Renkli, hareketli goruntuleri, sesleriyle televizyon daha bebeklikten itibaren cocukların dikkatini cekmeye başlıyor.Dr. Ayten Aydoğan İpin ucunu kacırırsanız, saatlerce de başına bağlıyor. Ancak Amerikan Pediatri Birliği, yapılan calışmaları temel alarak yıllık yayınladığı onerilerde, 0-2 yaş arasındaki cocuklara televizyon izletilmemesini istiyor.İki yaş altına, tv izletme yerine kişilerle karşılıklı etkileşim ve sosyal ilişkilere dayalı faaliyetler oneriliyor. Cocuğun sadece pasif alıcı olduğu tv izleme gibi faaliyetler ise men ediliyor. Cocuklar gunde kac
saat televizyon izlemeliler? Cocukların gunde televizyon izleme suresi 1-2 saati gecmemeli. Ancak algılama seviyelerine uygun ve olumlu karakterlerin ağırlıkta olduğu programların secilerek izlemesi sağlanmalı.
Televizyonun cocuk uzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri neler?

TV, bilgisayar oyunlarına cocukların denetimsiz maruz kalmaları ceşitli sorunlara yol actığı icin genellikle olumsuz yanları vurgulanmaktadır. Cocukların keşfetme, oğrenme yetilerinin gelişmesi icin uyaran alması gereklidir. Bu uyaranlar işitsel (muzik, konuşmalar vb), gorsel (tv, cevre), dokunsal (temas, nesnelerin yapısı), sosyal (arkadaş vs) gibi cok ceşitli olabilir. TV goruntuleri, programlarda işlenenler cocuk icin oğrenmesine yardımcı uyaranlar sağlayabilir. Ancak cocuğun cevresindeki uyaranları denetleme olanağımız olduğu icin oğrenmesini istemediğimiz uyaranları cevrede kontrol edebiliriz. Televizyonda ise kontrolu imkansız ceşitlilikte cocuk icin zararlı olabilecek bir suru uyaran mevcuttur. Ek olarak yeterli duzeyde uyaran oğrenme icin gerekli iken uyaran fazlalığı oğrenmeyi engellediği gibi başka sorunlara da yol acabilir.

Cocukların televizyonda hangi programları izlemeleri doğru?

Cocukların algılama seviyesine uygun ve olumlu karakterlerin ağırlıkta olduğu programları secmek ve sadece bunları izlemesini sağlamak gerekir. Yaşlarına uygun şiddet ve acık cinsellik davranışlarının sergilenmediği eğitici, gelişim icin yararlıda olabilecek cocuklara yonelik dizi, cizgi filmlerin secilerek izletilmesi tavsiye edilir. Televizyonda bulmak zor oluyorsa, yada denetimleri zorsa kaset, CD şeklinde hazırlanmış cocuk programları secilerek izletilebilir.

Cocuklar haberleri izlemeliler mi?

Haberler erişkinler icin hazırlanır. Ne yazık ki Turkiye’de denetime rağmen şiddet, katliam, intihar haberleri ve goruntuleri cok sık yer alıyor. 10-12 yaş altı cocuklar bu haberlerin stres yapıcı, yanlış şeyler oğretici etkisine duyarlı iken, daha buyuk yaşlarda ornek alma davranışlarına yol acabilir. Orneğin intihar olaylarının medyada yer alması sonucu genclerde aynı yolla intiharlarda artış gozleniyor.

Cocukların klip, reklam ve dizi filmleri izlemeleri ne derece doğru?

Belli sınırlarda ve secilmiş olan klip, dizi izlemelerinde sakınca yok. Fakat icinde şiddet, kavga, cinsellik veya olum olaylarının olmadığı dizi, klip sayısı az.

Ailece televizyon izlendiği zamanlarda anne-babaların dikkat etmeleri gerekenler nelerdir?

Anne-babanın vaktini gecirdiği, izlediği programlar cocuklardan farklı olmalı. Birlikte zaman gecirilmesi icin birlikte kitap okuma, yemek pişirme, oynama gibi karşılıklı etkileşimlerin olduğu diğer aktiviteleri tavsiye ediyoruz. Baba ya da anne cocuğa uygun olmadığını duşunduğu film yada dizi sırasında cocuğun vaktini gecirebileceği kitap okuma, oyun oynama, uyku saati ise yatağına gitme gibi diğer aktivitelere yonlendirmeleri sağlıklı olur.

Şiddet icerikli goruntulerin cocuk uzerindeki etkileri nelerdir?

Araştırmalar gazete, tv, internet, bilgisayar oyunları gibi cok ceşitli medya urunlerinde şiddet icerikli goruntu ve haberlere maruz kalan cocuklarda saldırgan davranışlarda artma, şiddete duyarsızlaşma, uyku bozuklukları, gece kabusları, saldırganı model alma, kendisine ve yakınlarına zarar geleceği korkuları geliştiği biliniyor. Cocukların şiddet olaylarına katılmasında en onemli birinci etkili faktorun daha once şiddete maruz kalmak, tanık olmak olduğu araştırmalarla tespit edilmiştir.

Mesude Erşanalıntı