Ailede annenin, babanın ve cocuğun farklı konumu ve rolleri var. Cocuğun gelişimsel ihtiyaclarını karşılamak anne babanın sorumluluğu. Nedir bu ihtiyaclar? Bakım, korunma, sevgi, şefkat gorme, değer verilme ve eğitim.

Annelik ve babalık rolleri farklı kulturlerde ve toplumlarda değişikliğe uğrasa da, coğu toplumda anneler cocuğun bakım gereksinimi buyuk olcude karşılayan kişidir. Cocuğun toplumsallaşma surecinde babalar cok onemli rol oynar.

GERCEK ARKADAŞLIK MUMKUN DEĞİL!

Arkadaş olmak ve arkadaşca davranmak farklı şeyler. Arkadaşlık; sorunların paylaşıldığı, her iki tarafın da aynı bicimde alıcı ve verici olduğu eşit bir ilişkidir. Anne-baba ve cocuk arasında bu tur bir ilişki mumkun değil. Anne-baba cocuğun sorunlarıyla ilgilenir ve cozumu icin caba sarfeder. Ama cocuğun aynı bicimde anne babanın sorunlarıyla ilgilenmesi beklenmez.
Anne babanın cocuğuna arkadaş gibi davranması demek onunla oynaması, birlikte vakit gecirmesi, onun sorunlarını dinlemesi, ilgi alanlarıyla ilgilenmesi demektir. Anne-baba ve cocuk ilişkisinde zaten bu ozellikler olmalı, sıcak bir ilişki sağlanmalı. Cocuk anne babayla pek cok duygusunu paylaşmalı. Ancak anne-babanın aynı acıklıkla cocuklarıyla duygu ve duşuncelerini paylaşmaları uygun değil. Cocuklarıyla konuşurken ve paylaşırken onun duşunce duzeyine uygun, anlayabileceği konular dışına cıkmamaları, anlayabileceği kelime ve kavramlar kullanmaları kafa karışıklığı yaratmamak acısından cok onemli.

Cocuk ozellikle erken yaşlarda dunyayı algılarken anne babasının acıklamaları ve yorumlarına dayanır. Bu anlamda anne-baba, ona zaman zaman anlaması ya da hazmetmesi guc konularda koruyucu bir suzgec kullanarak yaşına uygun acıklamalar yapmalı.

İnsanlar bir aile icinde birlikte yaşadıklarında da bireysel sınırlarını korurlar. Bu sınırlar farklı ozellikler gosterir. Aile icinde eşler arasında sınırlar olduğu gibi anne-baba ve cocuklar arasında da sınırlar olacaktır.

Anne-baba erişkindir. Onların yaşamında cocukların bilmesi gerekmeyen bircok şey olabilir. Orneğin ilişkideki sorunlar, cinsellik, işyeri sorunları, maddi sorunlar gibi pek cok kavram ozellikle ergenlik oncesi somut duşunen cocukların doğru bicimde anlayabileceği konular değil. Doğru anlamlandıramadıklarında cocuklar aşırı kaygılar yaşayabilirler, uygunsuz tepkiler gosterebilirler.

İNİSİYATİF VERİN AMA SON KARAR SİZİN

Cocuğa verilen insiyatif yaşı ve bilişsel gelişimiyle orantılı olmalı. Anne-baba cocuğa secenekler sunup bunların icerisinden secim yapmasını isteyebilir. Yaş ilerledikce secenekler icine cocuğun kendi istekleri, fikirleri de katılır. İletişim becerileri geliştikce cocuk anne-babayı ikna etme becerisine kavuşur. Bu cocuğun kendisinin insiyatif almaya başladığının, kendi kişilik ozelliklerini ortaya koymaya başladığının gostergesi. Anne baba bu istekleri anlamalı ve saygı duymalı. Eğer uygun isteklerse oncelik de verebilirler. Ancak cocuğun istekleri mutlaka once anne-babanın mantık suzgecinden gecmeli ve yine son karar ailenin �yonetici alt sistemi� olarak tanımladığımız anne-babanın olmalı. Boylece cocuğun istekleri uzerinde duşunerek hareket etmek cocuğa onun fikirlerine, isteklerine değer verildiği mesajı verir. Cocuk giderek insiyatif almayı ve kendisi de bazı isteklerde bulunmadan once duşunmeyi oğrenir.

ERGENLİKTE OZGURLUK ALANI BİRAZ GENİŞLER

Ergenlik, cocukların daha fazla ozerk olmayı oğrenmeleri gereken bir donem. Anne-babalar icin bu donem zor bir donem. Cunku bir yandan cocuklarını koruma, geleceğe hazırlama gorevleri surerken diğer yandan da onun yavaş yavaş kendi kendini idare etmesini desteklemeleri gerekiyor. Bu yaşlarda cocuğun ozgurluk alanı bir miktar genişler, daha cok kendi kararlarını vermesine olanak verilir. Anne baba bir anlamda cocuklarını sınarlar, kendi ayaklarının ustunde durup duramadığına, doğru kararlar alıp alamadığına bakarlar. Kendini koruyup koruyamadığını değerlendirirler. Eğer cocuk bu sınavlarda başarılıysa giderek daha fazla ozgurluk verirler.
Anne-babanın cocuklarıyla sıcak bir ilişki kurduğu, onu dinlediği, fikirlerine değer verdiği, birlikte vakit gecirmekten keyif aldığı, evdeki ortamın sıcak ve rahat olduğu durumlarda ergenlerin bircok şeyi anne babalarıyla paylaşmayı tercih ettiği ve arkadaşlarından cok anne babalarına guvendiği pek cok araştırma ile gosterildi.

ORTAK TUTUM İCİNDE OLMANIZ GEREK

Anne-babanın ortak bir tutum icinde olması, kararları birlikte almaları ve tutum farklılıkları olduğunda cocukların yanında tartışmamaları, birbirlerini eleştirmemeleri gerek. Bir tarafın verdiği kararı diğer taraf cocuğun yanında eleştirince, cocuk ikisini de ciddiye almamaya başlar. Bazen kesin bir ses tonuyla cocuğu durdurmak gerekebilir. Bunu yapmayı hep aynı kişi ustlendiğinde ve diğeri cok farklı bir tutumla her şeye izin verdiğinde, cocuk sert tavır takınan ebeveynden uzaklaşabilir. Bu durum genellikle babalar ve cocuklar arasında olur. Ancak cocukların babalarından bu şekilde uzaklaşmaları, babaların cocuğun gelişimini destekleyici paylaşımda bulunmasını engeller.

Cezalandırmayın, cozum arayın

Sorunlar ortaya cıktığında cezalandırma değil cozum arama davranışı gosteren bir anne-babadan cocuklar korkmazlar. İnsanın yaşam surecinde kazalar olması, hatalar yapılması, bir şeylerin zaman zaman ters gitmesi normal. Zaten bu tur durumlarda cocuklarına destek olmak ailenin gorevi. Suclamaya değil sorunu cozmeye yonelen, paniğe ve caresizliğe kapılmadan uygun cozumler ureten anne-babalar cocuğa kendisini guvende hissettirir. Bu durumda da cocuk bir problem yaşadığında gizleme gereği duymaz.