ŞEMSİNUR OZDEMİR

Cocuğuyla yemek konusunda sorun yaşamayan aile cok azdır. Ancak, cocuğu reddettiği bir gıdayı yemeye zorlarken once kendimize bakalım. Cocuklar her konuda olduğu gibi yemek konusunda da aynamızdır.
Yemek yeme bedenin buyumesi icin gerekli besin oğelerinin alımı ile sınırlı değildir. Aile icinde bir birey olmaya başlayan cocuk, pek cok gelişme ve değişim gosterir. Cocukların beslenme alışkanlıkları da bu sayısız gelişim ve değişimlerin arasında yer alır. Cocuklar besinlere karşı davranış geliştirirken aileden, ozellikle anne ve babanın beslenme alışkanlıklarından etkilenir. Cocuklar bizim en değerli varlıklarımızdır ve onların sağlıklı olarak yetişmeleri ve hayatlarını sağlıklı bireyler olarak surdurmeleri icin yeterli ve dengeli beslenmeleri gerekir. Beslenmeye yonelik doğru davranış bicimleri ve alışkanlıkların bebeklik doneminden başlayarak kazandırılmasının onemi cok buyuktur. Acıbadem Kocaeli Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Canan Alataş, ozellikle yemek secen veya iştahsız cocuklara nasıl davranmamız gerektiği ile ilgili sorularımızı cevapladı.

***

COCUKLARIN BAZI GIDALARI SEVMEMESİ NEDEN KAYNAKLANIR?

Besin alımında cocuklar arasında geniş farklılıklar gozlenir. Cocuklar arasında buyume hızındaki değişiklikler besin alımına da yansır. Erken cocuklukta başlayan besin secme, bazı besinleri sevmeme, bazılarını sevme davranışı yetişkinliğe kadar surebilir. Bu tur davranışları etkileyen faktorlerin başında aile cevresi, medya, arkadaşlar ve hastalıklar gelir. Ozellikle 1-6 yaş arası ‘oyun cocuğu’ diye adlandırdığımız donemde cocuklar, yiyecek bakımından kendine sunulan besinlere tabidir. Yemek yeme alışkanlığının gelişmesinde ailenin tutum ve davranışları başlıca etkendir. Cocuk butun davranışlarında anne, baba, buyuk kardeş veya bakımını yapan kişileri ornek alır; onlar gibi davranmaya calışır. Kısaca onların sevdikleri veya sevmedikleri yiyeceklerin cocuklar tarafından da taklit edilebileceği unutulmamalıdır.

***

BESİNLERİ SEVDİRME KONUSUNDA AİLELERİN YAPTIĞI HATALAR NELERDİR?

Ailenin besin ve beslenmeye ilişkin yaklaşımları cocuğun secimini yonlendirir. Sofraya konulmuş olan bir yemeğe karşı aile bireylerinin olumsuz bir tepki gostermesi, cocukta benzer tepkinin oluşmasına yol acar. Ayrıca aile bireyleri tarafından cok sevilmeyen yiyecekler, doğal olarak evde de az bulunduğundan cocuğun o yiyecekle temasını sınırlandırır. Kucuk yaşlarda yeterli ve dengeli beslenme alışkanlıklarının oğrenilebilmesi icin oncelikle butun ailenin doğru besleniyor olması altın kuraldır.

***

BESİN DEĞERİ YUKSEK BİR GIDAYI REDDEDEN BİR COCUĞA KARŞI NASIL DAVRANMALI?

Oyun cocuğu diye adlandırdığımız yaş grubunda, henuz dengeli ve besin değeri yuksek besin secme yeteneği gelişmemiştir. Cocuk buyukleri tarafından verilen yiyecekleri almak durumundadır. Cocuklar bir besine yoğun istek veya tamamen reddetme şeklinde bir beslenme alışkanlığı geliştirebilir. Cocuğun bu ve benzeri davranışları ebeveynler icin stres kaynağıdır. Cocuğun hic tuketmediği besin değeri yuksek bir yiyeceği onun icin ilgi cekici bir hale getirmek veya farklı alternatifler yaratmak, başka yiyeceklerin iceriğine ekleyerek tuketmesini sağlamak cozum oluşturabilir.

***

COCUĞA YEMEK YEDİRMEYİ FAZLA MI ABARTIYORUZ?

Ozellikle anneler, kacırılan bir oğunun cok fazla onemi olmayacağını, cocuğun acıkması icin diğer oğune kadar beklenebileceğini bilseler de uygulayamazlar. Cocuklar kendisine verilen yemeği reddederken anne ve babalarının davranışlarını da kontrol ederek onları isteklerini elde etmek icin yonlendirir. Ozellikle de oyun cağı ve ilkokul donemi, cocuklar icin en iyisini yapmak isteyen anneler, kendi bilgilerine gore en faydalı besinleri cocuğuna fazla miktarda yedirmek ister. Eğer anne bu isteği buyuk bir ısrarla belirtiyorsa, cocukta yemeği reddetme, boylece yemek secme ve karar verme ozgurluğunun elinden alınmasına direnme isteği ortaya cıkar. Sonucta yemek yeme bir doyum ve zevk olmaktan cıkıp her iki taraf icin de bir işkenceye donuşur.

Cocukların beslenmesini etkileyen olumsuz davranış modellerinden biri de oğun aralarında yenilen bol şekerli, cikolata, gazoz, biskuvi veya cips tarzında besinlerin tuketimidir. Abur cubur tabir edilen bu yiyeceklerin, ebeveynler tarafından da pazarlık aracı veya odul niteliğinde kullanımı cocukların bu yiyecekleri daha sık tercih etmelerine, yanlış beslenme alışkanlıklarının oluşmasına neden olur. Sağlıklı bir besini tuketmesi icin odul olarak sunulan abur cubur niteliğindeki gıda sayesinde cocuk, sağlıklı besini bir ceza gibi algılayabilir. Bu nedenle cocuk beslenmesinde ruşvet veya pazarlık yontemine başvurmamak en doğrusu olacaktır. Yemeği ceza veya pazarlık aracı haline getirmek yerine, cocuğa yemeğin, sağlıklı buyumesi ve gelişimi icin onemli olduğu anlatılmalıdır.

İŞTAH PROBLEMİ OLAN COCUKLAR İCİN ONERİLER

* Oncelikli olarak cocuklarının yeterli ve dengeli beslenmesini amaclayan ebeveynler bu konuda kendileri iyi bir rol model oluşturmalıdır.

* Yemek saatleri zevkli bir hale donuşturulebilir.

* Cocuğun sosyalleşmesi, kendini guvende hissetmesi, doğru beslenme alışkanlıklarını edinebilmesi acısından ailece yemek yenilmesi, en azından gunde 1 oğunun bu şekilde planlanması onemlidir.

* Cocuğun duzenli oğun tuketmesine dikkat etmek, oğun dışında abur cubur tabir edilen besinlerin yenmesine izin vermemek onemlidir.

* Sizi taklit ettiklerini unutmayın, bu nedenle yemeklerle ilgili olumsuz duşunceler belirtmekten kacının.

* Yemekleri tabağına gereğinden fazla koymayın.

* Yemek suresini fazla uzatmadan; ama yavaş yemeye ve iyi ciğnemeye teşvik edin.

* Oyun oynarken, televizyon izlerken yemek yiyen iştahsız bir cocuğun doygunluk hissinin cabuk oluşabileceğini unutmayın.

* Cocuklarınıza besinler ve beslenme konusunda sıkılmayacakları eğitimler verin. Bu konuda zorlanıyorsanız bir diyetisyenden yardım alın.

* Cocuğunuzun keyif alacağını, seveceğini duşunduğunuz yeniliklere acık olun ve deneyin.

* Beslenmeyi cocuğunuz ve kendiniz icin neşeli zaman dilimlerine donuşturmeye calışın.

* Israr ve cezaya dayalı bir beslenme yaklaşımının yanlış olduğunu unutmayın.

SEBZE CORBASI

Malzemeler: 1 orta boy soğan, 4 yemek kaşığı yağ, 2 yemek kaşığı un, 5 su bardağı sıcak su, 3-4 adet kereviz yaprağı, 1 adet pazı yaprağı, 3-4 dal maydanoz, 2 kucuk boy patates, 1 kucuk boy havuc, 1/4 cay bardağı pirinc, 2 tatlı kaşığı tuz (silme), 1/4 tatlı kaşığı karabiber, 1 adet yumurta, 1 su bardağı sut.

Yapılışı: İnce doğranmış soğanı yağ ile tencereye koyarak kısık ateşte ara sıra karıştırarak 2-3 dakika pişirin. Unu ekleyip birkac kez karıştırın, uzerine suyu ekleyip karıştırıp kaynamaya bırakın. Diğer sebzeleri yıkayıp yapraklı olanları ayıklayın, ince ince doğrayın, patates ve havucu soyup rendeleyin. Pirinci yıkayıp, sebzeleri pirinc ve tuzu kaynayan karışıma ekleyin, yumuşayana kadar 35-40 dakika pişirin. Suzgecten veya blender’dan gecirip, karabiber ekleyin ve tekrar karıştırıp ateşe koyun. Yumurtayı ayrı bir kapta, sutle iyice cırpıp icine sıcak corbadan birkac kaşık ekleyip ılıtın. Sut yumurta karışımını tencereye azar azar eklerken, corbayı surekli karıştırın. Kaynayınca ocağı kapatın.

***

PEYNİRLİ KEK

Malzemeler: 4 adet yumurta, 1/4 su bardağı yoğurt, 1 su bardağı yumuşak margarin, 250 gram ezik beyaz peynir, 4 su bardağı un, 1/2 demet maydanoz, 1 tatlı kaşığı karbonat.

Yapılışı: Yıkadığınız maydanozların saplarını kesin. Peyniri bir kaba koyarak uzerine maydanozları kıyın. Unu, karbonatı, erimiş yağ, yoğurt ve yumurtayı koyup iyice karıştırın. Yağlanmış ve unlanmış kek kalıbına dokup orta sıcaklıkta hafif pembeleşinceye kadar pişirin.

***

ISPANAKLI TOPLAR

Malzemeler: 3 adet patates, 2 adet havuc, 1 adet kabak, beyaz peynir (miktarı isteğe bağlı), kaynamış sut (miktarı 1 cezve civarı), haşlanmış ya da pişmiş sebze yemeklerinden (ıspanak, brokoli gibi), 1 yumurta sarısı, bir miktar un veya galeta unu.

Yapılışı: Patates, havuc ve kabağı haşlayın (cok yumuşak olmasınlar). Bunları derin bir kaba alın. Catalla ezin, biraz fındık yağı gezdirin, ayrıca biraz beyaz peynir rendeleyin, hepsini 1 catalla karıştırın. Uzerine kaynattığınız sutu ekleyin, miktarı ayarlarken karışımın kulak memesi kıvamında olmasına dikkat edin.Sonra kofte yapar gibi avucunuzun icine 1 kaşık bu karışımdan koyup elinizde yayın, ortasına da haşlanmış sebzenizi (ıspanak veya brokoli) koyup, kapatıp 2 elinizle yuvarlayın. Butun malzemeleri bu şekilde hazırladıktan sonra bunları cırptığınız yumurta sarısına ve galeta ununa bulayıp az yağda kızartın.

***

SEBZELİ-KIYMALI BOHCA

Malzemeler: 1 bardak pirinc, 3 adet yufka, 2 adet domates, 3 adet sivri biber, yarım kilo kıyma, yarım demet dereotu, 1 fincan soya yağı, karabiber, tuz.

Yapılışı: Tavanın icine yağı koyun, domatesleri, ince kıyılmış biberleri, kıymayı, kıyılmış dereotunu, karabiber, tuz ve haşlanmış pirinci ekleyip 5 dakika kadar pişirin. Yufkaları kare kare kesin. Ortalarına hazırladığınız malzemeden koyup bohca şeklinde kapatın. Uzerine yumurta sarısı surup 180 derece fırında 25 dakika pişirin. 1 bardak ayranla servis edebilirsiniz.

***

FIRINDA KITIRLI PİLİC

Malzeme: 1 kilo pilic biftek, 1 paket krema, yeterince corn flakes, tuz, karabiber. Garnitur icin: 3 adet kabak, 3 corba kaşığı suzme yoğurt, 2 corba kaşığı mayonez, 3 diş sarımsak, tuz.

Yapılışı: Fırın tepsisini az margarin ile yağlayıp un serpin, pilic bifteklerine tuz ve karabiber serpip krema ilave edip karıştırın. Fırın tepsisine biftekleri aralıksız dizip uzerine corn flakes serpip fırında pişirin. Pure icin: Kabakları soyup, kup kup doğrayın, uzerine hafifce ortecek kadar su koyup kabakları yumuşayıncaya kadar pişirin. Suzup pure olacak şekilde ezin, tuzu, mayonezi ve sarımsaklı yoğurdu ekleyip karıştırın. Pilic biftekleri bu garniturle servis edin.
Sayı: 242
Bolum: Cocuğum
ailem dergisi