Soylenilenleri yapan cocukların yerini soz dinlemeyen, asi ergenlerin aldığını duşunen anne-baba paniğe kapılabilir. Ebeveynler, cocuklarının yaşadığı bu donemin normal olduğunu bilirse daha sakin ve huzurlu hareket edebilir. Ergenlerin yaş ozelliklerini bilmek anne-baba icin ne yapılması gerektiği sorusuna da daha kolay cevap vermesini sağlar.

Ergenlik donemi, bircok aile icin sıkıntılıdır. Cocukların, ebeveynin her soylediğini yaptığı, onlara şartsız bağlı kaldığı, soz dinlediği cocukluk donemi sona ermiştir. Onlar, artık, bağımsızlık ve ozgurluk icin taleplerde bulunmaya başlamıştır. Son derece doğal olan bu surec, yanlış yaklaşımlarla hem aile hem de ergen icin kÂbusa donuşebiliyor. Aile ici catışmalar, intiharlar, evden kacmalar, kotu alışkanlıklar en cok bu donemde ortaya cıkıyor. Oysaki ergenin hangi yaşta nasıl bir değişim ve ruh hali icerisinde olduğunu bilmek, bu donemin sorunsuz atlatılmasını sağlıyor. Npistanbul Etiler Polikliniği'nden ergen psikologu Orhan Gumuşel, gencin yaşadığı fiziksel ve duygusal değişimin bilinmesi durumunda hem ebeveyn hem de ergen icin bu donemin sakin ve huzurlu bir bicimde gececeğini soyluyor.

Psikolog Orhan Gumuşel'e gore ergen gecirdiği fiziksel değişim ve kimlik sorgulamalarıyla baş etmeye calışırken, bir yandan da hormonal değişikliklere bağlı olarak, kimsenin, ozellikle de anne-babanın kendisini anlamadığını duşunur. Gumuşel, "Ergen, ailenin yonlendirmeleri ve uyarılarına karşılık olarak tepkisel davranışlar gosterir. Ofkelidir, surekli tutum değiştirir, aynı olaya farklı tepki verebilir, cabuk değişir. Aile de bu tepkileri karşı gelme, soz dinlememe olarak algılar ve catışmalar başlar. Oysaki ebeveyn, oncelikle 'Cocuğum değişiyor' duşuncesi yerine 'cocuğum buyuyor ve gelişiyor' fikrini benimsemeli." diyor.

Gumuşel, anne-babanın, ergenin ayrı birer kişilik olduğunu kabul etmesi ve kendi kimliklerini ortaya koymasına izin vermesi gerektiğini ifade ediyor. Gumuşel'e gore ebeveyn, ergenin hangi yaşta nasıl bir davranış sergileyeceğini bilirse bu zor surecte sorunlar azalacaktır. Cunku gencin erken ergenlik (12-14) aşamasındaki tutumu ile 18-21 yaşları arasındaki gec ergenlik donemindeki davranışları aynı değildir.

Ergen hangi yaşta nasıl davranır?

11-13 yaş: Ergen, eski arkadaşlarından ayrılır, onceden zevk aldığı bazı faaliyetleri terk eder, soz dinlemez. Kızlarda hareketsizlik, huzursuzluk ve kararsızlık goze carpar. Hicbir şeyi beğenmezler, pasif ve tembeldirler. Erkek cocuklar ise kızların tersine, oyun faaliyetlerinde aşırı derecede kuvvet ve enerji sarf ederler. Ama bazen kız cocuklarında da erkek cocukların ozelliğine benzer davranışlara rastlanır. 11-14 yaş arasında ozellikle kızlar birbirlerine aşırı bağlıdır. Arkadaşlarına uyarlar, arkadaşının yediğinin, giydiğinin aynısını yemek ve giymek ister. Erkeklerde ise liderlik, spor faaliyetlerindeki ustunlukle olculur.

14 yaş: 13 yaşında iken kendilerinde hÂkim olan durgunluk ve urkeklikten sıyrılarak, dışa donuk bir ozellik gosterirler. Aile icinde gulerek, konuşarak aktif faaliyette bulunurlar, pek cok şeyi eleştirirler. Ebeveyn, ergenden istediklerinin onun yararına olduğunu hissettirmeli. 14 yaş ergeni mutluluk psikolojisi icindedir ve kendine guvenir. Gencin yeni oluşan bu guven duygusu icinde olduğu bilinerek ona gore yaklaşılmalı, sorularına sorularla cevap vererek doğruyu bulması sağlanmalıdır.

15 yaş: Karmaşık bir donemdir. Kendisini anlamak isterken başkalarının da kendisini anlamasını bekler. 15 yaş genci giderek donuklaşmakta, 14 yaşın tersine pek cok şeye kayıtsız tavırlar sergilemektedir. Ancak grup ici ilişkilerden hoşlanır, değişik konu ve tartışmalarda kendisini gostermek onu mutlu eder. Ergen, ebeveyn ve diğer buyuklerden kopma durumundadır. Aile toplantılarına, ailece duzenlenen piknik ve gezintilere katılmayı istemez. Bir yerlere zorunlu gidiyorsa da 'bunlarla beraber değilim' dercesine geriden yurur. Bu kopuşlar, kendi bağımsızlığı ve kişiliğini bulma yolunda atılan adımlardır. Ebeveyn, ergenin kapıyı vurup cıkması ve eleştirel yaklaşımından dolayı telaşa kapılmamalı. Onları ciddiye alın, başkaldırmalarına buyuk tepki gostermemekle bu donem kolaylıkla aşılabilir.

16 yaş: Genc, psikolojik bocalamalardan kurtulur. Kendini daha iyi yonetebilmekte, duygusal acıdan duzene kavuşmaktadır. İce kapanıklık, hırcınlık yok olur. Anne-babayla daha onceki yıllarda catışma soz konusu olan problemlere, yumuşak bir yaklaşım gosterir ve ilişkiler duzelir. Fazla alınganlıktan sıyrılmıştır ve gereksiz endişelere kapılmaz.

Zaman