin değil, kendisini korumak icin konulan sınırlar olduğunu anlar.



Uzm. Pedagog
Feriha Dildar
PSİ Cocuk ve Aile