Tuvalet alışkanlığı kazanma, cocuğun hayatında onemli bir gelişimsel olaydır. Tuvalet eğitimine cocuğun ve anne-babanın hazır olduğu bir donemde başlanması cok onemlidir. Cocuklara tuvalet alışkanlığını kazandırmak, cocuğun belli bir biyolojik olgunluğa ulaşması sonunda gercekleştirilir.
Bazı cocuklar once idrarlarını tutmayı oğrenir, bazıları ise kakalarını. Gece idrar tutma normalde gunduz tutmadan birkac yıl daha gec oğrenilir. Cocuğun idrarını tutması kaslarını kontrol etmesiyle ilgilidir. Dolayısıyla tuvalet eğitimini kazandırma calışmalarına 18. aydan itibaren başlanmalıdır.
Cocuk hazır olmadan kesinlikle tuvalet eğitimine başlanmamalıdır. Hazır olduğunu anlamak icin de şu noktalara dikkat etmek gerekir:
Cocuk kuru ve temiz bezi daha cok istiyor ve ıslaklıktan rahatsız oluyorsa,
Cocuk altının değişmesinden keyif almaya başladıysa,
Oturağın ne işe yaradığını anlıyor ve bunu anlatmaya calışıyorsa,
Başkalarını tuvalet yaparken izliyorsa ve kendi de yapmak istiyorsa,
Tuvalet ile ilgili bazı kelimeleri 'ciş', 'kaka', 'kirli', 'pis', 'ıslak', 'oturak' gibi anlıyorsa ve tepki veriyorsa,
Bezini dolduru doldurmaz size gelip rahatsız olduğunu belli etmeye başlamışsa,
Daha uzun sure idrar tutmayı başarabiliyorsa,
Dolu mesane ve barsak hareketlerini hissediyorsa ve rahatsız olup; comelme, zıplama, tutma, gezinme ve cekiştirme gibi hareketleri yapıyorsa.
Cocuk tuvalet konusunda eğitilirken; cesaretlendirilmeli, odullendirilmeli ve bu işlem eğlenceli hale getirilmelidir. Başkaları tuvaleti doğru bir şekilde kullanırken izlemesi sağlanmalı ve bu şekilde ciş ve kaka yapmanın normal olduğu anlatılmalıdır. Cocuk bu surecin kontrolunu kendi elinde hissetmelidir. Eğitim suresince cocuğa sabırlı ve anlayışlı davranmak herşeyi daha da kolaylaştıracağı unutulmamalıdır.
Eğitime başlarken izlenecek yollar şunlardır:
Oturak cocuğun en sevdiği eşyalardan biri olacak şekilde planlanmalıdır. Oturak bir ceşit koltuk ya da sandalye gibi duşundurulmeli, kendisine ozel bir eşya olduğu anlatılmalı ve burada hem ciş, kaka yapılacağı hem de guzel vakit gecirebileceği bir ortam olduğu hissettirilmelidir.
Oturak rahat ve cocuğa uygun olmalıdır. Ayrıca yer hizasında olması gerekir. Cunku, cocuk kaka yaparken mutlaka ayakları yere basar durumda olmalıdır. Boylece ayaklarından hem itme gucu alacak hem de kendini guvende hissedecektir.
Oturakta uzun kalabilmesi icin masal anlatmak, şarkı soylemek gibi oyunlarla iş hem eğlenceli hale getirilebilir hem de sık sık oturaktan kalkması engellenebilir.
Odul olarak sevdiği yiyecekler verilebilir, sevdiği bir oyun oynanabilir.
Cocuk ciş ya da kaka belirtisi verdiğinde (yuz ifadesi, hareketleri, gaz cıkarma, huzursuzlanma gibi) oturağa gitmeye ikna edilmelidir. Ciş ve kakanın dışarı cıkmak icin onun yardımına ihtiyacı olduğunu anlatılmalı ve onların dışarı cıkması ile daha da rahatlayacağı soylenmelidir.
Ozellikle yemekler 15-20 dakika sonra ve uykudan uyanır uyanmaz ciş ve kaka yapma isteği olabileceği unutulmamalı ve bu zamanlarda oturağa giderek az da olsa tuvaletini yapması sağlanmalıdır.
Cocuk oturakta oturmaktan sıkıldıysa ya da yapmak istemiyorsa zorlanmamalı ve uzun uzun oturtulmamalıdır.
Cocuk tuvalet eğitimi esnasında sevgi sozcukleri ve davranışlarla ovulmeli, hoşlandığı şeyler ile odullendirilmelidir.
Bu eğitim doneminde altına kacırdığında, yumuşak bir dille yaptığının yanlış olduğunu ama boyle kazaların olabileceğini bir daha dikkatli olması gerektiğini ve buyuk cocukların boyle şeyler yapmasının doğru olmadığını eleştirel bir dille soylemek onların biraz daha onem vermesini sağlayacaktır. Bağırmak, cezalandırmak ve azarlamak 2 yaşındaki bir cocuğu işbirliğinden uzaklaştırır.
Oturağa tam anlamı ile alıştığında bez mutlaka gunduzleri kullanım dışı bırakılmalı ve eğitim kulotları giydirilmelidir. Oğle ve gece uykularında bez ilk aşamada kullanılmaya devam edilebilir.
Tuvalet eğitimi konusunda cocuk isteksiz ise ve surekli direniyorsa, cocuğun motivasyonunu uyandırmak icin ona tam sorumluluk ve bazı teşvik edici oğeler sunulmalıdır. Cocuğa tuvalet konusunda cok fazla konferans vermek ve hatırlatmalarda bulunmak işi daha da zorlaştıracağından bu tip konuşmalara son verilmelidir. Bir kereye mahsus gerekli bilgi verildikten ve yapması gereken soylendikten sonra, gun icinde cocuk tuvalete gitme kararını kendi vermelidir. Onun kendi başına iş gormesi, yaşadığı başarı duygusu ve bunu sozlerle desteklemeniz onun cesaretini daha farklı yonde etkileyecektir.
Cocuğun cişini ya da kakasını tuvalete yapmasıyla ona odul olarak yıldız ya da artı vermek bunu da onun gorebileceği bir yere asmak, daha da isteklendirmeyi sağlayabilir. Ne kadar cok artısı ve yıldızı birikirse ona gore kucuk oduller verilebilir. Ayrıca ufak bir direnme halinde her fırsatta bez ya da kulot secimi ona bırakılmalıdır. Eğer kulot giymek istiyorsa ciş ve kaka geldiğinde yapması gerekenler yumuşak bir dille tekrar anlatılmalıdır. Cocuk yuva ve kreşe gidiyorsa ya da bakıcı ile kalıyorsa aynı uygulamaların mutlaka onlar tarafından da yapılmasını isteyin.
