Dağ eteğinde inşa edilen bu gorkemli yapı, "Dunyanın damındaki inci" olarak adlandırılır.
Tibet milliyetinin mimarlık sanatının tipik orneği olan ve Cin’in unlu eski yapılardan biri kabul edilen Potala Sarayı,
Tibet’te gelmiş gecmiş Lamaların, siyasi ve dini faaliyetlerini duzenledikleri ve oturdukları yerdi.
Potola Sarayı, Tibet’te korunan en buyuk eski yapıdır.
Tarihi kayıtlara gore Potala Sarayı,
7. yuzyılda hukum suren Tubo Krallığı’nın Kralı Songzanganbu doneminde inşa edildi.
O zamanlar Polata Sarayı, "Kızıl Dağ Sarayı" anlamına gelen Hongshan Sarayı olarak adlandırılırdı.
Dış cevresinde 3 sıra kent duvarına ve icindeki bin odaya sahip olan Hongshan Sarayı, Tubo Krallığı’nın siyasi merkeziydi. 9. yuzyılda Tubo Krallığı'nın cokuşuyle Tibet, uzun
zaman suren savaşa suruklendi ve Hongshan Sarayı da yıkıldı.
1645 yılında Beşinci Dalay Lama, Hongshan Sarayı'nın bulunduğu yerde yaklaşık 50 yıl sureyle yeni bir saray inşa ettirdi.
Bundan sonra saray genişletildi. Toplam 300 yılda tamamlanan Potala Sarayı,
13 katlı ve 110 metre yuksekliğindedir.
Genel olarak taş ve ahşap kullanılarak inşa edilen Potala Sarayı'nın duvarlarının tamamı granitten yapılmıştır.
Duvarın en kalın yeri 5 metredir. Potala Sarayı'nın sağlamlaştırılması ve depremden korunması icin
dış duvar aralığına eritilmiş demir dokulmuştur. Ayrıca, yıldırımdan korunması icin de sarayın damı ve sutunlar,
altınla suslenmiştir.
Potala Sarayı, yuzlerce yıldır yıldırım ve depremlere rağmen hÂl sapsağlam bir şekilde ayakta duruyor.
Potala Sarayı, esas olarak doğusundaki beyaz salonlar, ortasındaki kızıl salonlar ve pagodalar
ve de batısındaki rahiplerin kaldığı beyaz evlerden oluşur. Beyaz Salon, Dalay Lama'nın oturduğu yerdi.
Kızıl salonlar ve pagodalar, Buda heykellerin ve Dalay Lamaların mumyalarının ve anıt tabletlerin konulduğu yerlerdir.
Kızıl salonlar onunde beyaz bir yuksek duvar vardır.
Budizm bayramları kutlandığında, bu duvara, Buda figuru işlenmiş halı asılır.
Buradaki yapılar,
farklı donemlerde inşa edilmelerine rağmen, bolgedenin coğrafi ozelliklerinden yararlanılmasından dolayı,
hem gorkemli, hem de birbirlerine uyumludur.
Potala Sarayı, mimari guzelliği acısından yuksek seviyeye ulaşmıştır.
Kızıl salonlar ve pagodalar, sarayın ana yapılarıdır.
Beşinci Dalay Lama'nın naaşının konulduğu pagodanın yuksekliği, yaklaşık 15 metreyi bulur.
Temeli dortgen ve damı kubbe şeklindeki bu pagodanın dış yuzu, yaldızlarla kapalıdır.
3724 kilo altın kullanılan bu pagoda uzerinde 15 bin değerli elmas, zumrut, inci ve akik taşı bulunur.
Kızıl salonlardan en buyuk olanı, beşinci Dalay Lama'nın anıt tabletinin konulduğu salondur.
48 buyuk ahşap sutun bulunan bu salon, 6 metre yuksekliğindedir.
Bu salonun tasarımında Han milliyetinin yapılarında sıkca kullanılan kemer yapısı bulunuyor.
Ayrıca, tahtadan oyulan Buda heykelleri ile aslan ve fil gibi hayvan figurlerine de cok rastlanır.
Potala Sarayı 17. yuzyılda yapılan restorasyon ve genişletme calışmalarında,
Tibet bolgesindeki tanınmış ressamlar tarafından onbinlerce nefis duvar resmiyle suslendi.
Bu duvar resimleri, tarihte tanınmış kişiliklerin hikayeleri, halkın orf ve adetleri,
spor ve eğlence gibi zengin konuları icerir.
Bu resimler, Potala Sarayı'ndaki yuksek sanat değeri taşıyan eserler olarak goruluyor.
Potala Sarayı'nda ayrıca, 17. yuzyıldan beri yaklaşık 10 bin resim, taş ve tahta oyma eserler ile
Tibet tarzındaki halılar, porselenler ve yeşim taşları korunuyor. Yuksek değer taşıyan bu sanat eserleri,
bin yıl suresince Tibet ile Han milliyetleri ve diğer milliyetler arasındaki dostca ilişkileri,
kulturel alışverişi yansıtıyor. “Dunyanın damındaki bir inci” olarak adlandırılan Potala Sarayı,
yapısı, inşası, maden kullanımı, resimleri ve oyma eserleri acısından, dunyaca tanınmış durumda.
Bu eserler, başta Tibetli olmak uzere Han, Mancuryalı, Moğol ve diğer milliyetlerden ustaların
buyuk yeteneklerini ve Tibet milliyetinin mimarlık sanatındaki buyuk başarını gosteriyor.
Potala Sarayı, 1994 yılında UNESCO tarafından "Dunya Mirasları Listesi"ne alındı.