Kanun Numarası : 2238
Kabul Tarihi : 29/5/1979
Yayımlandığı R. Gazete : Tarih: 3/6/1979 Sayı: 16655
Yayımlandığı Dustur : Tertip: 5 Cilt: 18 Sayfa: 150

I. BOLUM
Genel Hukumler
Amac:

Madde 1 - Tedavi, teşhis ve bilimsel amaclarla organ ve doku alınması,sak-
lanması, aşılanması ve nakli bu kanun hukumlerine tabidir.
Kapsam:

Madde 2 - Bu Kanunda sozu edilen organ ve doku deyiminden, insan organizma-
sını oluşturan her turlu organ ve doku ile bunların parcaları anlaşılır.
Oto - grefler, sac ve deri alınması, aşılanması ve nakli ile kan transfuzyo-
nu bu kanun hukumlerine tabi olmayıp, yururlukte bulunan sağlık yasaları, tuzuk-
leri, yonetmelikleri ve tıbbi deontoloji kuralları cercevesinde gercekleştiri-
lir.

Madde 3 - Bir bedel veya başkaca cıkar karşılığı, organ ve doku alınması ve
satılması yasaktır.

Madde 4 - Bilimsel, istatistiki ve haber niteliğindeki bilgi dağıtımı halle-
ri ayrık olmak uzere, organ ve doku alınması ve verilmesine ilişkin her turlu
reklam yasaktır.
II. BOLUM
Yaşayan Kişilerden Organ ve Doku Alınması
Yaş ve nitelik:

Madde 5 - Onsekiz yaşını doldurmamış ve mumeyyiz olmayan kişilerden organ ve
doku alınması yasaktır.
Muvafakat:

Madde 6 - Onsekiz yaşını doldurmuş ve mumeyyiz olan bir kişiden organ ve do-
ku alınabilmesi icin vericinin en az iki tanık huzurunda acık, bilincli ve te-
sirden uzak olarak onceden verilmiş yazılı ve imzalı veya en az iki tanık onunde
sozlu olarak beyan edip imzaladığı tutanağın bir hekim tarafından onaylanması
zorunludur.

KANUNLAR, ŞUBAT 1989 (EK - 3)



Bilgi verme ve araştırma yukumluluğu:

Madde 7 - Organ ve doku alacak hekimler:
a) Vericiye, uygun bir bicimde ve ayrıntıda organ ve doku alınmasının yara-
tabileceği tehlikeler ile, bunun tıbbi, psikolojik, ailevi ve sosyal sonucları
hakkında bilgi vermek;
b) Organ ve doku verenin, alıcıya sağlayacağı yararlar hakkında vericiyi ay-
dınlatmak;
c) Akli ve ruhi durumu itibariyle kendiliğinden karar verebilecek durumda
olmayan kişilerin vermek istedikleri organ ve dokuları almayı reddetmek;
d) Vericinin evli olması halinde birlikte yaşadığı eşinin, vericinin organ
ve doku verme kararından haberi olup olmadığını araştırıp oğrenmek ve oğrendiği-
ni bir tutanakla tespit etmek;
e) Bedel veya başkaca cıkar karşılığı veya insancıl amaca uymayan bir duşun-
ce ile verilmek istenen organ ve dokuların alınmasını reddetmek;
f) Kan veya sıhri hısımlık veya yakın kişisel ilişkilerin mevcut olduğu du-
rumlar ayrık olmak uzere, alıcının ve vericinin isimlerini acıklamamak;
Zorundadırlar.

Alınamayacak organ ve dokular:

Madde 8 - Vericinin yaşamını mutlak surette sona erdirecek veya tehlikeye
sokacak olan organ ve dokuların alınması, yasaktır.

Tahlil ve inceleme yapma zorunluluğu:

Madde 9 - Organ ve doku alınması, aşılanması ve naklinden once verici ve
alıcının yaşamı ve sağlığı icin soz konusu olabilecek tehlikeleri azaltmak ama-
cıyla gerekli tıbbi inceleme ve tahlillerin yapılması ve sonucunun bir olurlu-
luk raporu ile saptanması zorunludur.

Organ ve doku almaya, saklamaya, aşılamaya ve nakline yetkili sağlık kurum-
ları:

Madde 10- Organ ve doku alınması, saklanması, aşılanması ve naklinin, bu iş-
ler icin gerekli uzman personele, arac ve gerece sahip sağlık kurumlarınca ya-
pılması zorunludur.

III. BOLUM
Oluden Organ ve Doku Alınması

Olum halinin saptanması:

Madde 11 - Bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak tıbbi olum hali, bilimin
ulkede ulaştığı duzeydeki kuralları ve yontemleri uygulanmak suretiyle, biri
kardiolog, biri norolog, biri noroşirurjiyen ve biri de anesteziyolji ve reani-
masyon uzmanından oluşan 4 kişilik hekimler kurulunca oy birliği ile saptanır.

Hekimlere ilişkin yasak işlemler:

Madde 12 - Alıcının mudavi hekimi ile organ ve doku alınması, saklanması,
aşılanması ve naklini gercekleştirecek olan hekimlerin, olum halini saptayacak
olan hekimler kurulunda yer almaları yasaktır.

Tutanak duzenleme:

Madde 13 - 11 inci maddeye gore olum halini saptayan hekimlerin olum tarihi-
ni, saatini ve olum halinin nasıl saptandığını gosteren ve imzalarını taşıyan
bir







tutanak duzenleyip organ ve dokunun alındığı sağlık kurumuna vermek zorundadır-
lar. Bu tutanak ve ekleri ilgili sağlık kurumunda on yıl sure ile saklanır.

Oluden organ ve doku alma koşulu ve cesetlerin bilimsel araştırma icin muha-
fazası: (1)

Madde 14 - Bir kimse sağlığında vucudunun tamamını veya organ ve dokularını,
tedavi, teşhis ve bilimsel amaclar icin bıraktığını resmi veya yazılı bir vasi-
yetle belirtmemiş veya bu konudaki isteğini iki tanık huzurunda acıklamamış ise
sırasıyla olum anında yanında bulunan eşi, reşit cocukları, ana veya babası veya
kardeşlerinden birisinin; bunlar yoksa yanında bulunan herhangi bir yakınının
muvafakatiyle oluden organ veya doku alınabilir.
Aksine bir vasiyet veya beyan yoksa, kornea gibi ceset uzerinde bir değişik-
lik yapmayan dokular alınabilir.
Olu, sağlığında kendisinden olumunden sonra organ veya doku alınmasına karşı
olduğunu belirtmişse organ ve doku alınamaz.

(Değişik: 21/1/1982 - 2594/1 md.) Kaza veya doğal afetler sonucu vucudunun
uğradığı ağır harabiyet nedeniyle yaşamı sona ermiş olan bir kişinin yanında yu-
karıda sayılan kimseleri yoksa, sağlam doku ve organları, tıbbi olum halinin
alınacak organlara bağlı olmadığı 11 inci maddede belirlenen hekimler kurulunun
raporuyla belgelenmek kaydıyla, yaşamı organ ve doku nakline bağlı olan kişilere
ve naklinde ivedilik ve tıbbi zorunluluk bulunan durumlarda vasiyet ve rıza
aranmaksızın organ ve doku nakli yapılabilir. Bu hallerde, adli otopsi, bu iş-
lemler tamamlandıktan sonra yapılır ve hekimler kurulunun raporu adli muayene ve
otopsi tutanağına gecirilir ve evrakına eklenir.

(Ek: 21/1/1982 - 2594/1 md.) Ayrıca vucudunu olumden sonra inceleme ve araş-
tırma faaliyetlerinde faydalanılmak uzere vasiyet edenlerle yataklı tedavi ku-
rumlarında olen veya bunların morglarına getirilen ve kimsenin sahip cıkmadığı
ve adli kovuşturma ile ilgisi olmayan cesetler aksine bir vesiyet olmadığı tak-
dirde 6 aya kadar muhafaza edilmek ve bilimsel araştırma icin kullanılmak uzere
ilgili yuksek oğretim kurumlarına verilebilirler. Bu cesetlerin defin hususu da-
hil tabi olacakları işlemler Adalet, İcişleri, Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlık-
larınca bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren 3 ay icinde cıkarılacak yonetme-
likle belirlenir.
IV. BOLUM
Ceza Hukumleri

Yasak eylemler:

Madde 15 - Bu Kanuna aykırı şekilde organ ve doku alan, saklayan, aşılayan
ve nakledenlerle bunların alım ve satımını yapanlar, alım ve satımına aracılık
edenler veya bunun komisyonculuğunu yapanlar hakkında, fiil daha ağır bir cezayı
gerektirmediği takdirde iki yıldan dort yıla kadar hapis ve 50.000 liradan
100.000 liraya kadar ağır para cezasına hukmolunur.


Madde 16 - Bu Kanun yayımı tarihinde yururluğe girer.


Madde 17 - Bu Kanunu Bakanlar Kurulu yurutur.
---------------------------
(1) 21/1/1982 tarih ve 2594 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle değiştirilen madde
başlığı metindeki yerine işlenmiştir.