Bebeğinizi Tek Başına Uyumaya Programlayın (1)


Ne kadar da zordur gecenin bir vakti, gozunuzden uyku akarken, cin gibi gozlerle size bakıp oyun oynamak isteyen cocuğunuzu tekrar uyuması icin ikna etmeye calışmak… “Uyusun da buyusun” lafı boşa soylenmemiştir, bebeklerin uykuya ihtiyacı vardır. Fakat “bebek dediğin uyur da buyur” demek de doğru değil. Psikolog Bihter Mutlu Gencer “Uyku programlanabilen eğitilebilen bir sistemdir. Bu sistemi oturtmak başlangıcta guc olabilir fakat anne babalar kararlı ve tutarlı bir şekilde, yılmadan uygulamaya devam ederlerse olumlu sonuclara ulaşabilirler.”

Bebeğin uykusunun eğitilmesi gerekiyor. Bu eğitim onun sadece fiziksel değil psikolojik gelişimi icin de onemli. Yeni anne – babalar icin inanması ne kadar guc olsa da uyku programlanabilen, eğitilebilen bir sistem. Bu sistemi oturtmak başlangıcta cok kolay olmayacak. Ancak anne babalar kararlı ve tutarlı bir şekilde, yılmadan uygulamaya devam ederlerse olumlu sonuc almaları da zor değil.

Gunduz – gece farkını oğretin

Anne karnından yeni cıkmış bir bebeğin gunduzle gece ayrımını bilmesi beklenemez, ama iki uc hafta icinde bu ayrımı yavaş yavaş anlamaya başlıyor. Tabii biraz caba şart! Psikolog Bihter Mutlu Gencer “Bebeğin en baştan itibaren geceyle gunduzun farkını algılayabilmesi icin cabalamak gereklidir. Bunun icin de gunduz uykularını sizin yaşamınızı surdurduğunuz odada (yani normal yaşam surerken, televizyonunuz veya muziğiniz acıkken, siz telefonla konuşurken, mutfakta yemek yaparken, vb.) veya odasında ama perdeler acık, oda aydınlık şekildeyken uyuması; gece uykularını da mutlaka kendi odasında, karanlık ve sessiz ortamda uyuması ona bu ayrımın farkına varması icin yardım eder. Ayrıca diğer cok onemli bir konu bebeğinize gun icinde istediğiniz kadar sevgi gosterin, onu bol bol opun, kucaklayın, onunla konuşun, uykudan uyandığında gurultulu sevinc gosterilerinde bulunun; fakat geceleri uyandığında onunla minumum kontakta bulunmaya calışın. Beslenecekse besleyin, altı değişecekse değiştirin fakat onunla konuşmamaya, sosyal iletişimde ve fiziksel temasta bulunmamaya, eşinizle konuşmak durumundaysanız kısık sesle konuşmaya ve işinizi en kısa surede halledip onu tekrar yatağına koymaya gayret edin. Nasıl olsa sabah olduğunda bol bol sarılmak icin bebeğiniz yine sizin! En başlarda surekli odasına kadar gidip yorulmak istemiyorsanız bebeğinizi kendi odanızda (ama mutlaka kendi yatağında) yatırabilirsiniz fakat bu uygulamayı bebeğiniz 2 aylık olduğunda bitirmelisiniz. Doğumundan itibaren bebeğinizi kendi odasında yatırmanızın size şu acıdan faydası olabilir: en baştan siz de bu duzene alışırsınız ve 2 ay sonra kendi odasına almakla ilgili bir sıkıntı yaşama riski soz konusu olmaz.”

Toplam uyku saatini belirleyin.

Bebek 3-4 aylık olduğunda artık yatağına konulduğunda ve tek başına uyuyabilme eğitimine başlamak icin hazır duruma geliyor. Bilindiği gibi bebeklerin genel olarak aylara gore toplam uyku saatleri var. Orneğin yeni doğmuş bir bebek gunde 16-18 saat uyur ve bu sure gittikce azalır. 3-4 aylık olduğunda genelde iki-uc kısa gunduz uykusuyla birlikte toplam 13-14 saat civarında uyur. Ancak toplam uyku saati bebekten bebeğe değişebilir. Yapılacak ilk iş sizin bebeğinizin bir gunde toplam kac saate ihtiyacı olduğunu saptamaktır. Bunun icin birkac gun boyunca bebeğinizin uykusuna hic mudahale etmeden ufak bir deftere kaydını tutabilirsiniz. Gece saat 12den ertesi gece 12ye kadar uyuduğu saatleri toplayarak bebeğinizin genel olarak uyku ihtiyacını oğrenmiş olursunuz. Orneğin bebeğiniz toplam 13-13,5 saat uyuyor, fakat uykular cok duzensiz: gece 2 saat uyanık kalıyor, 5’te tekrar uykuya dalıyor, sabah 10’da uyanıyor, gunduz bazen hic bazen de uc kısa uyku uyuyor. Oldukca karışık olan boyle bir duzeni bile normale cevirip, bebeğinizi yatağına koyduğunuzda kendi kendine uyumasını sağlamanız mumkun. Ancak bir sure yorulup uykusuz kalmayı, bebeğinizin odasıyla kendi yatağınız arasında mekik dokumayı goze almalısınız.

Programa başlayın

Bihter Mutlu Gencer, “Bebeğinizin uykusunun kaydını tuttuktan sonra derin bir nefes alıp karar verin ve her sabah bebeğinizi aynı saatte uyandırmaya, 2 veya 3 kısa gunduz uykusu uyutmaya ve akşamları da aynı saatte yatırma programına başlayın.” Diyerek şoyle devam ediyor: “Unutmayın amacımız sonucta bebeğinizin tek başına ve onceden belirlediğiniz ihtiyacı olan saat kadar uyumasını sağlayabilmek. Bebeğin uykuya daldığı ve uyandığı saatlerin kaydını tutmaya devam edin. Programı uygularken uyuyan bebeğinizi saati geldiğinde uyandırmaktan cekinmeyin, ayrıca arabada giderken zamansız uykusu gelen bebeğinizi uyutmamaya calışın. (lutfen buyuklerin “uyuyan cocuk uyandırılır mı”, veya “uykusu var bırak uyusun” sozlerine kulak asmayın-ilerde bir turlu uyumak istemeyen cocuğunuzu uyutmak icin siz uğraşmak zorunda kalacaksınız) En başlarda bebeğinizin uyku duzeni hemen oturmayacaktır cunku malum “onun alışmış olduğu duzen, duzensiz uyku”dur. Gece 12’de uykusu gelen bebeğinizin uykusunu yavaş yavaş 11:30’a, ertesi gun 11’e ve bu şekilde sonucta bebekler ve kucuk cocuklar icin en uygun uyuma saatleri olan 8:00-9:00 arasına cekebilirsiniz.”


Bebeğinizi Tek Başına Uyumaya Programlayın


Yazı dizimize ilgi buyuk oldu. Yazı dizimizin ikinci ve son bolumunde Psikolog Bihter Mutlu Gencer bebeğinizi daha kolay uyutmanız icin genel yontemlerden soz ederek tek başına uyumanın onemini şoyle anlatıyor: “Tek başına uyuyabilme becerisi onun bireysel, bağımsız, kendine guvenli yetişmesi icin zemin oluşturur. Hayata tek başına uyumayı başarmış olarak başlamış bebekler, ileride kendinden daha emin, daha cesaretli dolayısıyla merak duygusu daha gelişmiş, boylece başarılı ve kendine yetebilen cocuklar ve bireyler olurlar.”

Genel Yontemler

Bebeklerin akşam uyuması gunduz uyumalarından daha zordur. Akşamları yattıklarında daha cok ağlarlar, uykuya dalmaları daha uzun surer. Bunun en buyuk nedeni akşam anne babadan ve sosyal hayattan ayrılmak istemezler. Kısa olan gunduz uykusundan sonra anne babaya kısa sure sonra kavuşacaklarını, akşam uykusuyla ise cok daha uzun sure onlardan ayrı kalacaklarını sezerler. Ayrıca akşamın karanlığı onlar icin daha belirsiz ve korkutucu olabilir. O halde ne yapmalı? Bihter Mutlu Gencer bazı yontemler sıralıyor:

• Akşam icin bir uyku rutini oluşturun, her gece aynı işlerden oluşan bir rutin bebeğinizin kendini guvende hissetmesini ve bu guvenle uykuya daha rahat dalabilmesini, ayrıca bu rutin başladığında kendini uykuya yavaş yavaş hazırlamasını sağlar. Tipik bir rutin şoyle oluşturulabilir. Bebeğinize yaşına gore en anlayabileceği şekilde sozel olarak artık uyku vaktinin geldiğini ve biraz sonra gidip yatılacağını bir kac kez soyleyin. Kucuk bebekler “ee yapacağız” gibi kısa sozleri daha kolay anlayabilirler.
• Daha sonra belki sıcak bir banyo, ya da sadece elini yuzunu ılık suyla yıkama; dişleri fırcalama alışkanlığı kazanması icin en başlarda sadece kemirmesi icin daha sonra taklit becerileri geliştikce fırcalama taklidi yapması icin eline vereceğiniz ufak bir diş fırcası; sonra pijamalarını giyme; daha sonra yaşına uygun bir kitap okuma (birlikte kitabın resimlerine bakma); daha sonra meme veya biberonla beslenmesi; sonra hafif ve sakinleştirici bir muziğin acılması; ışıkların kapanması ve belki ufak bir gece lambasının acılması; bebeğin yatağa konulması (mutlaka henuz uykuya dalmamış olarak); belki bir şarkı veya ninni soylenmesi ve odanın terk edilmesi.
• Butun bu rutin her gece tutarlı bir şekilde uygulanmalıdır. Uygulama sırasında fazla aksiyon icinde olmamaya, oyun oynamamaya, (şimdi oyun değil uyku zamanıdır) sakin olmaya, sakin bir şekilde konuşmaya calışarak cocuğunuzun uyku icin kendisini hazırlamasına yardımcı olmalısınız. Bebekler ve cocuklar her şeyi anlamıyor gibi gozukse de ses tonunuzdaki veya hareketlerinizdeki duyguları hemen fark ederler. Dolayısıyla bebeğinizin yine uyumayacağından korkan kaygılı ses tonunuz bebeğinizi olumsuz etkiler.

Bebek yatağa konulduktan sonra

Meme, biberon, emzik emerek, kucakta veya ayakta sallanarak veya buna benzer bir alışkanlıkla uykuya dalabilen bir bebek gece uyandığında da bu alışkanlığını isteyecek ve tekrar uykuya dalmakta gucluk cekecek, hatta bu alışkanlığını bırakması da guc olacaktır. Bu nedenle boyle bir alışkanlığa hic başlamadan yatağa yatırarak uyutmaya calışmak en iyisidir. Bazı cocuklar ise uyurken parmaklarını emerler. Bihter Mutlu emzik ve parmak emme konusunda şunları soyluyor: “Emzik bebeğinizin gunduz emme gudusunu karşılamak uzere verilebilir fakat uykuya dalarken sizin kontrolunuzdeki emzik yerine kendi kontrolunde olan parmağını emerek kendini sakinleştirip uyumaya alışması bireysellik, bağımsızlık gelişimi icin daha uygundur-parmak emmek bizim toplumumuzda nedense hoş karşılanmaz; oysa cocuğun 4 yaşına kadar, hatta kalıcı dişleri cıkana kadar, parmak emmesi son derece normaldir, zaten bu yaştan sonra parmak emmeyi kendi kendine bırakır. Eğer 6 yaşına gelmiş ve hala bırakamamışsa anne babayla ilişkide bir problem yaşanıyor olması gibi başka olumsuz faktorler işin icine karışmış olabilir, o zaman da bu olumsuzluklar uzerinde calışılmalıdır.”
Akşam yatağına yatırdığınız bebeğiniz uyumuyor ve ağlıyor. Elbetteki bebeğiniz kan ter icinde kalana kadar onu savunmasız bırakmamalısınız. Bbu onun sizinle olan guven ilişkisini de zedeleyebilir. Fakat bebeğiniz en ufak bir hoşnutsuzluk sesi cıkardığında hemen yatağının kenarında soluğu almanız da doğru değil. O halde ne yapmalı? “3-4 dakika ağlamasına izin verip sonra yanına gidip kucağınıza almadan sırtını sıvazlayarak, sakin ve sevgi dolu sesinizle ona “uyuyoruz bebeğim, ee yapıyoruz” diyebilirsiniz, veya ona uyku şarkısını soyleyebilirsiniz. Bebeğiniz sakinleşmeyecek gibi gorunuyorsa kucağınıza alıp bir dakika gibi kısa bir sure sallamadan tutup tekrar yatağına koyabilirsiniz. Tekrar ağlamaya başladığında, veya gece uyandığında da yapılacak olan şey işte bu sistemi bebeğiniz ağlamaya başladığı her seferde bıkıp usanmadan ve sakinliğinizi koruyarak tekrar tekrar uygulamaktır. 4 aylık bebeğinizi siz gece yatarken saat 11-12 civarında beslemeniz onu sabaha kadar idare eder, dolayısıyla onu artık butun gece beslemeden uyumaya alıştırabilirsiniz. Saat 3’te uyanan bebeğinizi o saatte beslerseniz ertesi gece tekrar aynı saatte uyanıp karnını doyurmak isteyecektir.”

Neden tek başına uyku?

Bebeğinizin tek başına uyuması elbetteki anne babanın rahat edebilmesi, saatlerce cocuğu uyutmak icin zaman ve enerji harcamaması bakımından cok onemlidir. Bihter Mutlu, “Fakat asıl cocuğunuz icin buyuk bir onemi vardır ki bu da tek başına uyuyabilme becerisinin onun bireysel, bağımsız, kendine guvenli yetişmesi icin zemin oluşturmasıdır.” Diyerek şoyle devam ediyor: “Hayata tek başına uyumayı başarmış olarak başlamış bebekler, (uykuya ek olarak tek başına bir suru şeyi yapmasına fırsat verilmiş-yemek yemek, giyinmek, cevreyi ozgur bir şekilde keşfetmek, vb.) ileride kendinden daha emin, daha cesaretli dolayısıyla merak duygusu daha gelişmiş, boylece başarılı ve kendine yetebilen cocuklar ve bireyler olurlar. Denklem basittir: Cocuk uyurken kendi kendine yetebilirse, buyuyunce de kendine yeten bir cocuk ve sonrasında bir birey olur. Bebeğiniz 3-4 aylık olduğunda tek başına uyuma calışmalarına başlamak uygundur. Bu zamanı gecirirseniz daha uzun sure uğraşmak zorunda kalabilirsiniz, fakat yine de başarmak mumkun. Cocuğunuz kac yaşında olursa olsun kuralları ve sınırları belirlemek, net ve tutarlı davranarak her zaman sizin elinizde.”


alintidira.s.