Turkiye'de domates ureticisinin 2009 ve 2010 yıllarında buyuk ekonomik kaybına yol acan Tuta Absoluta (domates guvesi) zararlısı yeniden ortaya cıktı.

Ortualtında urunun kolay korunabildiği, acık uretimde ise bunun cok zor olduğu, bu nedenle domatesin yazın daha pahalı olacağı kaydedildi. Antalya Ticaret Borsası'nın Sektorel Analiz Toplantısı'nın bu haftaki konusu, Turkiye'de bir donem domates uretiminde buyuk zararlara yol acan Tuta Absoluta zararlısının yeniden ortaya cıkması ve hızla yayılması oldu. Antalya Ticaret Borsası Başkanı Ali Candır, Turkiye'de ilk olarak 2009'da Antalya'nın Kaş İlcesi'nde rastlanılan Tuta Absoluta zararlısının domates ihracatında o donem buyuk ekonomik kayıplara yol actığını hatırlattı. Bu zararlının, bugun yeniden ureticinin en onemli sorunu olduğunu soyleyen Ali Candır, zararlının sıcak havada cok daha hızlı urediği ve yayıldığına dikkat cekerek, yaz doneminde tarla uretimlerinde buyuk sorunlar yaşanmaması icin ilgili tum tarafları biraraya getirdiklerini kaydetti.

ORTADAN KALDIRILMASI MUMKUN DEĞİL
Bu zararlının artık ulkemizde yerleşmiş durumda ve tamamen ortadan kaldırılabileceği goruşune katılmanın mumkun olmadığını belirten Akdeniz Universitesi'nden Yrd. Doc. Dr. Fatih Dağlı, "Mucadele onlemlerinin alınması lazım. Zaman zaman ihracatta sıkıntılar yaşanıyor. Karantina kanunu gereği bizim Tutalı urun gondermememiz ve almamamız gerekiyor" dedi.

YAZ GELDİ TEHLİKE BUYUDU
Bu yıl domateste Tuta'nın hic kaybolmadığını soyleyen Zirai Karantina Mudurluğu'nden İnspektor Necdet Kandemir, kış mevsiminin ılıman gecmesinin Tuta Absoluta'nın seviyesini azaltmadığını kaydetti. İhracat icin yapılan kontrollerde her gun Tuta'lı urun bulduklarını belirten Kandemir, "Bu durumda ihracata izin vermiyoruz. Tuta Rusya ve hemen hemen tum ulkelerin karantina listesinde. Biz bir TIR'da urunun yuzde 2'sini kontrol edebiliyoruz. İhracata gittikten sonra bir de orada kontrolden geciyor ve yine karşılaşılan TIR'lar oluyor. Bu durumda o TIR'daki urunler imha ediliyor. 15 Nisan'dan itibaren Tuta'lı urun seviyesi biraz yukselişe gecti ve hem uretici hem ihracatcı icin tehdit oluşturuyor. Tuta kesinlikle var ve minimuma indirmemiz lazım. Meyvede larva olarak goruluyor" diye konuştu.

ERKEK KELEBEKLER YAKALANIP UREME ENGELLENİYOR
2009'daki ilk tespitten sonra Bakanlık olarak entegre mucadele calışmaları başlatıldığını belirten Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Mudurluğu'nden Bitki Koruma Şube Muduru Mehmet Şen, havalanın ısınmasıyla birlikte kelebek cıkışlarını takip ettiklerini, bu kelebeklerin domates uzerine yumurta bırakmadan neler yapılması gerektiği yonunde ciftci eğitimlerinin surduğunu, dunyada bu zararlıya karşı mucadele olduğunu, ama kimsenin yok edemediğini soyledi. Zararlının ekonomik zarar eşiğinin altında tutulmaya calışıldığını anlatan Şen, "Feromon tuzaklar, kitlesel mucadele, ortualtı ve domates uretimi yaygın bolgelerde erkek kelebekler yakalanarak, ciftleşme ve dişilerin de yumurta bırakmalarının engellenmesi yonunde calışmalar surduruluyor" dedi.
Tek başına kimyasal ilacla mucadelenin yeterli olmadığı ve son care olarak onerildiğine dikkat ceken Şen, "Entegre mucadele surdurulmeli, aksi takdirde yarın cok gec olabilir" dedi.
Mehmet Şen, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın, Tuta Absoluta ile mucadelede destek miktarlarını feromon tuzaklarda dekar başına 110 TL'ye, biyolojik mucadelede de 350 TL'ye yukselttiğini acıkladı.

YAZ DOMATESİ PAHALI OLACAK
Ureticinin 2009'dan beri bu konuda buyuk sorun yaşadığını belirten ihracatcı Fatih Ekinci, "Tuta'lı domatesi ihracata gonderemiyoruz, ic pazarda da marketler almıyor. Pazara giden domatesi de tuketici almıyor. Tuta'nın insan sağlığına zararı yok, ama kimse kurtlu domates yemek istemiyor. Yaz doneminde domates daha ucuz olması gerekirken, artık yazlık domatesin ucuz olacağını aklımızdan cıkarmalıyız. Ortualtında urun daha kolay korunabiliyor, ancak acık uretimde cok zor ve bu yuzden domates fiyatları kışın daha ucuz, yazın daha pahalı olacak. Kış uretiminin yuzde 30'a yakınında Tuta sorunu yaşandığını duşunuyoruz. Sıcaklarla birlikte hızla artıyor" diye konuştu. ( turkiyegazetesi )