Ustun yetenek, yaratılıştan gelen bir ozelliktir. Her 100 cocuktan en az ikisinin ustun yeteneklere ve hunerlere sahip olduğu bilinmektedir. Eflatun, bu cocukları "Altın Cocuklar" diye adlandırır.

Ustun yetenekli insanların en onemli ozelliği, oğrenme hızlarıdır. Bu tur cocuklar, diğerlerine gore daha erken yaşta konuşma, okuma ve yazmayı oğrenirler. Doymak bilmez meraklarıyla surekli yeni şeyler oğrenme azmi taşırlar. Eğer anne babaları, oğretmenleri ve arkadaşları, bu cocuklara gerekli alakayı gosterir, sabırla onları dinler ve motive ederlerse, ruhi krizlere duşmeden kendilerinden beklenen performansı gosterirler. Aksı takdirde ilgisizlik, hor gorulme ve baskı gibi sebepler yuzunden yetenekleri korelir.

Ustun yetenekli cocukların yaklaşık yarısı, okula gitmeden once okumayı oğrenmekte, bağımsız olarak calışmaya ve araştırmaya da daha erken yasta başlamaktadırlar. Bitip tukenme bilmeyen enerjileri sebebiyle yanlış olarak bazen kendilerinin hiperaktif olduğu soylenmekte Ritim ve hareket kontrolleri gelişmiştir.

3. Merakları ust seviyededir. Cok fazla soru sorarlar. Farklı farklı konularla ilgilenirler. İnsana, hayata ve kainata yakın bir alaka duyarlar.

4. Gozlemleme gucleri fazladır. Esnek ve sıradışı duşunurler. Meseleleri farklı perspektiflerden ele alırlar. Mulahaza daireleri her zaman acıktır. Yeni fikirlere kapalı kalmazlar. Hemen her an oğrenmeye hazır haldedirler. Gelişmelere rahatlıkla ayak uydurabilirler.

5. Meseleleri sorgular, net bir şekilde duşunur, ilişkileri farkeder ve anlamları idrak ederler.

6. Yetişkinlerle kurdukları iletişimde oldukca olgun bir karakter sergilerler.

7. Coğu zaman genellemeler yapar ve bunları yeni durumlara tatbik ederler.

8. Mucerret kavramları idrak etme ve bunlar arasındaki ilişkileri tespit etme kabiliyetleri gelişmiştir.

9. Kelime hazineleri cok zengindir. Kelimeleri kolaylıkla ve yerinde kullanırlar.

10. Matematiksel duşunme yetenekleri gelişmiştir.

11. Okumayı cok severler. Yaşıtlarının seviyelerinin uzerindeki eserleri rahatlıkla mutalaa edebilirler.

12. Talimatları kolaylıkla yerine getirirler.

13. İnce bir espri anlayışları vardır.

14. Nesne, kelime veya fikirleri yeni ortamlarda kullanırlar.

15. En iyi olmak icin buyuk bir istek duyarlar. Kendileri icin tespit ettikleri standartlar oldukca yuksektir.

16. Sağduyu ve pratik bilgilerden yararlanırlar.

17. Coğu faaliyette lider konumundadırlar. Başkalarının sistem ve fikirlerini hemen kabul etmezler. Genellikle kendilerine danışılır. Karar verme esnasında aranılırlar.

Olumsuz Yonleri

1. Rutin odevlerden cabuk sıkılırlar.

2. İşleri kendi bildikleri gibi yapmak isterler.

3. Sınıfta cok fazla dikkat cekebilirler.

4. Başkalarının goremediği ilişkileri gorebilir ve dersin coğunu sadece bu konuda tartışmaya ayırmak isteyebilirler.

5. Bazen bir projeyi bitirip diğerine başlamayı istemeyebilirler.

6. Ara sıra hayallere dalarlar ve dikkatleri dağılır.

7. Diğer oğrencilerin "sonuk" kalmalarına sebep olabilirler.

8. Kendilerine cok da faydalı olmayan eserlere gereğinden fazla zaman harcayabilirler.

9. Yersiz espriler yapabilirler.

10. Bazen gereğinden fazla yenilikci olabilirler.

11. Başarısızlıklardan cok cabuk etkilenebilirler.

12. Aşırı derecede otoriter olabilirler.

13. Başkalarının fikirlerine yeterince onem vermeyebilirler.

Nasıl Yardım Edilebilir?

Bu cocuklar, genellikle kendilerini yaşıtlarıyla aynı seviyede gormezler. Bir kısmı tecrit edilmişlik veya bir koseye itilmişlik hissine kapılırlar. İcine kapanıklıkları sebebiyle arkadaş sayıları birkacı gecmeyebilir. Okullardaki dersler onları sıkabilir. Bunlardan bazıları, yaşıtlarıyla birlikte olabilmek icin yeteri kadar başarılı olmak istemeyebilir. Eğer duyguları beslenmezse, toplum dışında kalabilir, hatta suca meyilli hale gelebilirler. Yetişkinler, bu cocukların hususi ihtiyaclarını fark ederlerse, potansiyellerini değerlendirebilmeleri icin onlara yardımcı olmalıdırlar.

Ustun yetenekli cocuklar, birbirleriyle cok etkili ve verimli bir iletişim kurabilmekte, boylelikle anlaşılmaz olma sıkıntısından bir derece kurtulmaktadırlar. Dolayısıyla bu cocukların katıldıkları ortak proje ve programlar hazırlanabilir.

Tecrubesiz anne, babaların evdeki ustun yetenekli ve hunerli cocuklarıyla ilgilenmesi hic de kolay olmaz Ozellikle okul oncesi donemde boyle bir ebeveyn, yardıma ve rehberliğe muhtactır. Bu meyanda ailelerin birbirlerine destek olmaları ve tecrube aktarımı da ihmal edilmemelidir.

Ustun yetenekli bir bebek, diğerlerine gore daha az uyur, dolayısıyla daha fazla ilgi ve ihtimama ihtiyac duyar. Boyle bir durumda anne ve baba her zaman gerekli ilgiyi gosteremeyebilirler. Bu yuzden buyukanne, buyukbaba gibi ailenin diğer fertlerinin de yardımı istenebilir. Bu cocuklar konuşmaya başladıktan sonra surekli sorular sorar ve kaba bir otorite altına girmek istemezler. "Bunu yapacaksın , cunku ben oyle istiyorum" şeklinde bir yaklaşım, tesirli olmaz. Cocuklarının sorularına cevap veren ailelerin, onlarla otoriter ailelere nazaran daha guclu bir yakınlık kurdukları gorulmektedir. Bu cocuklara sabır, alaka ve saygı gosterildiği an, onlar da hurmete riayet ederek karşılık vermektedirler. Cocuklar buyuduklerinde, aile toplantılarına katılabilirler, boylelikle mesuliyet paylaşma ve tartışma kabiliyetleri gelişir. Boyle bir ortamda cocuk kendisini soz hakkı olan bir aile ferdi olarak hisseder. Bu arada anlaşmazlıklar ortaya cıkarsa, hissi destek bekleyecekleri unutulmamalıdır.

Kısacası ustun yetenekli bir cocuğun yetişmesindeki kilit nokta saygıdır; farklılığına saygı, fikirlerine saygı, hayallerine saygı. Kabiliyetlerin yeşermesi icin ozel mufredatlar, hususi yazılımlar ve spesifik programlar yanında huzurlu, emin ve sıcak bir aile ve okul ortamı da gereklidir.

Bu arada su hususlara da dikkat cekmekte fayda vardır: İnsanı, bir ilacın kimyasal bileşimini veya bir makinenin ustun ozelliklerini tarif ediyor gibi kategorize etmek cok zordur, zira insan tabiatındaki kompleksliği unutmamak gerekir. Yazıda sozu edilen ozellikler bir robotun bilgisayar sisteminde olduğu gibi işlemez insanda. Zaman icinde değişir, oranları artar, azalır. Dinamik bir sistem bulunduğu icin unsurlar sabit kalmaz.

Ustun yetenekli cocuklar geleceğin liderleri, bilim adamları, fikir adamları ve sanatcılarıdır. Boyle bir milli servet heba edilemez. ABD'de, İngiltere'de, İsrail'de ve Hollanda'da olduğu gibi bu tur cocukları tespit edip onlara ozel programlar uygulayacak uzman ve kurumları hazırlamak, gerekli finans kaynaklarını bulmak, iletişimi etkili hale getiren bir ağ oluşturmak, bu sahada dunyada yapılan faaliyetleri takıp etmek ve orijinal girişimlerde bulunmak yine fedakar ve sağ duyulu insanlara kalmaktadır.
kaynak:empatipdr.com