Dikkat artırma yontemleri


Dikkat eksikliği yaklaşan sınavlarla birlikte ailelerin en korkulu ruyası. “Sınavlarda cok basit hatalar yapıyor, en basit soruları kacırıyor. Sınavda da yine boyle hatalar yapacak ve bildiklerini yanlış işaretleyecek diye korkuyorum.” Bu sozleri sık sık ailelerden duyuyorum. Dikkat eksikliği ozellikle ilkoğretim ve orta oğretim cağında onemli bir sorun. Cunku dikkat beynin gelişimsel surecinde fonksiyonlarını yavaş yavaş kazanması ile ilgili bir durum. Gelişimini tamamladıkca dikkat de daha fazla kazanılıyor, cocuk ve gencler sınavlarda dikkatlerini daha cok verebiliyorlar. Yapısal olarak bakıldığında buyuk bir sorunun bulunmadığı ancak daha cok beynin işleyişi, daha doğrusu fonksiyonu ile ilgili olan bu durum %90 oranında 13-14 yaşlarına kadar ortadan kalkabiliyor. %10 ’luk kısmı ise biraz daha ileri yaşlarda gelişimini tamamlayıp dikkat eksikliği ortadan kalkabiliyor. Ancak %3 -4 ’luk kesimde ileri yaşlara kadar şiddeti azalsa da dikkat eksikliği devam ediyor.

Dikkat eksikliği durumunun oncelikle iyi tespit edilmesi gerekir. Kişide dikkat eksikliği var mı, varsa ne oranda, gorsel dikkati mi yoksa işitsel dikkati mi eksik iyi değerlendirilmesi gerekir. Bunu değerlendirmeden ilac başlamak, “Arkadaşı kullanıyormuş benim cocuğuma da iyi gelir” şeklinde duşunerek ilac kullanmak doğru bir davranış değildir. Yapılacak dikkat testleri sonucu dikkat eksikliği ortaya cıkıyorsa ilac kullanılması gerekir. Cok zorunlu olmadıkca ilac kullanmayı onermiyoruz, hafif duzeydeki dikkat eksikliğini duzeltmek icin dikkat arttırıcı yontemler uygulanması gerekir.

Dikkat arttırıcı yontemlerin icinde en cok bilinenleri gorsel dikkati arttıran noro-feedback yontemi ile işitsel dikkati arttıran Berard yontemidir. Gorsel dikkat ozellikle matematik gibi sayısal derslerle ilgili olup, gorsel dikkatin eksik olduğu durumlarda oğrenci matematiği cabuk algılayıp oğrenmesine karşı sınavlarda, ozellikle buyuk sınavlarda cok basit hatalar yapar ve bundan dolayı da puan kaybeder. Norofeedback denilen sistemin temeli beynin calışmasının bir şekilde kontrol altına alınıp dikkatin yoğunlaştırılmasını sağlamaktır. Uyanıklık durumunu sağlayan beta dalgalarının normalden daha aktif olması, aynı şekilde uyku halinden sorumlu delta dalgalarının belirli bir seviyenin ustunde olması dikkatin yoğunlaşmasını engelleyip dikkat dağınıklığına neden olduğu icin bu sistem beyin dalgalarının belirli bir bant aralığında olmasını getirmektedir. Kafaya takılan elektrotlar ile elde edilen beyin dalgaları bilgisayar programından gectikten sonra bilgisayar ekranına gelmekte burada beyin elektrosu takip edilmekte ve sonucta beyin dalgalarının belirli bir bant aralığında devam etmesini sağlamak icin uygulanan kişinin karşısında bulunan monitordeki goruntuler duzenlenmektedir. Oyle ki dikkat bandı olarak nitelendirilebilecek bir bantta seyrettiği zaman monitorden gelen goruntulerin renkleri ve hızları artarken bu dikkat bandının dışında kaldığı zaman giderek azalmaktadır. Bu da monitordeki animasyonu seyreden kişiye dikkatini toparlama alışkanlığı kazandırmaktadır. Bu nedenle gorsel dikkati duşuk olan cocuk ve gencler ile erişkinlerde norofeedback gorsel dikkati arttırmaktadır.

Dikkat testi sonucunda sozel dikkati duşuk gelen cocuklarda ise Berard denilen sistem de gene beyni eğiterek dikkati arttırmaktadır. Bu sistemin esası ise beyindeki konuşma merkezini eğitmektir. Hepimiz farkında olup ya da olmadan sağ kulağımızı kullanmaktayız. Sağ kulaktan gelen bilgiler sol beyindeki işitme merkezine gitmekte, işittiklerimizin anlamlı hale gelmesi sağlanmaktadır. Sol kulaktan gelenler ise sağ beyindeki işitme merkezine gitmekte sonra sol beyine tekrar gelmektedir. Bu işlem sırasında bir senkronizasyon eksikliği olursa sozel dikkat azalmakta ve işitsel dikkat eksikliği cıkmaktadır. Bu durumdaki oğrenciler oğretmeni dinlediği zaman onun anlattıklarını kavramakta zorlanmakta, anlasa bile aklında tutamamakta ve kitap okumayı sevmemektedirler. Berard yontemi sağ ve sol kulaktan kulaklıklar yardımıyla farklı modulasyonda muzik dinletilerek kulakların eğitilmesi prensibine dayanmakta ve sonucta sağ ve sol beyine gelen işitsel uyaranların arasındaki senkronizasyon tamamlanıp sozel dikkat eksikliği ortadan kalkmaktadır.

Gerek gorsel gerekse işitsel dikkat eksikliğinde bu yontemler ilac kullanılmaya gerek olmayan durumlarda tercih edilmekte, ilac kullanılması gereken durumlarda ise ilaca olan ihtiyacı azaltmaktadır. Bu yonden alternatif değil tamamlayıcı yontemler olarak kabul edilmektedirler. İlac kullanma kaygısı olan aileler icin ilacın dozunu azaltma konusundaki faydası nedeniyle goz onune alınması gereken bu yontemler ya gunde iki kere 30 - 45 dakika olmak uzere 10 gun ya da 20 gun boyunca gunde yarım saat - 45 dakika olarak uygulanmaktadır. Alınan sonucların olumlu olması ve ozellikle dikkat eksikliğinin nedenine yonelik olarak uygulanması bu sistemlerin başarı şansını arttırmaktadır.

ALINTIDIR.