Cocuklar arasındaki yaş farkı ne kadar az ise cocukların birbirleri ile kavga etme olasılığı o kadar fazladır. Cunku aynı ya da birbirine yakın gelişim doneminde olan cocukların temel ihtiyacları ortaktır. Doğal olarak bu ihtiyacları karşılayacakları kaynaklar -nesne ve kişiler- da ortaktır. Kaynakların ortak kullanımı cocukların bunları paylaşmasında sorunlar cıkarmakta ve onların birbiri ile kavga etmelerine neden olmaktadır.

4 ve 6 yaşlarındaki iki cocuk icin oyuncakları hayatlarında en değerli eşyalardır. Cok fazla oyuncağa sahip olmalarına rağmen diğerinin elindeki oyuncak o an ulaşılmaz olduğu icin daha cazip gelecektir ve kavga etmelerine yol acacaktır. Eğer ki cocuklar birlikte oynamayı becerebiliyorlarsa sorun kolay cozulur. Ancak bu alışkanlığı henuz kazanamamışlarsa oyuncak alırken ikisine ayrı ayrı almak bir cozum olabilir. Hem boylece birbirlerinin oyuncağını merak ettikleri icin paylaşmayı da oğrenmeye başlarlar. Daha guzel bir cozum ise kucuk yaşta iken cocuğu paylaşmaya alıştırmaktır.

4 ve 9 yaşındaki cocuğun gelişim donemleri farklı olduğu icin ilgi alanları da farklı olacaktır. 4 yaş cocuğu hala oyuncaklarla oynamayı severken 9 yaşındaki bir cocuk icin kırtasiye malzemeleri, kitaplar, bilgisayar oyunları ya da grup oyunları daha on plana cıkacaktır. Bu nedenle yaş farkı az olanlara gore daha az gecimsizlik gostereceklerdir. Fakat bu, hic kavga etmeyecekleri anlamına gelmez.

Anne-baba her cocuk icin sahip oldukları en değerli şeydir. Yaş ilerledikce anne-babaya duyulan ihtiyac azalsa bile, yine de onlar cocukları icin en değerli olacaklardır ve onları paylaşmak yetişkin bir kişi olana kadar hep sorun yaratabilir. Bu nedenle ebeveynlerin cocukları ile ilişkilerine cok dikkat etmeleri gerekmektedir. Zaman zaman zor olsa bile dengeyi kurmaya calışmalıdırlar.

Aralarındaki yaş farkı fazla olsa bile, ergenlik cağındaki bir cocuk ile kucuk kardeşi ya da buyuk abisi/ablası sık kavga edebilir. Buna ergenlik doneminin getirdiği bir takım gelişimsel ozellikler neden olmaktadır. Ergen sadece kardeşi ile değil anne-babası ile de surekli bir tartışma icerisindedir. Ebeveynlerin ergenlik donemi konusunda ceşitli kaynaklar aracılığıyla kendilerini bilinclendirmeleri bu gecimsizlik ile baş etmelerinde onlara yardımcı olacaktır.

Yaş farkı 7-8 yaş yada daha fazla ise buyuk cocuk kardeşine gercekten bir abi ya da abla gibi yaklaşabilir. Onun bakımı ile ilgilenir, ihtiyaclarını karşılar, derslerine yardımcı olur, gezdirir, oynatır, oyalar. Kısacası kardeşinin sorumluluğunu isteyerek alır. Ancak arada cok yaş farkı olduğunda ortak paylaşımları az olabilir ya da kuşak farkı oluşabilir ve duygusal anlamda birbirlerini anlamakta bazen zorlanabilirler.

Yaş farkı cok da olsa az da olsa kardeşler arasında kıskanclık ve kavgalar her zaman olasıdır. Muhim olan kavgaların duygusal ya da fiziksel hasara yol acmadan cozumlenmesidir.

“Kardeş kavgalarında şiddet varsa ne yapılmalıdır?”

Şiddet model alınarak oğrenilen bir davranıştır. Kardeşler arası şiddeti onlemek icin oncelikle, ebeveynler hic bir koşulda şiddete başvurmamalıdırlar. Kendi aralarındaki ya da cocukları ile olan problemlerinde şiddeti bir cozum yolu olarak kullanmamalıdırlar.

Şiddet aile icerisinde ne sebeple olursa olsun kabul edilemez olmalıdır ve şiddet uygulamanın bir yaptırımı olmalıdır. Şiddetin sakıncaları ve uygulayan kişinin bu davranışından dolayı ne tur bir yaptırımla karşılaşacağı cocuklara oncesinde anlatılmalıdır.

Bir kavgada şiddet kullanıldığında kimin haklı kimin haksız olduğuna ya da meselenin ne olduğuna bakılmaksızın, şiddete uğrayan cocukla ilgilenilmelidir. Şiddet uygulayan cocuk haklı dahi olsa ona karşı bir yaptırım (bir muddet icin sevdiği bir şeyden mahrum bırakma ya da ayrı ancak guvenilir bir mekana gondererek kısa bir sureliğine iletişimi kesme...vs) uygulanmalıdır. Uygulanacak yaptırım cocuğun yaşına uygun olmalıdır.

Cocuklara fırsat verilmesine rağmen sorunu kendi aralarında cozemiyorlarsa, ebeveynlerin yol gostermesi gerekebilir. Bu kavgaya mudahale etmek ya da hakemlik yapmak demek değildir. Cozum alternatifleri sunulmalı ancak cocuklar secme konusunda serbest bırakılmalıdır. Onu da yapamazlarsa daha onceki yazımızda bahsettiğimiz gibi kavgaya neden olan nesneyi kullanmalarına bir sureliğine izin verilmemeli ya da cocuklar bir arada kavga etmeden durmayı başarıncaya kadar ayrı bir mekana gonderilmelidir.

“Kardeş kavgaları nasıl en aza indirilebilir?”

Cocukların coğunlukla, kavga etmek icin ozel bir nedene ihtiyacları yoktur. Ancak bazı durumlar vardır ki gercekten kavga ya da gecimsizlik nedeni oluşturmaktadır. Kaynakların ortak kullanımı, kıskanclık ve haksızlığa uğradığını duşunme bunların başlıcalarındandır.

Kaynakların ortak kullanımından doğan kavgaları onlemek icin cocuklara ait ozel alan ve eşyalar oluşturmak kucuk capta da olsa bir cozum olabilir. Cocuklar aynı odayı paylaşıyorlarsa yatakları ve dolaplarının ayrı olması, kendilerine ait bir masa ya da koşelerinin olması iyi olacaktır. Kendi odaları olmayan cocuklarda ise evde oynamaları icin kendilerine ait hissedecekleri uygun koşeler oluşturulmalıdır.

Anne bir cocuk ile ilgilenirken, baba diğer cocuk ile ilgilenmelidir. Ancak bunların yanı sıra hep birlikte ailecek yapılacak etkinliklerde de bulunulmalı ve zaman zaman cocukların bir arada oynamaları icin ortamlar oluşturulmalıdır. Onlara birlikte nasıl guzel bir şekilde vakit gecirebilecekleri konusunda rehberlik yapılmalıdır.

Kıskanclığın sebep olduğu kavgalar, cocuğun anne-babayı paylaşmak zorunda kaldığı icin diğer kardeşe ofkelenmesinden kaynaklanabileceği gibi anne-babanın cocukları birbirleri ile kıyaslamasından da kaynaklanabilir. Burada cocuğun ofkesi kardeşine değil, aslında, annesine babasınadır.
Ebeveynler cocukları ile ilişkilerine dikkat etmeli, her biri ile zaman zaman bire bir vakit gecirmelidirler. Kıyaslamalara girmemeli, her birini yeteneği doğrultusunda farklı alanlara yonlendirmelidirler. Kıyaslanan cocuklar surekli birbiri ile rekabet icerisinde olurlar. Bunun yanı sıra kendisini yetersiz hisseden cocuk diğer kardeşi konusunda kompleks geliştirebilir ve bu, yaşı ilerlese bile devam edebilir.

Kardeş kavgalarını pekiştiren bir diğer nokta ise ebeveynlerin yaşından dolayı kucuk cocuğun tarafını tutması ve buyuk cocuktan surekli anlayış gostermesini beklemesidir. Ya da yaşı kucuk olmasa bile ailede bazı cocuklar zor mizaclı olabilirler ve surekli idare edilip alttan alınması gerekebilir. Bu, yanlış bir tutum olsa bile sık sık uygulanmaktadır. Bu durum da yine diğer cocuk icin sıkıntı yaratır. Kendisini haksızlığa uğramış hisseder. Zaman zaman aile bu duruma başvursa bile bunu bir alışkanlık haline getirmemeye ozen gostermelidirler ve yeri geldiğinde kucuğe de hatasını soylemelidirler.

Bu bahsettiğimiz hususlara dikkat edildiği takdirde kardeş kavgaları sona ermese bile en azından daha azalabilir ya da daha sağlıklı yollardan cozumlenebilir.

BİTİRİRKEN;

Her ne kadar cocuklar kavga etseler, gecinemeseler de bu, onların birbirlerini sevmediklerini gostermez. Bir bakarız kavga edip kusmuşler, bir bakarız anlaşıp barışmışlar. Muhim olan, cocukların bu kavgalardan olumsuz etkilenmesine engel olmak ve bu durumu sosyalleşme anlamında bir avantaja cevirmesine yardımcı olmaktır.


Psikolog Canan Canturk