Ormanlarla ilgili yonetmeliklerin eski ve yeni hali karşılaştırıldığında, ormanların karşı karşıya kaldığı tehlike ortaya cıkıyor.


Orman Kanunu’nda son 10 yılda 10 değişiklik yapıldı. Her duzenleme ormanları biraz daha yapılaşmaya actı. Yeni değişikliklerin buyuk bolumu de madencilik faaliyetlerin, ormanlık alanda yapılacak diğer faaliyetlerin izinlerin ve kısıtlamaların duzenlendiği 16, 17 ve 18. maddelere ilişkin. En son yapılan değişiklikle orman sahalarında definecilikten petrol aramaya, eğitim ve sağlık tesislerinden, yeraltı deposuna kadar her turlu ormancılık dışı faaliyetine izin verilebileceği belirtiliyor. Eski yonetmelikte ‘endemik ve nadir ekosistemler, gen ormanları’nda madencilik faaliyetine kesinlikle izin verilmez denilirken yeni yonetmelikte izin verilebileceği anlatılıyor. Buna benzer Turkiye ’deki 21 milyon hektarlık orman varlığını tehlikeliye duşuren pek cok değişiklik yapıldı. Orman ve Su İşleri Bakanlığı ise bir acıklama yaparak değişikliklerin ormanlık alanlara zarar verilmesinin soz konusu olmadığını iddia etti.

Orman Kanunu’nun izinlerin uygulanmasına ilişkin 2 yeni yonetmelik 18 Nisan perşembe gunku Resmi Gazete ’de yayımlandı. Madencilik faaliyetlerini duzenleyen 16. madde, ormancılık dışı diğer faaliyetlerin izinlerini duzenleyen 17. - 18. maddelerle ilgili yonetmelik ayrı ayrı yururluğe girdi. Madencilik faaliyetleri ile ilgili yonetmelik en son 2010’da, diğeri ise 2011’de duzenlenmişti. Onlarca sayfalık yonetmeliklerde ‘tehlikeli’ değişiklikler var. Kırsal Cevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği’nden iki orman muhendisi Ahmet Demirtaş ile Salih Usta Radikal icin iki yonetmeliğin de eski halleri ile yeni hallerini karşılaştırdı. Aradaki farkları tek tek sıraladı. Değişikliklerin ne anlama geldiği ile ilgili yorumlarını da ekledi. İki uzman, son yıllarda ormanlar aleyhine yapılan değişikliklerin orman alanlarının daralmasına, ormanların niteliğinin değişmesine, bozulmasına ve yok olmasına neden olacağını anlattı.

Durum şoyle:

KİM İRDELEYECEK? Eski yonetmelikte başvurulardaki ‘kamu yararı ve zarureti’ konusu Orman Bolge Mudurluğu’ne bağlı komisyonca değerlendiriliyordu. Kamu yararı ve zarureti bulunmayan başvurulara alternatif yer bulunuyordu. Yeni yonetmeliğe gore kamu yararı ve zarureti acısından yalnız ‘irdelenir’ gibi muğlak bir ifade kullanılıyor. (Kimin irdeleyeceği, nasıl yapılacağı belli değil.)

BEDEL SURESİ 3 AY: Eski yonetmelikte bir yatırımcı ormanlık alanda yapacağı calışmayla ilgili bedeli bir ay icinde yatırmak zorundaydı. Yeni yonetmelikle bu sure 3 aya cıkarıldı. Yap-işlet-devret modeliyle yapılan yapılar da ise herhangi bir ucret alınmayacağı belirtiliyor. (Yani 3. kopru gibi yatırımlar icin ucret alınmayarak sermaye icin olanaklar arttırılıyor.)

HAFRİYAT MADDESİ: Yeni yonetmelikte demiryolu, otoyol, devlet ve il yollarıyla su isale hatlarından cıkan kazı fazlası malzemeler Orman Genel Mudurluğu’nun izniyle ormanlık alana depolanabilecek.
Bu depolama karşılığındaysa yalnızca ağaclandırma alınacak.
(Bir taraftan binlerce hektar ormanlık alan yok edilecek, cıkan hafriyatla yine ormanlar tahrip edilecek. Ve bunun icin sadece ağaclandırma bedeli alınacak. Hafriyat bedeli de alınmayacak)

TEMİNAT YANMAYACAK: Eskiden izin verilen yerden bir yatırımcı vazgecerse yatırdığı teminat devlete gelir olarak kalıyordu. Yeni uygulamaya gore, yatırımcıya parası geri verilecek. (Teminat yanmayacak, yine yatırımcının onu acılıyor.)

ORMANI YOK ET, BIRAK: Eski yonetmeliğe gore, bir yatırım planı mahkeme tarafından iptal edilirse (HES’lerde olduğu gibi) izin alan kişi mahkemeden once alanda işlem yapmışsa, ormanı yok etmişse ormanda bozulan durumlar komisyonca belirlenip, eski haline getirilmesi sağlanıyordu. Gerekirse bedeli talep ediliyordu. Ancak yeni yonetmeliğe gore, mahkemenin bir yatırımı iptal etmesi durumunda firmanın ormanda bozmuş
olduğu yerlerle ilgili ne yapılacağına ilişkin bir ongoru yok. (Ormanda yaptığı tahribat yanına kÂr kalmış olacak. Yaptırımı yok.)

KONTROL GOREVİ OZELE: Eski yonetmeliğe gore, ormandan verilen izin alanları ile ilgili Orman Bolge Mudurluğu’nun her yıl izin verdikleri yerleri gidip, inceleyip, rapor hazırlaması gerekiyordu. Yeni yonetmelikte Orman Bolge Mudurluğu buraları kontrol edemezse serbest ormancılık burolarına yaptırabileceği belirtiliyor. (Devletin kontrol gorevi ozele devrediliyor. Sermayenin yaptığı bir olumsuzluğu, başka birinin denetlemesi soz konusu olamaz. Bu anayasal olarak kamunun gorevidir.)

DEVİR MUMKUN: 2003’ten once devlet idarelerinin ormandan aldıkları eğitim, araştırma ve dinlenme tesisleri icin ormanlık alandan tahsisler vardı. Eski yonetmeliğe gore, bu tahsisler 3. kişiyle devredilemiyordu. Yeni yonetmeliğe goreyse devir mumkun. (Bu hem Orman Kanunu’na ve hem de anayasaya aykırı. Cok fazla tahsis var, bunları kim takip edecek? İzlemek kolay değil)

MADENCİLİK ve DEFİNE İZNİ: Eski yonetmelikte ‘endemik ve korunması gereken nadir ekosistem alanları, muhafaza ormanları, gen koruma alanları, tohum meşcereleri, orman ici dinlenme yerlerinde ’ ‘madencilik faaliyetlerine’ kesinlikle izin
yoktu. Yeni yonetmelikte bu alanların izne konu olabileceği belirtiliyor. Orman Kanunu’nda yeri olmamasına rağmen, bir onceki yonetmeliğe konularak dava konusu haline gelen orman alanında ‘define arama faaliyeti de yeni yonetmelikte yerini aldı.
* Eski yonetmeliğe gore, ormanlık bir alanda yapılmak istenen faaliyet başvurusuna Orman Bolge Mudurluğu’nun cevap icin sure kısıtlaması yoktu. Artık 10 gun icinde cevap vermek zorunda.
* Yeni yonetmelikle Orman Bolge Mudurluğu’nun komisyonları yerine ‘Değerlendirme komisyonu’ getiriliyor. Eski yonetmelikte bu yoktu. Bu komisyon bakanlık musteşarı ya da yardımcısı başkanlığında, orman genel muduru, orman genel mudur yardımcısı ile izin ve irtifak dairesi başkanından oluşuyor. (Eskiden bolge komisyonları karar veriyordu. Şimdi izinler merkezileşti. Bakanlığın idaresi dışına cıkılamayacak.)
* Yeni yonetmelikle yeni kavramlar da mevzuata girmiş oldu. ‘Kamu - ozel işbirliği modeli’ ile sağlık ve eğitim tesislerinin yapılmasını ongoruyor. Bu tesislerin yapılmasında da yukleniciye ormanda ‘ust hak’ verilmesini ongoruyor. (Ust hak kavramı yeni bir kavramdır. Hastane ve okul demiyor, hastane ve okuldan cok daha fazlası da olabilir.)

* Eğitim ve sağlık tesisleri icin ‘oncelikle bozuk ormanlar, bozuk orman yoksa her turlu orman’ da izin verilebileceği belirtiliyor. (Hic bir sınırlama yok. En yaşamsal işlevleri olan orman parcasında da olabilir.)

* Tahsis edilen ormanın 2 katı kadar ağaclandırma yapılabilir deniliyor. (Dunyanını 100 sıcak orman alanından 9’u Turkiye’de. Karabuk Yenice Ormanı’ndan veya bir gen ormanından verilecek 10 hektar alan icin 20 hektara fidan dikmek aynı şey mi?

Bakanlık: Ormanları tehlikeye atmadık

Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Orman Kanunu ile ilgili yeni yururluğe giren yonetmeliklere dair bir acıklama yaptı. Yeni duzenleme ile ‘verilen izinler dışında yeni bir duzenleme getirilmediği’ belirtilen acıklamada şu ifadeler kullanıldı: “Bu yonetmelikle madencilik faaliyetleri sonucu doğal yapısı bozulmuş alanların orman olarak tabiata yeniden kazandırılması icin mevcut duzenlemeler geliştirilerek izin sahiplerine ilave yukumlulukler getirilmiş ve tabiata yeniden kazandırılma işleminin kontrol ve takibi ile ilgili duzenlemeler yapılmış, gorev ve sorumluluklar netleştirilmiştir. İzin verilen tesisler sebebiyle alınacak bedellerin hesaplamasında ekolojik denge katsayısı getirilerek orman alanındaki ağacların yoğunluk durumuna gore bedellerin artması esası benimsenmiştir. Orman sınırları dışında kanun gereği izin verilen balık uretim tesisi, odun komuru ocakları ile hızar ve şerit tesisi izinleri sadeleştirilmiştir. İzne konu sahalarının yer teslimi, takip ve kontrolu ile ilgili sıkı hukumler getirilmiştir. Bu duzenleme ile ormanlık alanlara bir zarar verilmesi kesinlikle soz konusu değildir. Gerekli kontrollerin daha sıkı ve etkin bir şekilde yapılması ile izne konu sahaların rehabilitasyon calışmaları sonucu ormanlık alana donuşturulmesi sağlanmış olacaktır.”
http://www.radikal.com.tr/cevre/ormanlar_betona_donusur_yurdumda-1187603