Efsun, fusûn olarak da kullanılır. Farsca'dan dilimize gecmiş olup, buyu ve sihir anlamındadır. Sihirbazların okudukları kelimelere olduğu gibi, hileye ve manasız şeye de denir.
Buyuculuk yapana efsunkÂr denilmiştir. Aynı zamanda buyulu de demektir. Namık KemÂl bir şiirinde, Ne efsunkÂr imişsin Âh ey didar-ı hurriyet/Esir-i aşkın olduk gerci kurtulduk esÂretten demekle bu anlamı dile getirmiştir.
Efsûn (buyu), eskiden beri insanları meşgul etmiş bir olaydır. Gerceklerden habersiz olan insanlık, doğaustu guclerle, doğanın etkilenebileceği inancına kapılmıştır. Bu da, en kucuk bir tabiat bilgisinden mahrum bulunulduğu cağlarda ve zamanlarda kendini gostermiştir. MeselÂ, toprağa dokulen suyun yağmur yağdıracağına inanılmış, yılanın kotuluğunden kurtulmak icin onun karşıtı ve yiyicisi olan leylekten etkileme yoluna gidilmiştir.
Efsûn, eskiden beri Babilliler, KeldÂnîler, Suryaniler ve Mısırlılar arasında yaygın olarak gorulmuş ve bunlardan meşhur sihirbazlar cıkmıştır. Bugun de geri kalmış, ilkel topluluk lar arasında efsûn, onemli bir yer tutmaktadır. Avustralya yerlileri, herşeyden cok sihirden ve buyuculerden korkarlar. Hastalarına doktor yerine sihirbazları cağırırlar, eğer cağırmazlarsa ve hasta da olurse buyucunun oldurduğunu sanırlar. Bunlar, gok gurultusu, şimşek, yağmur, fırtına gibi tabii olayları hep sihirbazlara malederler. Afrika'nın yerlileri de efsûnculara buyuk saygı duyarlar. İspanyollar, Amerika'yı aldıklarında orada sihirbazlığın yaygın olduğunu gormuşlerdir. Eski Mısır'daki yazılar, burada da sihirin varlığını ve tesirini ispat etmektedir. Sihirbazlıkta en ileri giden millet KeldÂnîlerdi. Onları tevhid akîdesine davet etmek icin Hazreti İbrahim (a.s) gonderilmişti.
Kur'Ân-ı Kerîm'de. BÂbil'de HÂrut ve MÂrut'un insanlara sihir ilmini oğrettikleri Allah (c.c.) tarafından bildirilmekte (Bakara, 2/102) ve Hz. Musa (a.s.)'ın elindeki asÂnın yılan olduğu haber verilmektedir (TÂhÂ, 20/20).
Efsûnu su kısımlara ayırıp değerlendirmek mumkundur.
1- KeldÂnîlerin sihri: Bunlar yıldızlara taparlar, kÂinatı idare edenlerin yıldızlar olduğunu, hayır ve şerrin onlardan geldiğini soylerlerdi.
2- Ruhu guclu olanların kuruntuları ile ortaya konan buyu. Bunlara gore insan ruhu tasfiye ile guc icad etme, oldurme, diriltme, bunyede değişiklik yapm derecesine ulaşır. Hipnotizma, manyetizm ve fÂkirizm gibi. Sihrin en aldatıcı ve tehlikeli bolumu budur.
3- Yerdeki ruhlardan yardım alanların sihri. Bu da muska yapmak ve cinlerden yardim almak gibi guclere dayanır. İspritizma ve ufurukculuk gibi.
4- Goz boyamak şeklinde yapılan buyu. Hokkabazlık ve el cabukluğu ve benzeri davranışlar bu kabildendir. Bu, tıpkı vapurda giderken sahili hareket ediyor gibi gormeye benzer ki, bizde buna gozbağcılık denilir.
Sihir ve sihirbazcılık haramdır. İslÂm bilginleri, birinci ve ikinci gurub sihre inananların kufrunde ittifak etmişlerdir. Kur'Ân-ı Kerîm'de ifade edildiği gibi buyu, Yahudiler arasında da yaygın idi. Hz. Suleyman (a.s.)'ın buyucu olduğunu, hukumdarlığı buyu ile elde ettiğini, hayvanlara ve cinlere bununla hukmettiğini soylerler ve inanırlardı. Kur'Ân-ı Kerim'de Hz. Suleyman bir Peygamber olarak tanıtılınca, Muhammed, Suleyman'ı peygamber sanıyor, halbuki o bir buyucudur dediler. Bunun uzerine Bakara, 2/ 102 Âyeti nÂzil oldu.
Efsûnun (sihrin) butun mÂhiyeti, hayali gercek zannettirecek bir yon ile, insanın ruhu uzerinde bir etki meydana getirmekten ibaret olduğu halde, bunun bir kısmı da bazı gerceklerle karışıktır. Ozetle, her sihrin gercek tesirden busbutun uzak olduğu iddia edilmemeli, sihrin aslı yoktur diye aldanılmamalı, sihirbazlardan sakınılmalıdır. Gercek etki ne sihirde, ne onu yapanda, ne tabiatta, ne ruhta, ne gokte, ne yerde, ne şeytanda ve ne de melektedir. Hakîkî muessir herşeye gucu yeten Allah (c.c.)'dır. Zarar ve fayda ancak O'nun izniyle meydana gelir. O halde her şeyden once yuce Allah'tan korkulmalı ve O'nun korumasına sığınılmalıdır. Peygamberimiz Hz. Muhammed (s.a.s) Muavvizeteyn * denilen FelÂk ve NÂs sûrelerini bu amacla hem okumuş hem de okunmalarını bizlere tebliğ etmiştir.
Efsun, Buyunun sozlerle ve telkinlerle cesitli otlar ve tutsuler kullanilarak yapilan seklidir. Iyi ve kotu amacli olarak kullanilir.
Burada efsunlayan kisi bazi ozel sozlerle buyu etkisi olusturarak kisiyi etkisiz duruma getirir aklina ve suuruna hukmederek istedigi her seyi yaptirir. Bu buyu cesidinde zaman ortam ve kullanilacak efsunlu sozler cok onemlidir.